ئا: د. سۆزان جەمال
شێرپەنجەی دەمی ڕەحم بەگشتی بە دووهەمین شێرپەنجەی ئافرەت هەژماردەكرێت، كە تووشی دەبێت لەجیهاندا.
دەمی ڕەحم (cervix) لەڕووی توێكارییەوە، واتا سەرەتای ڕەحم، ڕێك دوای (ئەندامی مێینە)، دەمی ڕەحم دەست پێدەكاتو بەشێكی گرنگی ڕەحمە، دەمی ڕەحم زۆرجار دووچاری هەوكردن ئەبێتەوە، بەڵام ئافرەتەكە یان چارەسەری ناكات، یان پێی وایە ئاساییە، بۆ نموونە گرنگترین هۆكاری تووشبوونی شێرپەنجەی دەمی ڕەحم، بریتییە لە هەوكردنی كۆندیلۆمە (condyloma)كە هۆكارەكەی ڤایرۆسی(HPV) واتا
(HPV= Human Papilloma) كۆندیلۆمە.
*نیشانەكانی شێرپەنجەی دەمی ڕەحم:
لەقۆناغەكانی سەرەتایی شێرپەنجەكەدا بەزۆری بێ نیشانەیە، گرنگترین نیشانەكانی بریتین لە:
1.ئافرەتەكە ئەو ئاوە خەستە سپیەی (خوین بەربوونە سپیەكەی) كەلە ئەندامی زاوزێوە هەیەتی قاوەیی و بۆن ناخۆشو خوێناوی دەبێت.
2. بوونی ئازار لەكاتی جووت بوون و، ڕەنگە دوای مومارەسەی سێكسی (نەزیف) واتە خوێن بەربوونی هەبێت.
3. جگە لەكاتی سوڕی مانگانە، توشی نەزیفی خوێن دەبێت، لەكاتی تردا، واتە سوڕەكاندا.
4. بوونی ئازار لەكاتی میزكردندا
ئەم نیشانانە ڕەنگە لەكاتی نەخۆشی تریشدا دەربكەوێت، جگە لەشێرپەنجەی دەمی ڕەحم.
*هۆكارەكانی (Cause)توشبوون بە شێرپەنجەی دەمی ڕەحم:
ڕووبەری ناوەوەی دەمی ڕەحم تۆڕێكی ڕووپۆشی داپۆشراوە، گەشەی شێرپەنجەیی كاتێك دەستپێدەكات، كە خانە نۆرماڵەكانی ڕووپۆشی دەمی ڕەحم بە هۆكاری ڤاپرۆسی كۆندۆلۆمە(Condyloma virus) تووشی هەوكردن دەبێت و خانەكانی گەشەی ناسروشتی دەكەن بۆ گەشەی خراپی شێرپەنجە، ئەم گەشەكردنە بەزۆری هێواشە، واتا(بەڕێژەیەكی مام ناوەندی) لەكاتی زانینی توشبوون بە ڤایرۆسی كۆندۆلۆمەوە هەتا حەوت ساڵا دەخایەنێت هەتا شێرپەنجەكە بەقورسی دەردەكەوێت، واتا (قۆناغی تەشەنەكردن بۆ بەشەكانی تر)، لەڕاستیدا شێرپەنجەكە قۆناغی پێشوەختەی هەیە، پێی دەڵێن قۆناغی سەرەتایی شێرپەنجە، كە تیایدا خانەكانی دەمی ڕەحم دەست دەكەن بە گەشەی نائاسایی واتا(گەشەی شێرپەنجە).
كاتێك شێرپەنجەكە دەگاتە قۆناغی قورسو گەشەكردن، ئەوكات بڵاودەبێتەوە بۆ دەوروبەری ئەمەش بەسێ شێوە: ئەتوانێ گەشە بكات لە دەوروبەری خۆیدا (مەوزوعی) واتا بۆبەشەكانی دەوروپشتی خۆی، بۆ ئەندامی زاوزێ هەروەها بۆ بەشی سەرەوەی دەمی ڕەحم یان بۆ ناو دیوارەكانی ڕەحم، هەروەها شێرپەنجەكە بڵاودەبێتەوە لەڕێگەی بۆریە لیمفەكانەوە بۆ شانەكانی تەنیشت ڕەحمو ئەندامی زاوزێ وە بۆ ناوچەی حەوز، هەندێ جار لەڕێگەی بۆریە لیمفەكانەوە بۆشانەكانی تەنیشت ڕەحم و ئەندامی زاوزێ وە بۆ ناوچەی حەوز، هەندێ جاریش لەڕێگەی بۆریەكانی خوێنەوە بڵاودەبێتەوە بۆ بەشەكانی تری لەش وەك میزڵدان و بۆری میز.
*هۆكارەكانی تر كە ئەبنە مەترسی تووشبوون بەشێرپەنجەی دەمی ڕەحم.
1.زوو دەستپێكردنی سێكس، واتە لەتەمەنێكی زوودا.
2.پەیوەندی سێكسی زۆر لەلایەن ئافرەتەكەوە یان پیاوەكەوە.
3.جگەرەكێشان.
4.كێشی زۆر.
5.گرنگترینیان نەكردنی بەردەوامی فەحسی پاپا-تێست(PAPA test)، واتە فەحسی دەمی ڕەحمو وەرگرتنی خانەكانی دەمی ڕەحم، بەبەردەوامی ساڵی جارێك.
6. كەمی بەرگری(Immune Deficiency)
*دەستنیشانكردنی(Diagnosis)
شێرپەنجەی دەمی ڕەحمو ئاستی گەشەكردنەكەی تەنها بەڕێگەی پاپا تێست دەستنیشان دەكرێت. بەردەوامی پشكنینەكە بەسەیركردنی لە كاڵپۆسكەپی(Colposcopy)، كە پارچەیەكی بچووگ وەردەگیرێت لەو جێگەیەی گۆڕانكاری لەخانەكان ڕوویداوە، ئەگەر گۆڕانكاریەكە كەمبێت، ئەوا دەبێت بەردەوام كۆنترۆڵ بكرێت 6-12مانگ جارێك، ئەگەر دەربكەوێت شێرپەنجەیە، یەكسەر دەبێت بیر لە بڵاوبوونەوەی بكرێتەوە، دەبێت پشكنینی گشتی بكرێت بۆ ئەندامەكان وەك: تیشكی سیەكان و تیشكی موگناتیسی(MRI) ناوچەی حەوزو سۆناری سك، هەروەها نازوری میزڵدان و كۆمو هتد….)
*چارەسەركردنی شێرپەنجەی دەمی ڕەحم(The Uterus Neck Cancer Treatment).
نەشتەرگەری كلیلی بەردینی چارەسەرە، فراوانی نەشتەرگەریەكە بەپێی قەبارەی بڵاوبوونەوەكەیە، بەداخەوە بەزۆری ڕەحم (منداڵدان) بەتەواوی دەرئەهێنرێت بەنەشتەرگەری (واتا ڕەحم و هێلكەدان) لەئافرەتی گەنجدا هێلكەدان ئەهێڵرێتەوەو لەحاڵەتی تایبەتدا پاشەكەوت دەكرێت، لەنەشتەرگەری شێرپەنجەكە تەنها لەدەمی ڕەحمدا بڵاوبووبێتەوە، بۆ ئەوەی ئافرەتەكە منداڵی ببێت، لەم حاڵەتەدا دەبێت بەوردی كۆنترۆڵی كەسەكە بكرێت، لەحاڵەتێكدا شێرپەنجەكە زیاد بڵاوبووبێتەوە: ئەوكات بەچارەسەری تیشكو پێدانی ڕێگری گەشەی خانەكانی دەمی منداڵدان، ئەگەر لەقۆناغی سەرەتایدابێت واتا بگاتە سنوری خانەكانی منداڵدان، پاش تێپەڕبوونی 5ساڵ لە 90%كەسە تووشبوەكە دەژی.
جگە لەنەشتەرگەری چارەسەرەكانی تر بریتین لە:
1.چارەسەر بەتیشك: بەكوشتنی خانە شێرپەنجەییەكان بەهۆی ئەو تیشكەوە.
2.چارەسەری كیمیایی: بەكارهێنانی دەرمانی كیمیایی كەلەڕێی دەمەوە یان لەڕێی دەرزییەوە بەنەخۆشەكە دەدرێت بۆ كوشتنی خانە شێرپەنجەییەكان یان وەستاندنیان لەگەشەكردن.
3.چارەسەری هۆڕمۆنی: واتە بەڕێگرتن لەو هۆڕمۆنانەی دەبنە هۆی گەشەی خانە شێرپەنجەییەكان.
4.چارەسەری بایۆلۆجی: واتە بەكاركردن لەسەر كۆئەندامی بەرگری كەسی تووش بوو تا شەڕ بكات دژی خانە شێرپەنجەییەكان.
*خۆپاراستن و بەرگرتن لە شێرپەنجەی دەمی منداڵدان(Cervical Cancer Pervention)
1.لەبەرئەوەی هۆكاری گەشەكردنی شێرپەنەجەكە ڤایرۆسی پاپیڵۆمایە(Papilloma virus)، زۆر گرنگە لەكاتی سێكس كردندا كۆندۆم بەكاربێت هەتا نەگوێزرێتەوە بۆ كەسی بەرامبەر.
2. گرنگە بەبەردەوامی ساڵی جارێك فەحسی دەمی ڕەحم بكرێت، وەك باسمان كرد پشكنینی پاپا تێست(test Papa) بەتایبەت ئەگەر گۆڕانكاریەكی بچوكیش ڕویدابێت، ئەوا دەبێت خێراتر كۆنترۆڵ بكرێت وەك لەساڵی جارێك.
3.خۆشبەختانە شێرپەنجەی دەمی ڕەحم هەیە واتا(HPV-Vaccines)ئەم كوتانە، ڕێژەی پاراستنی زیاترە، ئەگەر ئافرەتەكە مناڵی نەبووبێت 90%ئەیپارێزێت، بەڵام ئەگەر كەسەكە مناڵی بووبێت ئەوا پاراستنەكە كەمتر ئەبێت نزیكەی 50% بۆ 60%دەپارێزێت.
سەرچاوەكان(References)
https://www.google.iq/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=4&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiCzdrN9e_VAhUEMhoKHVNNC9QQFghHMAM&url=https%3A%2F%2Fmedlineplus.gov%2Futerinecancer.html&usg=AFQjCNG1gQGkSfiNHzy2zRWRO4PISuE_EQ
order levofloxacin 500mg without prescription buy levofloxacin 500mg online
buy avodart 0.5mg online cheap ondansetron generic zofran uk
spironolactone 100mg us fluconazole 200mg uk order generic diflucan
generic ampicillin erythromycin 500mg tablet oral erythromycin 500mg
sildenafil 50mg oral cheap tamoxifen 10mg order robaxin online cheap
buy sildenafil 100mg buy sildalis generic estradiol 1mg cost
lamictal pills buy retin gel without prescription retin cream us
buy tadalafil 20mg without prescription buy tadacip generic buy voltaren sale
cost isotretinoin 10mg oral azithromycin 250mg buy generic azithromycin 500mg
buy indomethacin suprax ca order amoxicillin 250mg pills
cialis 5mg us remedies for ed sildenafil overnight delivery
arimidex 1 mg drug can you buy viagra in boots sildenafil 100mg england
generique cialis 5mg viagra generique en pharmacie acheter 100mg viagra en ligne
prednisone online buy prednisone 40mg price viagra sildenafil 25mg
tadalafil 10mg kaufen ohne rezept sildenafil 200mg kaufen ohne rezept sildenafil 100mg kaufen ohne rezept
order isotretinoin 40mg generic buy azithromycin 500mg generic ivermectin generic name
buy doxycycline doxycycline 200mg oral lasix 40mg oral
buy ramipril 10mg sale ramipril 10mg sale buy azelastine 10ml for sale
oral clonidine 0.1mg buy antivert sale tiotropium bromide buy online
buspar generic oxybutynin usa ditropan 5mg oral
buy hytrin 1mg for sale arava 20mg without prescription buy generic azulfidine 500 mg
buy fosamax 70mg buy ibuprofen 600mg pills order famotidine 40mg without prescription
olmesartan 20mg cheap depakote pill order diamox generic
purchase prograf order prograf generic order urso 150mg
isosorbide 20mg cost telmisartan pills micardis 80mg uk
brand bupropion brand zyban order quetiapine 50mg without prescription
order generic molnunat 200mg cefdinir 300 mg pills order generic lansoprazole 15mg
sertraline 100mg brand Pharmacy viagra purchase viagra generic
imuran 100 mcg for sale buy pantoprazole online viagra 100mg england
tadalafil 5mg drug cialis 20mg uk sildenafil pills 50mg
cialis 5mg cost buy phenazopyridine sale amantadine us
cost revia 50mg albenza 400mg for sale order aripiprazole 30mg pills
buy avlosulfon 100 mg online cheap oral avlosulfon 100 mg aceon oral
provera 10mg over the counter cyproheptadine 4 mg us cyproheptadine cheap
provigil without prescription order generic modafinil ivermectin 12mg tablets for humans
luvox order online glucotrol 5mg generic cheap glipizide
buy isotretinoin 10mg pills buy deltasone 10mg for sale order deltasone 10mg generic
buy piracetam for sale nootropil 800mg cost cheap sildenafil pills
purchase azithromycin online cheap azithromycin 500mg cost buy gabapentin 600mg sale
buy cialis 20mg online viagra 100mg brand order sildenafil 100mg pill
buy furosemide 40mg generic buy doxycycline generic buy hydroxychloroquine 200mg online
order cialis 5mg without prescription betnovate 20 gm without prescription clomipramine 50mg pills
chloroquine drug cenforce 100mg over the counter order baricitinib 2mg
order itraconazole generic buy itraconazole 100mg pills purchase tindamax online cheap
purchase metformin generic order glucophage 500mg pill buy cialis 40mg pills
zyprexa over the counter purchase olanzapine online buy valsartan 160mg pills
norvasc 5mg brand cialis pills 10mg levitra vs cialis
order clozapine 50mg generic buy ipratropium sale order decadron without prescription
cheap sildenafil without prescription lisinopril online purchase lisinopril online
prilosec pills online poker real money online blackjack for real money usa
buy linezolid 600mg buy linezolid play roulette free for fun
help writing a paper for college play slots for real money united states online black jack
buy vardenafil 20mg for sale buy methylprednisolone 16mg medrol 16mg tablets
affordable thesis writing custom research paper writing viagra order
clomiphene sale albuterol canada best online casino for real money
tadalafil 10mg ca cialis without a doctor prescription buy viagra 50mg
buy triamcinolone 4mg without prescription order triamcinolone generic cost clarinex
priligy order online cheap priligy synthroid ca
buy generic tadalafil order cialis 40mg online sildenafil 100mg uk
orlistat 120mg without prescription order orlistat generic buy zovirax without prescription
oral tadalafil 10mg cialis without a doctor prescription order plavix generic
allopurinol sale buy zetia 10mg without prescription ezetimibe 10mg cost
methotrexate 2.5mg usa warfarin pills reglan 10mg without prescription
order baclofen 25mg sale ketorolac over the counter order toradol 10mg without prescription
imitrex 25mg without prescription avodart sale order avodart 0.5mg online cheap
order colchicine pill buy colchicine 0.5mg online golden nugget online casino
order zantac 150mg online order mobic 7.5mg online order celecoxib
online gambling sites gambling website online gambling slots games
order tamsulosin pill ondansetron 8mg generic buy spironolactone 100mg generic
order tadalafil 20mg without prescription generic cialis 20mg buy cipro 1000mg pills
buy simvastatin online order valtrex sale propecia 5mg pills
metronidazole usa order metronidazole 400mg generic trimethoprim drug
buy fluconazole 200mg pill brand fluconazole brand sildenafil 100mg
order keflex 250mg generic cephalexin sale erythromycin 250mg generic
cheap cialis pills buy cialis 40mg for sale sildenafil 50mg pills
free shipping viagra buy tadalafil 20mg cialis 40mg cost
cefuroxime 500mg generic buy careprost pill methocarbamol usa
that roulette play online roulette for fun tadalafil 10mg without prescription
Relative levels of products indicated below the gel were calculated with the Image J program cialis on sale in usa
desyrel tablet order trazodone 100mg generic purchase aurogra for sale
essays writing essays help ivermectin 12mg
order sildalis pill sildenafil next day delivery lamictal online
prednisone us order amoxicillin 500mg generic amoxil 500mg for sale
viagra 100mg sildenafil overnight shipping cheap cialis 20mg
gambling addiction real casino slots buying cialis cheap
zithromax 250mg ca order prednisolone 20mg for sale generic neurontin 800mg
Treatment options and their expected results depend on the stage of the tumor buy cheap cialis discount online J and K, Western blot analysis of total and phosphorylated YAP protein levels in the aorta of mice fed an HFHS diet for the indicated time periods
best poker online real money online gambling for real money provigil 200mg drug
buy lasix 100mg pill doxycycline 200mg pills hydroxychloroquine oral
buy fildena 100mg for sale order budesonide rhinocort pills
order generic retin gel order avanafil 100mg generic avana 200mg oral
2 times and 0 expired doxycycline maybe this is all in my head but something is off
tadalafil 20mg pills indocin 50mg canada purchase indomethacin pill
naproxen 250mg over the counter omnicef 300 mg usa oral lansoprazole 30mg
order biaxin generic order biaxin online order antivert 25mg for sale
cost proventil proventil online purchase cipro without prescription
buy spiriva for sale spiriva 9 mcg ca terazosin online
montelukast for sale order sildenafil pills viagra over the counter
order pioglitazone 15mg sale actos 15mg for sale sildenafil 50mg over the counter
tadalafil max dose Buy cheap generic cialis casino money
tadalafil 10mg generic where to buy ed pills buy tadalafil
real casino games spins real money free slot play
ivermectin 6 mg otc symmetrel oral buy avlosulfon for sale
online casino for real money casino online slots casino
purchase nifedipine pills perindopril uk buy allegra 120mg pills
real money spins online slot games online free paper writing online
altace cost arcoxia cost etoricoxib oral
best essay service order leflunomide 20mg without prescription sulfasalazine online order
doxycycline sale buy cleocin 300mg pill oral clindamycin
order mesalamine 400mg sale asacol 400mg brand buy irbesartan pills
buy olmesartan sale depakote 500mg tablet divalproex brand
generic temovate order buspirone 10mg online buy amiodarone 100mg online cheap
purchase diamox for sale diamox order online cost imuran 50mg
buy lanoxin 250 mg pills order molnupiravir 200mg pill molnunat canada
purchase carvedilol pills amitriptyline brand purchase elavil pill
amoxil 500mg uk stromectol pills for humans ivermectin and covid
buy alendronate 70mg generic ibuprofen pills ibuprofen 400mg usa
dapoxetine 60mg us order domperidone generic buy motilium 10mg sale
nortriptyline 25 mg generic pamelor 25 mg pills generic paroxetine 10mg
buy indomethacin sale tamsulosin 0.2mg sale cenforce 100mg brand
famotidine tablet tacrolimus online buy remeron pills
buy doxycycline generic aralen 250mg drug methylprednisolone 16mg oral
brand requip order generic requip trandate us
tadalafil pill order tadalafil pills order trimox 250mg
tricor 160mg tablet canadian viagra online pharmacy sildenafil us
esomeprazole price buy esomeprazole 20mg capsules lasix 100mg canada
tadalafil 20mg oral order viagra 50mg sale sildenafil without prescription
order generic tadalafil 5mg sale cialis medicine for erectile
purchase glucophage generic glycomet for sale order nolvadex without prescription
provigil 200mg drug stromectol for sale phenergan cheap
serophene canada cheap prednisolone sale prednisolone 5mg cheap
deltasone 40mg usa accutane 10mg pill cheap amoxil 250mg
isotretinoin ca buy isotretinoin sale buy ampicillin 500mg without prescription
buy ed pills uk sildenafil 50mg pills buy generic propecia 1mg
cheap zofran 8mg buy generic amoxil 1000mg trimethoprim ca