شه‌ممه‌ , نیسان 20 2024

جوامێرى و بوێرى، له‌ هیجره‌تتدا

مودریك عه‌لى عارف

یه‌كێك له‌ گرنگترین ڕووداوه‌ مێژووییه‌كانى مرۆڤایه‌تى به‌گشتى و ئیسلام و موسڵمانان به‌تایبه‌تى، ڕووداوى پڕ له‌ په‌ند و وانه‌ و هه‌ڵوێستى گه‌وره‌ و گرنگى هیجره‌ت و كۆچى موحه‌ممه‌د پێغه‌مبه‌ره‌ ـ درود و سڵاوى خواى لێبێت ـ ڕووداوێك كه‌ ڕه‌وڕه‌وه‌ى مێژووى مرۆڤایه‌تى و موسڵمانانى گۆڕى و چه‌ندین قۆناغ بردیه‌ پێشه‌وه‌ و ته‌كانێكى گه‌وره‌ى پێدا، ڕووداوێك كه‌ ده‌توانرێت به‌ له‌دایكبوونه‌وه‌یه‌كى دیكه‌ى مرۆڤایه‌تى ناوزه‌د بكرێت.
له‌م ڕووداوه‌ گه‌وره‌ و مێژووییه‌دا، چه‌ندین هه‌ڵوێست و كارى مه‌ردانه‌ و جوامێرانه‌ و بوێرانه‌ ئه‌نجام دراوه‌، كه‌ وه‌ك سه‌روه‌رییه‌كى گه‌وره‌ و گرنگ بۆ پێغه‌مبه‌ر ـ درودى خواى لێبێت ـ و هاوه‌ڵانى تۆمار كراوه‌ و ده‌كرێ، هه‌روه‌ها وه‌ك ده‌ستكه‌وتێكى ناوازه‌ و بایه‌خداریش بۆ سه‌رجه‌م موسڵمانان هه‌ژمار ده‌كرێت، له‌م ڕووداوه‌دا كۆمه‌ڵێك سه‌روه‌رى ـ كه‌ ئێستا و له‌ داهاتووشدا ـ شانازییان پێوه‌ ده‌كرێت و مایه‌ى سه‌ربه‌رزى و ڕوو سورین بۆ موسڵمانان و شوێنكه‌وتووانى ئایینى ئیسلام و ئه‌و په‌یامبه‌ره‌ تێكۆشه‌ره‌، له‌ لاپه‌ڕه‌كانى مێژووى ئه‌و ڕووداوه‌دا تۆمار كراون.
به‌و په‌ڕى بڕوا و قه‌ناعه‌ته‌وه‌ ده‌توانین بڵێین كه‌: هیجره‌ت و كۆچى پێغه‌مبه‌ر ـ درودى خواى لێبێت ـ و هاوه‌ڵانى، هه‌ر له‌ ساتى بیر كردنه‌وه‌ و پلاندانان و یه‌كه‌م هه‌نگاوه‌وه‌، تاوه‌كو گه‌یشتن به‌ مه‌دینه‌ و دروستكردنى ده‌وڵه‌تێكى مه‌ده‌نى و خاوه‌ن ده‌ستوورێك كه‌ ڕێزى له‌ هه‌موو بۆچوون خاوه‌ن ئایینه‌كان ده‌گرت، لێوانلێوه‌ له‌ بوێرى و جوامێرى و ئازایه‌تى و كار و هه‌ڵوێستى مه‌ردانه‌ و دلێرانه‌ و نه‌به‌ردانه‌ى هاوه‌ڵان و به‌شدارانى جێبه‌جێكردنى ئه‌و سه‌فه‌ره‌ پڕ له‌ وانه‌ و په‌ند و سه‌روه‌رییه‌، به‌ ژن و پیاوه‌وه‌، به‌ موسڵمان و ناموسڵمانه‌وه‌، به‌ موهاجیر و ئه‌نساره‌وه‌.
ئێمه‌ لێره‌دا هه‌وڵ ده‌ده‌ین هه‌ندێك له‌و كار و هه‌ڵوێسته‌ (جوامێرانه‌) و (بوێرانه‌)ى ئه‌سحاب و هاوه‌ڵانى خۆشه‌ویست، زۆر به‌ كورتى و به‌ پوختى بخه‌ینه‌ ڕوو، به‌و هیوایه‌ى ئه‌و ڕوواوه‌ و كاراكته‌ره‌كانى هه‌میشه‌ له‌ بیر و زه‌ینماندا بمێننه‌وه‌ و دڵمان ببێته‌ مه‌نزڵى عیشق و مه‌حه‌ببه‌ت و خۆشه‌ویستییان، كه‌ شایسته‌ى ئه‌وه‌ن خۆشمان بوێن و ئه‌و ڕۆحى و (جوامێرى و بوێرى)یه‌ى ئه‌وان زیندوو بكه‌ینه‌وه‌ و ئاماده‌بین له‌ پێناوى خزمه‌ت به‌ په‌یامه‌كه‌ى ئه‌و په‌یامبه‌ره‌دا ـ درودى خواى لێبێت ـ كارى له‌و چه‌شنه‌ ئه‌نجام بده‌ین و هه‌ڵوێستى له‌و شێوه‌یه‌ تۆمار بكه‌ین.
یه‌كه‌م/ عه‌بباسى مامى پێغه‌مبه‌ر ـ درودى خواى لێبێت ـ، له‌ كاتى ئاماده‌سازى بۆ كۆچ و زه‌مینه‌ خۆشكردن بۆ كۆچدا، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى كه‌ هێشتا موسڵمان نه‌بووبوو، به‌ڵام ڕازى نه‌بوو كه‌ پێغه‌مبه‌ر ـ درودى خواى لێبێت ـ به‌و شه‌وه‌ تاریكه‌ و به‌ ته‌نها بچێت بۆ كۆبوونه‌وه‌ له‌گه‌ڵ هۆزه‌كانى (ئه‌وس و خه‌زره‌ج) بۆ دۆڵى عه‌قه‌به‌ و گرێدانى (په‌یمانى عه‌قه‌به‌) و په‌یداكردنى پشتیوان و په‌ناگه‌ بۆ ئیسلام و موسڵمانان، به‌ڵكو وه‌ك خزم و كه‌سێكى نزیك و پشتیوانێكى ڕاسته‌قینه‌ له‌گه‌ڵیدا چوو بۆ كۆبوونه‌وه‌ نهێنییه‌كه‌، كه‌ له‌وێش هه‌ندێ قسه‌ى گرنگى كرد له‌گه‌ڵ نوێنه‌رى هۆزه‌كاندا و دڵسۆزى و خه‌مخۆرى و په‌رۆشى ته‌واو و هه‌ڵوێستى بوێرانه‌ و جوامێرانه‌ى خۆى نیشاندا.
دووه‌م/ عه‌بدوڵڵاى كوڕى ئه‌ریقت، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى كه‌ بت په‌رست بوو و هێشتا موسڵمان نه‌بووبوو، نهێنى سه‌فه‌ره‌كه‌ى پاراست و دوو وشتره‌كه‌ى جوان به‌خێو و ئاماده‌كردن، له‌وه‌ش زیاتر له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى كه‌ ده‌یزانى گیانى ده‌كه‌وێته‌ مه‌ترسییه‌وه‌، به‌ڵام (بوێرانه‌ و جوامێرانه‌) بوویه‌ ده‌لیل و چاوساغى ڕێگه‌ى كۆچه‌كه‌ى پێغه‌مبه‌ر ـ درودى خواى لێبێت ـ و حه‌زره‌تى ئه‌بوبه‌كرى هاوه‌ڵى.
سێهه‌م/ سوهه‌یبى ڕۆمى، كاتێك ویستى كۆچ بكات بۆ مه‌دینه‌، بێباوه‌ڕ و موشریكه‌كانى قوڕه‌یش پێیان زانى و ڕێیان لێگرت و پێیان ووت: تۆ به‌ هه‌ژارى و نه‌دارى هاتوویته‌ ناومان بۆ مه‌ككه‌، ئێسته‌ به‌و هه‌موو ماڵ و سه‌روه‌ت و سامانه‌وه‌ ده‌ته‌وێ بۆى ده‌رچیت و به‌جێ بهێڵى؟ ئه‌ویش فه‌رمووى: ئه‌گه‌ر ماڵ و سامانه‌كه‌متان بۆ به‌جێ بهێڵم ڕێگه‌م ده‌ده‌ن؟ وتیان: به‌ڵێ، ئه‌ویش جوامێرانه‌ و مه‌ردانه‌ ماڵ و سامانه‌كه‌ى بۆ به‌جێ هێشتن و له‌پێناوى پاراستنى بیر و باوه‌ڕه‌كه‌یدا كۆچى كرد بۆ مه‌دینه‌.
چواره‌م/ حه‌زره‌تى عه‌لى، لاوێكى ئازا و بوێر و به‌ جه‌رگ، گه‌نجێكى جوامێرى باوه‌ڕ پته‌و و له‌خۆبردوو، ئاماده‌یى ده‌رده‌بڕێ له‌نێو جێگه‌ و پێخه‌فه‌كه‌ى پێغه‌مبه‌ردا ـ درودى خواى لێبێت ـ بێت و بخه‌وێت، بۆ ئه‌وه‌ى قوڕه‌یشییه‌كان ئاگادارى ده‌رچوون و كۆچى سه‌روه‌رى نازدار نه‌بن، ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ لوتكه‌ى جوامێرى و بوێرى حه‌زره‌تى عه‌لى نیشان ده‌دات، له‌ كاتێكدا كه‌ گریمانه‌یه‌كى زۆرى ئه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ ئه‌و بكوژن و به‌ شمشێر لێى بدرێت.
پێنجه‌م/ عامرى كوڕى فه‌هیره‌ى شوان، ئه‌میش وه‌ك مه‌ردێكى جوامێر، له‌گه‌ڵ پاراستنى نهێنى كۆچدا، ڕۆژانه‌ شیرى بۆ ده‌بردن و به‌ ڕانه‌ مه‌ڕ و بزنه‌كه‌ى ده‌چوو به‌سه‌ر شوێن پێكانى پێغه‌مبه‌ر ـ درودى خواى لێبێت ـ و حه‌زره‌تى ئه‌بوبه‌كردا، بۆ ئه‌وه‌ى ئاشكرا نه‌بن.
شه‌شه‌م/ حه‌زره‌تى ئه‌بوبه‌كر و مناڵه‌كانى، ده‌توانین بڵێین گرنگترین و به‌هێزترن هه‌ڵوێستى بوێرانه‌ و جوامێرانه‌ و مه‌ردانه‌ له‌ ڕووداوى هیجره‌تدا، هه‌ڵوێستى حه‌زره‌تى (ئه‌بوبه‌كرى ڕاستگۆ)یه‌ خوا لێى ڕازى بێت، كه‌ به‌ خۆى و ماڵ و سامان و كچه‌كانى و كوڕ و شوان و خزمه‌تكاره‌كه‌یه‌وه‌، له‌ خزمه‌تى سه‌روه‌رى خۆشه‌ویستدایه‌ بۆ هیجره‌ت.
جوامێرى و بوێرى و دڵسۆزى و په‌رۆشى و له‌خۆبردوویى حه‌زره‌تى ئه‌بوبه‌كر ـ سه‌لامى خواى لێبێت ـ زمان له‌ ئاستیدا ده‌سته‌وسان ده‌وه‌ستێ و چاوه‌كان ئه‌بڵه‌ق ده‌بن و بیر و زه‌ین حه‌یران و مه‌دهۆش ده‌بێ، ئاخر هیچ وێستگه‌یه‌كى هیجره‌ت و كۆچ نییه‌ كه‌ ڕۆڵى ئه‌بوبه‌كرى به‌وه‌فاى جوامێر و بوێرى تێدا نه‌بێت، ته‌ماشاكه‌ن دوو وشتره‌كه‌ ئه‌بوبه‌كر ئه‌یانكڕێت و ده‌یاندات به‌لاى عه‌بدوڵڵاى كۆنه‌ به‌نده‌ى خۆیه‌وه‌ تاوه‌كو به‌جوانى ئاماده‌ و به‌خێویان بكات بۆ سه‌فه‌ره‌كه‌، عامیرى شوانى له‌سه‌ر داواى ئه‌و جێ پێكانیان ده‌سڕێته‌وه‌ و شیریان بۆ ده‌بات، عه‌بدوڵڵاى كوڕى خۆى ڕۆژانه‌ ئه‌چێته‌ ناو خه‌ڵكى مه‌ككه‌ و گوێ ئه‌گرێ بۆ ده‌نگوباسى ناو شار و ئه‌یگه‌یه‌نێت به‌ باوكى و پێغه‌مبه‌رى خۆشه‌ویست ـ درودى خواى لێبێت ـ، عائیشه‌ و ئه‌سما خواردنیان بۆ ئاماده‌ ده‌كه‌ن و ئه‌سماش ده‌یگه‌یه‌نێته‌ ئه‌شكه‌وتى سه‌ور، ئه‌بوبه‌كر له‌ كاتى ڕێكردندا جارێك له‌ پێشى پێغه‌مبه‌ره‌وه‌ ـ درودى خواى لێبێت ـ ڕێ ده‌كات و جارێ له‌ دواوه‌، تاوێك له‌ لاى ڕاسته‌وه‌ و گاهێك له‌لاى چه‌په‌وه‌، نه‌با كه‌سێك بیه‌وێ زیان و ئازارێك به‌و خۆشه‌ویسته‌ بگه‌یه‌نێ، كاتێكیش ده‌گه‌نه‌ ئه‌شكه‌وتى سه‌ور، خۆى له‌پێشدا ده‌چێته‌ ژووره‌وه‌ نه‌كا گیاندارێكى زیانمه‌ندى لێبێت و ئازارێك به‌ خۆشه‌ویسته‌كه‌ى خوا بگه‌یه‌نێ، كراسه‌كه‌ى ده‌دڕێنێ و هه‌موو كون و كه‌له‌به‌ره‌كانى ئه‌شكه‌وته‌كه‌ى پێ ده‌گرێ، كه‌ ده‌گه‌نه‌ قوبا و مه‌دینه‌ش، سێبه‌ر بۆ پێغه‌مبه‌ر ـ درودى خواى لێبێت ـ دروست ده‌كات، نه‌كا خه‌ڵكى لێیان تێك بچێ و نه‌زانن كامیان پێغه‌مبه‌ره‌.
حه‌وته‌م/ مه‌ردانه‌گى و جوامێرى (ئه‌بوئه‌ییوبى ئه‌نسارى) نابێ له‌بیر و فه‌رامۆش بكرێت، ئه‌و كاتێك سه‌روه‌رى خۆشه‌ویست ده‌باته‌وه‌ بۆ ماڵه‌ ساده‌ و خاكى و هه‌ژارانه‌كه‌ى، ماڵێك خاڵى له‌ خۆراك بۆ میوان، به‌ڵام لێوانلێو له‌ خۆشه‌ویستى و عیشق و مه‌حه‌ببه‌ت و وه‌فادارى، بۆ ئه‌وه‌ى شه‌رمه‌زارى به‌رده‌م مێوانه‌ خۆشه‌ویسته‌ گه‌وره‌كه‌ى نه‌بێ، له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌ دڵسۆزه‌ سه‌لاره‌كه‌یدا، له‌به‌ر خاترى مێوانه‌كه‌یان و بۆ ئه‌وه‌ى بتوانن مێواندارى بكه‌ن، ژیرانه‌ و زوو مناڵه‌كانیان ده‌خه‌وێنن، له‌كاتى هێنانى خواردنه‌كه‌شدا چراكه‌یان ده‌كوژێننه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ى مێوانه‌كه‌یان شه‌رم نه‌كات و تێر خواردن بخوات، خۆشیان ته‌قه‌ ته‌ق به‌ قاپى خاڵى به‌رده‌میان ده‌كه‌ن بۆ ئه‌وه‌ى سه‌روه‌ر وابزانێ ئه‌وانیش نان ده‌خۆن، دڵسۆزى و ئیخلاس و پاكى و به‌رائه‌تى ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ مه‌ردانه‌ و جوامێرانه‌ى ئه‌م خێزانه‌، ده‌گاته‌ ئاستێكى گه‌وره‌ى وا كه‌ خواى میهره‌بان له‌ ڕێگه‌ى فریشته‌ى وه‌حى (جیبریلى ئه‌مین)ه‌وه‌ پێغه‌مبه‌رى لێ ئاگادار ده‌كاته‌وه‌ و ئه‌ویش سه‌رسام و حه‌یران ده‌بێ له‌م هه‌ڵوێسته‌ دانسقه‌ و ناوازه‌یه‌.
هه‌شته‌م/ خاتوونه‌ ئه‌سماى سه‌لار و بوێرى كچى حه‌زره‌تى ئه‌بوبه‌كر، مه‌سه‌له‌ و بابه‌تێكى گرنگى شیاوى له‌سه‌ر وه‌ستان و هه‌ڵوێسته‌كردن، مه‌سه‌له‌ى به‌ ته‌نیا ڕۆیشتنى (ئه‌سما)یه‌ له‌ مه‌ككه‌وه‌ بۆ ئه‌شكه‌وتى سه‌ور، كه‌ (كچى ئه‌بوبه‌كر)ه‌ و ڕۆژانه‌ به‌ هه‌ندێك خواردنه‌وه‌ بۆ لاى پێغه‌مبه‌ر و باوكى ده‌چێ، له‌و چۆڵه‌وانى و ڕێگه‌ پڕ مه‌ترسییه‌دا، ڕێگه‌یه‌ك كه‌ ئه‌گه‌ر پێى بزانن و بیگرن، سزاكه‌ى كه‌متر له‌ كوشتن و ئه‌تك كردن و سوكایه‌تى پێكردن نییه‌، ڕێگه‌یه‌ك كه‌ ڕێگه‌ى بڕینى هه‌وراز و نشێوو و به‌ پێشوازى چوونى مه‌رگ و له‌ده‌ستدانى ژیانه‌، ئه‌م ڕۆشتنه‌ى ئه‌م كچه‌ سه‌لاره‌ى ئه‌بوبه‌كر، وانه‌ى زۆر گرنگى مه‌ردانه‌گى و جوامێرى و بوێرى تێدایه‌، وانه‌ى متمانه‌ به‌خشینى تێدایه‌ به‌ كچێكى ئازا و چاونه‌ترس، متمانه‌ به‌ ئیمانى قایم و دامه‌زراوى، متمانه‌ به‌ ئازایى و به‌ ئه‌خلاق و سلوكى، متمانه‌ به‌ ڕازگرى و ئه‌مانه‌تپارێزى، متمانه‌ به‌ عه‌قڵ و سه‌لیقه‌ى، متمانه‌ به‌وه‌ى كه‌ شیاوى گرتنه‌ ئه‌ستۆى به‌رپرسیارێتى گه‌وره‌ و گرنگه‌، به‌رپرسیارێتى و ئه‌ركى سه‌نگین و گران و پڕ له‌ مه‌ترسى، مه‌سئولییه‌تى بانگخوازى و په‌یامدارى و ڕیسالى بوون، مه‌سئولییه‌تى قودوه‌یى و پێشه‌نگى و ڕچه‌شكێنى و تۆماركردنى سه‌روه‌رى و پێشینه‌ بوون، مه‌سئولییه‌تى ئاماده‌یى بۆ قوربانیدان به‌ هه‌موو هه‌بوویه‌كت كه‌ لات خۆشه‌ویسته‌.
هه‌موو ئه‌م دیمه‌نانه‌ و چه‌ندینى دیكه‌، ئه‌وه‌مان پێ ده‌ڵێن كه‌: پێویسته‌ یادى هیجره‌ت و كۆچ بكه‌ینه‌ وێستگه‌ى به‌خۆداچوونه‌وه‌ و خۆ نوێكردنه‌وه‌ و زیندووكردنه‌وه‌ى سه‌روه‌رییه‌كان و تۆماركردنى هه‌ڵوێستى جوامێرانه‌ و بوێرانه‌، بیكه‌ینه‌ وێستگه‌ى خۆساغكردنه‌وه‌ بۆ خوا و ئاماده‌بوون بۆ به‌رخۆدان و هه‌ستكردن به‌ به‌رپرسیارێتى له‌به‌رده‌م په‌یامى خواییدا

Check Also

بەکارهێنانی حەب بۆ دواخستنی سوڕی مانگانەی ئافرەتان لە مانگی ڕەمەزاندا

چاوپێکەوتن: د. گوڵاڵە تاهیر ئایا لەڕووی شەرعەوە ڕێگە دراوە بە بەکارهێنانی حەب بۆ دواخستنی سوڕی …

50 کۆمێنت

  1. Hi, just required you to know I he added your site to my Google bookmarks due to your layout. But seriously, I believe your internet site has 1 in the freshest theme I??ve came across.儿童色情

  2. Great post thank you. Hello Administ . 国产线播放免费人成视频播放

  3. Good info. Lucky me I reach on your website by accident, I bookmarked it. 国产线播放免费人成视频播放

  4. I really love to read such an excellent article. Helpful article. Hello Administ . 国产线播放免费人成视频播放

  5. Thank you for content. Area rugs and online home decor store. Hello Administ . 国产线播放免费人成视频播放

  6. Thank you for great information. Hello Administ . Website : https://301.com.tr/

  7. Good info. Lucky me I reach on your website by accident, I bookmarked it. 現場兒童色情片

  8. Thank you great posting about essential oil. Hello Administ . 国产线播放免费人成视频播放

  9. Nice article inspiring thanks. Hello Administ . 国产线播放免费人成视频播放

  10. Everything is very open and very clear explanation of issues. was truly information.活婴儿色情片

  11. güvenilir bahis siteleri

  12. Nice article inspiring thanks. Hello Administ . 国产线播放免费人成视频播放

  13. Sosyal medya hesaplarınızı büyütmek artık çok kolay! Sosyal Mavi ile gerçek takipçi kazanın.

  14. Hi there mates, its great post concerning tutoringand fully explained, keep it up all the time.

  15. Greetings from Ohio! I’m bored to tears at work so I decided to check out your site on my iphone during lunch break. I enjoy the info you present here and can’t wait to take a look when I get home. I’m shocked at how quick your blog loaded on my cell phone .. I’m not even using WIFI, just 3G .. Anyhow, awesome site!

  16. Everything is very open and very clear explanation of issues. was truly information.活婴儿色情片

  17. Thank you great posting about essential oil. Hello Administ . 国产线播放免费人成视频播放

  18. Hi, just required you to know I he added your site to my Google bookmarks due to your layout. But seriously, I believe your internet site has 1 in the freshest theme I??ve came across.儿童色情

  19. Thank you for great content. Hello Administ. 国产线播放免费人成视频播放

  20. Nice article inspiring thanks. Hello Administ . 国产线播放免费人成视频播放

وەڵامێک بنووسە

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *