هه‌ینی , تشرینی یه‌كه‌م 11 2024

ڕێبەری مامەڵە لەگەڵ منداڵ
( لە تەنیشت ئاوێنەكەتەوە هەڵیواسە)

و:شانۆ عارف
پشت بەخوا دەمانەوێت دەست بكەین بەگەشتێك بە ناو كوچەو كۆڵانەكانی جیهانی مەزنی منداڵ، گەشتەكەمان درێژ دەبێت، زۆر نهێنی ئاشكرادەكات، مامۆستایەك دەبێت زۆر شتمان فێردەكات، دەربارەی جەستە و دەرون و گەشەی مێشك و گەشەی كۆمەڵایەتی و زیهنی و خۆراك و پێویستی و ژینگەو یاریكردن و …هتد، بەڵام پێش ئەوەی بچینە سەر باسی یەكەمین ڕۆژی منداڵ لە ژیاندا چەند خاڵێك هەیە پێویستە هەموان بیزانین، كە پێی دەڵێن یاسای زێڕین.

  1. ئەوەی دەبێت تۆی دایك و باوك بیكەیت:
    یەكێك لە ئەركە گرنگەكانی دایك و باوك، دابینكردنی زەمینەیەكی پڕ لە سۆزو میهرەبانیە بۆ منداڵ، هەروەها چاودێریەكی تەندروست بۆ گەشەی، ئەركێكی تر كە زۆر گرینگی پێنەدراوە لەلایەن باوانەوە ئەویش فێركردنی منداڵە تا گەشبین بێت و تێڕوانینی بۆ ژیان خۆشبێت، هەرچەند ئێمە هیچ هۆكارێكمان لەبەر دەست نیە تا ئەم ئەركەی پێ‌ جێبەجێ‌ بكەین.
    یەكێكی تر لە ئەركەكان پێشوازیكردنە لە منداڵ بۆ هەمیشە بێ‌ مەرج، هاودڵی، ڕێز، پەیوەندی توندوتۆڵ لە نێوان خۆتان و منداڵەكانتان. هاندان، سەربەخۆیی و ئازادی لە چوارچێوەی دیاریكراودا، چونكە دەزانین منداڵ هەر لە ڕۆژەكانی سەرەتاوە دەست دەكات بە كۆكردنەوەی زانیاری یەكەمین سەرچاوەش كە لێی وەردەگرێت دایك و باوكە.
    2.هەرگیز كامڵگەرا نەبیت:
    چونكە ئەم بابەتە دەبێتە هۆی سەرئێشە بۆ خۆتان و منداڵەكەشتان، لە كۆتایشدا منداڵێكی خەمگین و سەركزی لێدەردەچێت. هەرگیز زیاد لە سنوری خۆی لێی چاوەڕێ مەكە. بیرتان تەنها لای نەبووەكانی منداڵەكەت نەبێت، بەڵكو تەركیزتان لای بەدەست هێنانە بچوكەكانی منداڵەكەت بێت. دایك و باوكان دەیانەوێت منداڵەكەیان كامڵ بێت، بەدڵنیاییەوە شتی وا ڕونادات.
  2. زیاد لە سنور نەرم مەبە:
    زیانی هەیە بۆ منداڵەكەت گەرچی نیەتی تۆ خێرە، بەلام نەرمی زیادو چاودێری زۆر وا دەكات منداڵەكەت وابەستەی تۆ بێت و هەست بكات بێ‌ دەست و پێیە و هەست دەكات قوربانیە و لەگەڵ ڕۆژگار هەڵناكات.
  3. لەبەرچاوی منداڵەكەت زیاتر هەوڵبدە:
    تۆی دایك و باوك ئەگەر مامۆستای ڕاستەقینەیت، دەبێت زۆرتر كار بكەیت لەبەر چاوی ئەوان تەنها ڕێنمایی فەرمانكردن بەس نیە، بەڵكو دەبێت خۆت بە كردار بیكەیت، بۆ نمونە، لە بری ئەوەی بڵێیت “بە پەنجەكانت چێشت مەخۆ” دەبێت بە ئەنقەست كەوچك هەڵبگریت و بڵێت “ئێمە كاتێك نان دەخۆین كەوچك بەكار دەهێنین”، لە جیاتی ئەوەی بڵێن “بڕۆ یاریەكانت كۆبكەرەوە” بڕۆ خۆت دەستی منداڵەكەت بگرەو ئەژنۆ بخەرە سەر زەوی بڵێ‌ “كاتی ئەوە هاتووە یاریەكان كۆبكەیتەوە”. خەیاڵ و فەنتازیا دروستكردن بۆ منداڵەكەت زۆر باشە بۆ نمونە بڵێ‌ “كاتی ئەوە هاتووە شەمەندەفەرەكە بڕواتەوە ویستگەكەی خۆی” یان ” چێشتلێنەرەكە كورسی و مێزو قاپەكان كۆدەكاتەوە”.
  4. دووبارەی كەرەوە، دووبارەی كەرەوە، دووبارەی كەرەوە:
    تەواوی منداڵەكان بە تایبەت منداڵە وردەكان دەبێت وتەكانمان چەندەها جار دووبارە بكەینەوە، بۆ نمونە كاتێك منداڵ برسیەتی و ئارامی نیە قاچ دەكێشێت بە مێزەكەدا دەبێت تۆ ماندوو نەبیت بەردەوام بیری بێنیتەوە بڵیت كە “ئێمە كاتی نان خواردن ئارام دەگرین و قاچ ناكێشین بە مێزەكەدا”، هەموو ڕۆژێك بیڵێرەوە تا منداڵ وەریدەگرێت.
  5. چاوتان جوان ببینێت:
    هەمیشە هەوڵبدەن نمونەی ئەرێنی بهێننەوەو جوانیەكان ببینن. بۆ نمونە بلێن “چی پشیلەیەكی سپی و جوانە” نەك ئەوەی بڵێن “یەع چەند پیسە ڕقم لە پشیلەیە” یان پشیلەكەی لاخۆشەویست بكە ئەویش نەك بڵییت “پشیلەكە ئازار مەدە”، چونكە مێشكی منداڵ هەموو وشەكان نابیستێ‌ لەوەچێت منداڵەكە ئەمەببیستێت “پشیلە ……..ئازار…….بدە”
    7.هەوڵبدە كاتی قسە نمایشی لەگەڵ بكە:
    منداڵەكان تا دەچنە قوتابخانە پێویستیان بەوە هەیە لە كاتی قسەكردندا نمایش بكەن، بۆ نمونە كاتێك منداڵەكەت بە توندی دەرگا دادەخات، تۆ لەسەرخۆ نواندن بكەو بڵێ‌ “ئێمە دەرگا بە هێواشی دادەخەین” بەهێواشی دەرگاكە دابخە.
  6. خۆتان دڵنیاكەنەوە كە منداڵەكەتان بە گوێتان دەكات:
    نەك ئەوەی زوو دەستی لێبشۆن، چاوەڕێبكەن تا منداڵەكەتان (5) ساڵ تەواو نەكات، ناتوانێت دەبێت و نابێتەكان لەیەكجیابكاتەوە، هەروەها دەبێت بەردەوام دووبارەی بكەنەوە بۆیان.
    9.تەركیزی منداڵەكەت پەرت مەكە:
    زۆرێك لە منداڵان كێشەی تەركیزیان هەیە بە تایبەت منداڵە بچوكەكان، بۆیە كاتێك منداڵەكەت خەریكی كارێكە یان شتێك سەرنجی ڕاكێشاوە تەركیزی مەپچرێنە.
    10.تێبینی منداڵەكەت بكەو حسابی بۆ بكە:
    منداڵان زۆر هەستیارن بە حساب بۆنەكردنیان تا ئەوەی كە قسەكانتان دەبرێت و جلەكانتان ڕادەكێشێت. بۆیە گوێیان بۆ بگرن ئەوانیش لەبەرامبەردا هەست بەڕێزو شەخسیات دەكات.
  7. “نەخێر” بە تەواوی رەد مەكەنەوە:
    دەبێت بە منداڵەكەت بسەلمێنی كاتێك دەڵیت نەخێر، یانی ئەو كارە قەدەغەیە. زۆر وتنی نەخێر باش نیە تەنها لەم كاتانەدا نەبێت، كاتی “كاری ترسناك بۆ سەرگیانی خۆی وەك دەستبردن بۆ مەنجەڵ، یاخود كاتێك زیان بە منداڵێكی تر دەگەیەنێت، یاخود حەزی منداڵەكە ببێتە هۆی زیان گەیاندن بە ماڵ وەك ئەوەی بە قەڵەم بۆیە دیوارەكان بنوسێت”. بۆیە هەوڵبدە لەو كاتانەدا بیری ببەرەوەو دوری خەرەوە، بۆ نمونە كاتێك منداڵەكەت حەزناكات لە حەوشە یاری بكات تۆ لە ماڵەوە جلەكانی بۆ دەربێنە بایاری پێبكات.
  8. ڕونكردنەوە بدە:
    كاتێك منداڵەكەت لە منداڵێكی تر دەدات پێی مەڵێ‌ لێی مەدە، بەڵكو بڵێ‌ “ئەگەر لێی بدەیت ئازاری پێدەگات گوناهە دەگری”، بۆیە پێویستە كاتێك ڕێنماییەك بە منداڵ دەڵێت ڕونكردنەوەی پێویستی بدەینێ‌ ئاوا باشتر قەناعەت دەكات.
    13.ئازادی بدەرێ‌:
    لێبگەرێ‌ منداڵەكەت كەمێك ئازادبێت لە جۆری ئەو یاریەی یان ئەو خواستەی كە دەیەوێت، جا ئیتر وێنەكێشان بێت نەمام ناشتن بێت یان كاری دەستی بێت. دەبێت بیرت نەچێت كاتێك ئامۆژگاری منداڵەكەت دەكەیت ئەو ئامۆژگاریە بۆ ئێستایە نەك بۆ داهاتوو، تۆ دەبێت بۆ جارێكی تر دیسان دووبارەی كەیتەوە، بۆ نمونە بیری بێنەوە هەموو جارێك بڵێ‌ “ئێستا كاتی خەوتنە، ئێستی كاتی نانخواردنە، ئێستا كاتی یاریە”. ئەگەر وانەكەیت ماندوو توڕەدەبیت. كەواتە ئامۆژگاریەكان بۆ كاتی ئێستەیە نەك چاوی لێغافڵ كەیت.
    14.زۆر گرینگی بەسەر سفرە بدە:
    دانیشتن لەسەر سفرە تەنها بۆ نانخواردن نیە، بەڵكو هۆكارێكە بۆ پێكەوەبوون و هاودڵی ئەندامانی خێزانەكە. ئەگەر بەهۆی كارەوە نەتوانن بۆ هەر سێ‌ ژەمەكە لەسەر سفرە كۆببنەوە، لانی كەم بۆ نانی ئێوارە كۆببنەوە، هەروەها دەبێت سفرە دووربێت لە تەلەفزیۆن و ڕادیۆ، چونكە منداڵە بچوكەكان سەرقاڵ دەكات. كاتی سفرە باسی كێشە مەكەن، نابێت لەسەر سفرە ئەو بابەتانە باسبكرێت. كاتێكیش منداڵەكەت نان ناخوات مەهێڵە لەو ژوورە بێت كە نانی تیا دەخۆن بیبەرە ژووری یاریەكانی، چونكە منداڵەكە هەستدەكات دواكەوتوەو دەگەڕێتەوە سەر سفرە. هەروەها منداڵەكەت فێربكە پێش ئەوەی هەستَێ‌ لەسەر سفرە مۆڵەت لە گەورەكان وەرگرێت.
    15.مەراسیمی خەوتن:
    زۆر گرینگە كاتی خەوتنی منداڵەكەت وەك مەراسیمێك پیشانی منداڵەكەت بدەیت بەو مانایەی كە كاتی خەوتن رێكخستنێكی تیا بێت، وەك: سەرەتا جلی خەوتن لەبەربكات، پاشان دان شتن پاشان گڵوپەكان بكوژێنەوە، پاشان چیرۆك، پاشان ئارامی و دڵخۆشی پاشان خەوتن، منداڵ تا كاتێك گەورە دەبێت خۆی بەم كارانە هەڵدەستێت.
  9. كارێك بدە بە منداڵەكەت:
    بەمجۆرە منداڵەكەت فێری بەرپرسیارێتی دەبێت وەك: ئاودانی گوڵەكان، خواردن بە ماسیەكان، یان دەرگا كردنەوە یان یارمەتیدان لە سفرە داخستن، یاخود لە بۆنەو جەژنەكاندا كارێك بدە بە منداڵەكەت ئەو بیكات، بیرت نەچێت جەژنی گۆڕینی وەرزەكان بدە بە منداڵەكەت ئەویش بە وێنەكێشانی ئەو وەرزەی كە هەیە، بەمەش منداڵەكە فێری خۆشەویستی سروشت و ژینگە دەبێت.
    سەرچاوە:
    ئەم بابەتە لە فارسیەوە وەرگیراوە بە دەستكاریەوە لە كتێبی ( همە كودكان تیزهوشند اگر…)
    لە نوسینی د.میریام ئیستاپەرد. لە چاپی چواردەیەمەوە.

Check Also

خانمێک بۆ جوانکردنی ژیان خوڵقاوە

ئا: شادانخاتوو بەیان خانمێکی سەلار، دایکی شەش منداڵی پڕهێزو وزە و چالاک و خەمخۆری کۆمەڵگە، …

63 کۆمێنت

  1. Hi there mates, nice article and nice arguments commented here, I am really enjoying by these.

  2. Hmm is anyone else experiencing problems with the images on this blog loading? I’m trying to figure out if its a problem on my end or if it’s the blog. Any responses would be greatly appreciated.

  3. Hi there, this weekend is nice designed for me, since this point in time i am reading this great informative post here at my home.

  4. Hi there, i read your blog occasionally and i own a similar one and i was just wondering if you get a lot of spam comments? If so how do you stop it, any plugin or anything you can advise? I get so much lately it’s driving me mad so any help is very much appreciated.

  5. Woah! I’m really enjoying the template/theme of this website. It’s simple, yet effective. A lot of times it’s very difficult to get that “perfect balance” between user friendliness and visual appeal. I must say you have done a amazing job with this. Additionally, the blog loads very fast for me on Internet explorer. Outstanding Blog!

  6. After looking into a few of the blog articles on your site, I really like your way of blogging. I added it to my bookmark site list and will be checking back soon. Please check out my web site as well and let me know what you think.

  7. Hi, its nice piece of writing about media print, we all be familiar with media is a wonderful source of information.

  8. Предлагаем строительство автомоек под ключ по индивидуальным проектам. Все работы выполняются в срок и с гарантией.

  9. If you are going for best contents like me, simply pay a visit this web site everyday because it gives quality contents, thanks

  10. Very interesting topic, appreciate it for posting.Raise your business

  11. I never thought about it this way before. Thanks for opening my eyes.

  12. you are actually a just right webmaster. The site loading speed is incredible. It kind of feels that you are doing any unique trick. In addition, The contents are masterpiece. you have performed a wonderful task in this matter!

  13. I feel this is one of the such a lot significant information for me. And i’m satisfied reading your article. However want to statement on few basic things, The site taste is ideal, the articles is in reality nice : D. Good activity, cheers

  14. My brother suggested I might like this blog. He was entirely right.
    This post truly made my day. You cann’t imagine simply how much
    time I had spent for this information! Thanks!

  15. I was recommended this website by my cousin. I’m not sure whether this post is written by him as no one else know such detailed about my problem.
    You’re wonderful! Thanks!

  16. Wow, this piece of writing is pleasant, my younger sister is analyzing these things,
    therefore I am going to tell her.

  17. Inspiring quest there. What happened after? Take care!

  18. Howdy! I could have sworn I’ve been to this blog
    before but after checking through some of the post I realized it’s new to me.
    Anyways, I’m definitely delighted I found it and I’ll be bookmarking and checking back
    often!

  19. Remarkable things here. I’m very glad to
    see your article. Thank you a lot and I am having a look
    forward to contact you. Will you kindly drop me a e-mail?

  20. It’s very easy to find out any matter on net as compared to books,
    as I found this paragraph at this web page.

  21. Great article.

  22. Good post. I learn something new and challenging on sites I stumbleupon everyday.
    It will always be exciting to read articles from other authors and practice something from
    their web sites.

  23. ссылка на кракен тор – kraken20 at зеркало, кракен дарк

  24. Thank you for another fantastic post. Where else may just anyone get that kind of information in such a perfect approach of writing?

    I have a presentation next week, and I’m at the look for such info.

  25. This is a topic that is near to my heart…

    Many thanks! Where are your contact details though?

  26. Greetings! Very helpful advice within this article!

    It is the little changes which will make the most significant changes.
    Thanks for sharing!

  27. Hello, i feel that i saw you visited my weblog thus i came to go back the desire?.I’m trying to find
    things to improve my site!I assume its adequate to use some of your ideas!!

  28. An impressive share! I’ve just forwarded this onto a colleague who was conducting a little
    research on this. And he actually ordered me breakfast simply because I stumbled upon it for him…
    lol. So let me reword this…. Thank YOU for the meal!! But yeah, thanks for spending the time to
    discuss this issue here on your site.

  29. I’m impressed, I must say. Rarely do I come across a blog that’s
    equally educative and entertaining, and without a doubt, you’ve
    hit the nail on the head. The problem is something not enough
    folks are speaking intelligently about. Now i’m very happy
    I found this in my search for something concerning this.

  30. Wonderful website. Plenty of useful information here.
    I am sending it to some friends ans additionally sharing in delicious.
    And obviously, thank you for your sweat!

  31. I believe this is among the so much significant information for me.
    And i’m happy reading your article. But should remark on few basic things, The website taste is perfect,
    the articles is in point of fact great :
    D. Excellent activity, cheers

  32. Hello just wanted to give you a quick heads up.
    The text in your article seem to be running off the screen in Ie.
    I’m not sure if this is a formatting issue or something to do with browser compatibility but I thought I’d post to let you know.
    The style and design look great though! Hope you get the problem solved soon.
    Cheers

  33. It’s really a nice and helpful piece of information. I’m glad that you just
    shared this useful information with us. Please stay us informed like this.
    Thank you for sharing.

  34. Unquestionably believe that which you stated.
    Your favorite reason seemed to be on the web the easiest thing to be aware of.
    I say to you, I certainly get annoyed while people consider
    worries that they just do not know about. You managed to hit the
    nail upon the top as well as defined out the whole thing without having side-effects ,
    people could take a signal. Will likely be back to get more.
    Thanks

  35. If some one wants expert view about blogging afterward i advise him/her to pay a visit this webpage, Keep
    up the nice job.

  36. It’s fantastic that you are getting ideas from this post as well
    as from our argument made here.

  37. My brother recommended I may like this website. He used to be entirely right.
    This put up truly made my day. You can not consider simply how much time I had
    spent for this information! Thanks!

  38. Wow that was strange. I just wrote an really long comment but after I clicked submit my comment didn’t show up.
    Grrrr… well I’m not writing all that over again. Anyway, just wanted to say
    excellent blog!

  39. It’s going to be finish of mine day, but before finish I am reading this
    wonderful article to improve my experience.

  40. Woah! I’m really digging the template/theme of this
    blog. It’s simple, yet effective. A lot of times
    it’s very hard to get that “perfect balance” between usability and visual
    appeal. I must say you have done a superb job with this.
    In addition, the blog loads very quick for me on Firefox.
    Exceptional Blog!

  41. Just like in on line casino games, online betting using a smartphone is feasible by way of two choices.

    Here is my web-site; 슈어맨

  42. Awesome blog! Do you have any tips for aspiring writers?
    I’m planning to start my own site soon but I’m a little lost
    on everything. Would you propose starting with a free platform like WordPress or
    go for a paid option? There are so many options out there that I’m totally overwhelmed ..
    Any tips? Thanks a lot!

  43. Great post. I used to be checking continuously this weblog and I am impressed!

    Very helpful info specially the closing section 🙂 I take care of such info a lot.
    I used to be looking for this particular info for a long time.
    Thank you and best of luck.

  44. all the time i used to read smaller articles that
    as well clear their motive, and that is also happening with this paragraph
    which I am reading at this time.

  45. Awesome! Its genuinely remarkable piece of writing, I have got
    much clear idea concerning from this piece of writing.

  46. If you would like to improve your know-how just keep visiting this web
    site and be updated with the most up-to-date gossip posted here.

  47. What’s up, for all time i used to check weblog posts here in the early hours in the dawn, as i
    enjoy to gain knowledge of more and more.

  48. Good blog you’ve got here.. It’s hard to find
    good quality writing like yours nowadays. I honestly appreciate people like
    you! Take care!!

  49. you are truly a just right webmaster. The website loading velocity is amazing.
    It kind of feels that you are doing any distinctive trick.
    Also, The contents are masterwork. you’ve done a fantastic
    task in this topic!

  50. Hello, I think your website might be having browser compatibility issues.
    When I look at your blog in Opera, it looks fine but when opening in Internet Explorer, it has
    some overlapping. I just wanted to give you a quick heads up!
    Other then that, awesome blog!

  51. I constantly emailed this webpage post page to all my associates, as if
    like to read it afterward my friends will too.

  52. Its like you read my mind! You appear to know a lot about this, like you wrote the book in it or something.
    I think that you can do with some pics to drive the message home a little bit, but
    instead of that, this is excellent blog. An excellent read.
    I’ll certainly be back.

  53. Thanks for sharing your thoughts. I truly
    appreciate your efforts and I will be waiting for your
    further write ups thanks once again.

  54. Wonderful article! We are linking to this great article on our website.
    Keep up the great writing.

  55. If you are going for best contents like me, simply pay a quick visit this site daily because it presents
    quality contents, thanks

  56. Thanks to my father who informed me concerning this blog, this weblog
    is really awesome.

  57. I pay a visit each day some web sites and information sites to
    read articles or reviews, but this web site gives feature based
    articles.

  58. My brother recommended I might like this website. He was entirely right.
    This post actually made my day. You cann’t imagine simply how
    much time I had spent for this info! Thanks!

  59. This post will help the internet people for setting up
    new weblog or even a blog from start to end.

وەڵامێک بنووسە

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *