بەشی یەکەم
ئه‌وڕوباره‌ى له‌هه‌ڵه‌بجه‌وه سه‌رچاوه‌ى گرت و هیشتا نه‌گه‌یشتووه‌ته مه‌نزڵ…….
ئاماده‌كردنى : به‌هره عبدالله حمه‌تۆفیق
خوێنه‌رانى ئازیز ئه‌مه‌ى له‌به‌رده‌ستتاندایه چیرۆكى (مامۆستا كامیل عه‌بدولقادر)ه و كه یه‌كێكه له‌برینداره سه‌خته‌كانى ئه‌و كاره‌ساته، به‌م شێوه‌یه چیرۆكى ژیانه مه‌ئساتاوییه‌كه‌ى بۆ گێڕامه‌وه….
هیوادارم ماندووتان نه‌كه‌م له خوێندنه‌وه‌ى چونكه له‌گه‌ڵ نوسینى وشه به‌وشه‌ى ئه‌م چیرۆكه‌دا فرمێسكه‌كانم هاوڕێم بوون، تا گه‌یشتمه كۆتاییه‌كه‌ى…
مامۆستا كامیل خاوه‌نی (8) شه‌هیـدی پله یه‌كی كیمیاباران (باوك و دایك و یه‌ك براو پێنج خوشك).
16/3/1988 ئه‌و ڕۆژه‌ى هه‌مووشتێكیان لێسه‌ندمه‌وه…
مامۆستا كامیل ده‌ڵێت: ساڵی1988بوو، مانگی ئازاربوو، من ئه‌وكات تازه به تازه پێم نابووه قۆناغی لاوێتیه‌وه، ته‌مه‌نم چوارده ساڵ و چه‌ند مانگێك ده‌بوو، له‌پۆلى سێیه‌می ناوه‌ندیدا بووم..
له (13ی ئازاری 1988)ه‌وه له‌هه‌موو لایه‌كی چیاكانی چوارده‌وری هه‌ڵه‌بجه‌وه گڕباران بوو، هه‌مووان له‌ترسی تۆپبارانی ئێران خزاینه نێو ژێرزه‌مینه‌كانه‌وه، منیش له‌گه‌ڵ ماڵه‌وه‌ماندا په‌نامانبرد بۆ ژێرزه‌مینه‌كه‌ی ماڵی دراوسێمان، پاش چه‌ندین كاتژمێر مانه‌وه له‌و ژێرزه‌مینه‌دا بێزاربووم و، حه‌زم ده‌كرد بێمه ده‌ره‌وه، كه‌هاتمه ده‌ره‌وه (به‌ختیار حه‌مه‌ئه‌مین)ی دراوسێمانم بینی له‌به‌رده‌ركی ماڵه‌كه‌دا دانیشتبوو، منیش له‌گه‌ڵیدا دانیشتم، چه‌ند گولله تۆپێك به‌ر كۆڵانی پشته‌وه‌و پێشه‌وه‌مان كه‌وت، ترس دایگرتم و داوام له به‌ختیار كردو گوتم: (بابچینه ژووره‌وه ئه‌مجاره به‌ر كۆڵانی خۆمان ده‌كه‌وێت و پارچه‌یه‌كمان به‌رده‌كه‌وێت!)، به‌ڵام وه‌ك ئه‌وه‌ی چاوه‌ڕێی مه‌رگ بكات به‌ژێر لێوه‌وه به‌منی گوت: (تۆ بڕۆره ژووره‌وه منیش كه‌مێكی كه دێم، هێشتا نه‌گه‌شتبوومه كۆتا پله‌ی ژێر زه‌مینه‌كه‌وه زرمه‌یه‌كی گه‌وره‌هات و ئه‌وانه‌ی له‌ژێرزه‌مینه‌كه‌دا بوون كه‌ژماره‌یان نزیكه‌ی (50كه‌س) ده‌بوو به‌منیان گوت: كه‌س له‌ده‌ره‌وه‌یه؟!، گوتم: به‌ختیار له‌ده‌ره‌وه‌یه!، كه چوونـه ده‌ره‌وه بینیان گولله تۆپێك له‌نزیك ده‌رگاكه كه‌وتووه‌و به‌ختیاری شه‌هید كردووه!، پێیانگوتم كه به‌ختیار خه‌ڵتانی خوێن بوو بوو، وه هه‌ردوو قاچیشی قرتابوو!.
كه‌پێماننایه ڕۆژی (15ی ئازار)ه‌وه هه‌ر له‌به‌ره‌به‌یانه‌وه تۆپباران زۆری بۆهێناین ناچار باوكم (به‌ڕه‌حمه‌ت بێت) بڕیاریدا به‌تراكتۆر په‌نا بۆ (گوندی عه‌نه‌ب) به‌رین، له‌وێشه‌وه ڕۆشتین بۆ گوندی بیاوێڵه له‌تراكتۆره‌كه‌مان دابه‌زین و خۆمانگه‌یانده ئه‌و قه‌دپاڵی كێوو به‌رزاییانه‌ى كه ڕوویان له‌ڕۆژهه‌ڵات بوو، به‌ڵام هێنده‌ی پێنه‌چوو دراینه‌به‌ر ڕاجیمه‌و به‌مشێوه‌ش له‌هه‌ردوولاوه بۆردومان ده‌كراین! بۆردومانكردن هه‌ر به‌ده‌وامبوو تا ڕۆژى 16ى مانگ.
ڕۆژ (16ی ئازاری 1988) بوو، كاتژمێر (8)ی به‌یانی بوو باوكم كۆی كردینه‌وه‌و بڕیاریدا بگه‌ڕێینه‌وه بۆ هه‌ڵه‌بجه، (جه‌میل)ی برام تراكتۆره‌كه‌مانی هێناو به‌سواری تراكتۆره‌كه‌و به‌ناو باخه‌كانی عه‌نه‌بدا ده‌گه‌ڕاینه‌وه، چه‌ندین دیمه‌نی زۆر ترسناكم بینی كه له‌ده‌وروبه‌ری ڕێگاكه‌دا كه‌وتبوون، به‌شێوه‌یه‌كی گه‌لێك ترسناكبوو، یه‌كێكیان پارچه‌ی ڕاجیمه له‌پشتی دابوو، پارچه‌ی ئه‌ندامه‌كانى له‌دووری دوو مه‌تر له‌خۆیه‌وه كه‌وتبوون!، به‌ئه‌سپایی به‌جه‌میلی برام گوت: ئه‌و ته‌رمانه ئه‌بینی؟!، ئه‌ویش گوتی: بێده‌نگبه بائافره‌ته‌كان نه‌زانن ئه‌وان به‌رگه‌ی ئه‌م دیمه‌نانه ناگرن!.
گه‌شتینه‌وه هه‌ڵه‌بجه هه‌موومان له‌ترس و دڵه‌ڕاوكێدا بووین، نه‌متوانی له‌ماڵه‌وه دانیشم كاتی نیوه‌ڕۆ بوو، من هێنده ده‌ترسام خواردنم پێنه‌ده‌خورا ….
كاتژمێر له (11:30) خوله‌ك تێپه‌ڕی بوو، سه‌یری ئاسمانم كرد، دوو فڕۆكه‌ی جه‌نگیم به‌ئاسمانه‌وه بینی كه به‌دوای یه‌كتره‌وه بوون و هه‌ردوكیان به‌رزبوون وه ده‌نگێكی وه‌هایان نه‌بوو، ویستم ئه‌و دراوسیانه‌مان ئاگاداركه‌م، به‌ڵام فڕۆكه‌كان بواریان پێنه‌دام و ده‌ستبه‌جێ ده‌ستیان به بۆردومان كرد، ئیتر شار شڵه‌ژا!، به‌ره‌و ماڵی دراوسێكه‌مان ڕامكرد، كه‌گه‌شتمه به‌رده‌ركی ماڵیان ئه‌و موشه‌كانه‌ی فڕۆكه‌كان هاویشتیان و كێشایان به‌كۆڵانی پشته‌وه‌مانداو چه‌ند مه‌ترێك بۆ پێشه‌وه هه‌ڵیدام، زۆر ئازارم پێگه‌شت و هه‌ستامه‌وه و خۆمكرد به‌ژێر زه‌مینه‌كه‌یاندا، ژماره‌مان نزیكه‌ی (34) كه‌سده‌بوو كه منداڵ و ژن زۆرینه‌ی ئه‌و ژماره‌ی پێكده‌هێنا.
ئه‌مجاره‌یان فڕۆكه‌كان جیاواز له‌جارانی پێشوو ده‌نگیان زۆر گه‌وره‌تربوو!، كه هه‌ستمان ده‌كرد زۆر نزم ده‌بوونه‌وه له‌كاتێكدا كه بۆردومانیان ده‌كرد له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ده‌نگی ته‌قینه‌وه‌ی بۆمبه‌كانیان هێنده كپبوو وامانده‌زانی بۆمبه‌كان ناته‌قنه‌وه، به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌م ده‌نگه كپه‌یاندا بۆنێك ده‌هات، كه هه‌ناسه‌مان ده‌دا به‌ئاسانی هه‌وای سیه‌كانمان بۆ نه‌ده‌كرایه ده‌ره‌وه، له‌مكاته‌دا كه‌سێك بۆئه‌وه‌ی بزانێت به‌ر كوێ كه‌وتوون له‌ژێرزه‌مینه‌كه چوویه ده‌ره‌وه، به‌ڵام به‌زوویی گه‌ڕایه‌وه‌و پێیڕاگه‌یاندین كه هه‌ست به‌بۆنێك ده‌كات و چاوه‌كانی ده‌كزێنه‌وه، له‌حاڵێكدا هه‌ردوو چاوی سوربوو بوونه‌وه‌و زاق ده‌یانڕوانی به سه‌رسامیه‌وه دانیشت.
له‌ته‌نیشت باوكمه‌وه كاك (ئیبراهیمی حاجی ڕه‌شید) دانیشتبوو كه‌پێشتر سه‌ربازی كردبوو، چپانی به‌گوێی باوكمداو به‌ده‌م گریانه‌وه پێیگوت: مامه‌حاجی به‌خوا هه‌موومان تیاچووین!! باوكم پێیگوت: بۆ كوڕم؟! گوتی: ئه‌و بۆنه بۆنی گازی كیمیاییه، كیمیاییش له‌لایه‌ن هه‌ركه‌سێكه‌وه هه‌ڵمژرێت ئه‌وا ده‌یكوژێت و به‌هیچ شێوه‌یه‌ك بواری ڕزگاربوونی نیه!
باوكم زۆر سه‌غڵه‌تبوو، وه چاوه‌كانی پڕبوون له‌فرمێسك، به‌ڵام تكای لێكرد كه ئارامبێت تاوه‌كو ژن و منداڵه‌كان له‌وه زیاتر نه‌ترسن.
له‌ڕاستیدا كاره‌ساته‌كه زۆر له‌وه گه‌وره‌تربوو كه بشاررێته‌وه، نه‌شاررایه‌وه، هه‌مووان زانیان و ده‌ستیان به‌گریانی كوڵكردو باوه‌شیان به‌یه‌كدا كردو، كه‌وتنه خۆسپاردن به مه‌رگ!
باوكم داوایكرد هه‌ر چۆنێكبێت شتێك دروست بكرێت و بیخۆین و خۆمان ئاماده‌بكه‌ین بۆ ده‌رچوون له‌شار، گوتی: با له‌ڕێگادا له‌برساندا په‌كمان نه‌كه‌وێت.
(تومه‌ز ئه‌و خواردنه تێكه‌ڵ به گازه ژه‌هراویه كیمیاییه‌كان بووه‌و، ئه‌و ئاوه‌ی پێی لێنراوه تێكه‌ڵه‌یه‌كبووه له‌كیمیایی و ئاو!).
كه له‌ژێرزه‌مینه‌كه‌دا هاتینه ده‌ره‌وه حه‌په‌سابووم، دیمه‌نه‌كه وه‌ك ئه‌و ڕۆژی حه‌شره وابوو كه له‌قورئانی پیرۆزدا باسیكراوه، به‌ڕێكه‌وتین و به نیازی هه‌ڵهاتن به‌ره‌و ئێران به‌ڕووی گوندی (عه‌بابه‌یلێ) به‌ڵام ڕێگه‌مان لێهه‌ڵه‌بوو، وه كاتێكمانزانی ڕووبه‌ڕووی ئه‌و شیو و دۆڵانه‌ی نزیك گوندی (جلیله)ین و، له‌وێدا گیرمانخوارد.
شه‌و داهات و فڕۆكه‌وانه‌كان ئه‌یانزانی دنیا تاریكیكرد له‌شار هه‌ڵدێین، له‌به‌رئه‌وه بۆردومانه‌كانیان گواسته‌وه بۆ ئه‌و ڕێگاو شوێنانه‌ی خه‌ڵكی لێیه‌وه له‌شار هه‌ڵده‌هاتن، وه بۆ ئه‌وه‌ی ئامانجه‌كانیان به‌باشی بپێكن ئه‌مجاره‌یان پێش بۆردومان كردنیان بۆمبی ڕوناككه‌ره‌وه‌یان به‌كارده‌هێنا! كه به‌كاریان ده‌هێنا ئه‌و ناوچه‌یه ڕووناك ده‌بوویه‌وه، له‌گه‌ڵ ڕوناكبوونه‌وه‌یشدا فڕۆكه‌كان به كۆمه‌ڵ هێرشیان ده‌كرده سه‌ر ئه‌و خه‌ڵكه بێ ده‌سه‌ڵات و بێكه‌س و بێ دڵسۆزه، دیمه‌نێك بوو ڕه‌نگه پێشتر له‌خه‌ونمدا بمبینایه زۆر ته‌حه‌مولم نه‌كردیه‌و بمردبایه‌م!
تراكتۆره‌كه‌مان به‌جێهێشت و له (گوندی عه‌بابه‌یلێ) وه بۆ (كێوی شنروێ) به‌ڕێكه‌وتین، به‌ڵام له‌ویادا باری ته‌ندروستیمان هێجگار خراپتربوو، چاوه‌كانمان ده‌كزانه‌وه‌و هه‌ڵئاوسابوون و ده‌رپه‌ڕیبوون و كه‌مه‌كه‌مه توانای بینینمان نه‌ده‌ما!! وا هه‌ستمان ده‌كرد كه‌هه‌موو پێستی لاشه‌مان ده‌سوتێت! هه‌ناسه‌مان به ناڕه‌حه‌تی بۆ ده‌درا! ڕشانه‌وه‌مان ده‌هات، به‌ڵام به‌هه‌موو توانامانه‌وه ئێڵنجمان ده‌دا كه‌چی نه‌ده‌ڕشاینه‌وه! ئه‌ژنۆ و ماسولكه‌كانمان ماندوو بووبوون و هێزمان تیانه‌مابوو! نه‌مانده‌توانی سه‌ركه‌وین به‌كێوی (شنروێ)دا.
باوكم له‌گه‌ڵ دایكمدا زیاتر ته‌نگه‌نه‌فه‌س ده‌بوون و نه‌یانده‌توانی به‌و شاخه‌دا سه‌ربكه‌ون! جه‌میلى برام گوتی: تۆ ده‌ستی خوشكه‌كانمان بگره‌و منیش باوك و دایكم به‌كۆڵ دێنمه سه‌ره‌وه! گوڵاڵه‌ى خوشكیشم هه‌ر منداڵه ده مانگانه‌كه‌ی خۆی بۆ هه‌ڵده‌گیرێ كه له‌سه‌ره‌مه‌رگدایه‌و هێشتا پێینه‌زانیوه!
به‌ڵام پاش كه‌مێك ڕێكردن خوشكه‌كانم ده‌ستیان به‌ردام و پاڵیاندایه‌وه‌و گوتیان چیتر ناتوانین ڕێگاببڕین و، بالێره‌دا بمرین!
تكای زۆرم له‌ڕۆشناو شنۆ كردو پێمگوتن: ئازابن و هه‌ستن بابڕۆین! ئه‌ها ئه‌و خه‌ڵكه چۆن ڕێده‌كا!… ئه‌مویست هانیانده‌م به‌ڵام بێسوود بوو! له‌مكاته‌دا جه‌میلی جوانه‌مه‌رگی برام هات بۆلام و به‌ده‌م گریانه‌وه گوتی: به‌هره له‌باوه‌شی گوڵاڵه‌ى خوشكم بگره گیان ده‌سپێرێت با له‌باوه‌شیدا نه‌مرێت شێتده‌بێت! به‌هره‌م له‌گوڵاڵه وه‌رگرت و گوتم: بایارمه‌تیت بده‌م، ئه‌ویش هێنده ماندو و سه‌رسامبوو دایه‌ده‌ستم! به‌ڵام كه‌دایه ده‌ستم چه‌ند مه‌ترێك دووركه‌وتمه‌وه‌و ڕوانیمه ڕوخساره په‌پوله ئاساكه‌ی و كانیه‌ك فرمێسك له‌چاوه‌كانمدا ته‌قین! دیتم ڕۆحه پاك و بێگه‌رده‌كه‌ی هێواش هێواش بۆ ئاسمان ده‌فڕێت!
نه‌مده‌توانی ڕێگابكه‌م، به‌یه‌كجاری ئه‌ژنۆم شكا، هێنده شپرز بووبووم جوانه‌مه‌رگه‌ی برام هه‌ستی پێكردم و هاواری لێمكرد، وتم: ناتوانم ڕێكه‌م و به‌رده‌وامبم! ئه‌ویش به‌هره‌ی له‌ده‌ست وه‌رگرتم و گوتی: به‌قوربانت بم ئومێدم تۆبوو تۆش توانات نه‌ما؟!
پاشان داوایلێكردم كه‌هه‌قم به كه‌سه‌وه نه‌بێت و ڕێبكه‌م تاده‌گه‌مه لوتكه‌ی شاخی شنروێ، گوتی له‌وێ چاوه‌ڕێكه تا هه‌موویان سه‌رده‌خه‌م، منیش به‌ته‌نهاو بێ خواحافیزی لێكردن به‌جێمهێشتن كه هه‌تا مردن ئه‌و شوێن و كات و ساته‌م له‌بیرناچێت و ویژدانم سزامده‌دات و پێمده‌ڵێت بۆچی به‌جێیانتهێشت، یان بۆ دواجار تێر ماچت نه‌كردن و خواحافیزیت لێ نه‌كردن؟!
به‌شنروێدا به‌هیلاكی و شه‌كه‌تی و تێكشكاویه‌وه هێدی هێدی سه‌ركه‌وتم، كاتژمێر 9بۆ10ی شه‌و ده‌بوو، هه‌رچۆنێك بوو گه‌شتمه سه‌ر شاخه‌كه‌ی شنروێ، له‌وێدا دانیشتم و چاوه‌ڕێم ده‌كردن، گه‌لێك چاوه‌ڕێ بووم به‌ڵام هه‌ر نه‌هاتن، ناچار بێ ئومێدبووم و گه‌ڕامه‌وه بۆ ئه‌وشوێنه‌ی كه به‌جێمهێشتبوون، به‌ڕێگادا ناوی یه‌ك به یه‌كیانم ده‌هێناو هاوارم لێده‌كردن به‌ڵكو یه‌كێكیان وه‌ڵامم بده‌نه‌وه! به‌ڵام كه‌سیان وه‌ڵامی نه‌دامه‌وه، ده‌ستم به‌گریانكردو بێ ئومێدبووم له‌دیتنه‌وه‌یان و، دواتر به‌وه دڵی خۆمم ڕازیكرد كه‌ئه‌وان ڕه‌نگه به‌لای مندا تێپه‌ڕیبن و من له‌وكاته‌دا له‌هۆشچوو بووم و پێمنه‌زانیبن و هه‌ستم پێنه‌كردبن.
تراكتۆرێك هات و به‌په‌له ده‌ستمگرت به‌و زنجیره‌ی كه به‌ده‌رگای عه‌ره‌بانه‌كه‌یه‌وه بوو، به‌ناچاری چوومه ناو عه‌ره‌بانه‌ی تراكتۆرێكه‌وه، به‌ڵام كه‌لێیان پرسیم بۆ ئاوایی شپرزه‌بوویت و چیته؟! درۆم له‌گه‌ڵدانه‌كردن و گووتم كیمیایی لێیداوم و به‌ڕێگاشدا به‌رده‌وام كیمیاییم هه‌ڵمژیوه! ئه‌وانیش له‌بری ئه‌وه‌ی به‌زه‌ییان پێمدا بێته‌وه‌و به‌هانامه‌وه بێن و یارمه‌تیمبده‌ن، له‌ترسی گیانی خۆیان ده‌ریانكردم!
له‌وه‌به‌دواوه هیچم به‌بیردا نایه‌ت له‌وشه‌وه، به‌ڵام زۆر باوه‌ڕموایه كه له‌هۆشخۆم چووبم چونكه هێجگار نه‌خۆش و ماندووبووم.
به‌گه‌رمایی خۆری به‌یان خه‌به‌رم بوویه‌وه یان ڕاستر به‌هۆشهاتم! به‌چوارده‌ورمدا ڕوانیم ته‌نها خێزانێكم به‌دیكرد كه له‌وێدا به‌جێمابوو، به‌دوای ئه‌و خێزانه‌دا ڕۆشتم و كه‌وتمه ڕێگابڕین، كه‌م كه‌م ده‌ڕۆشتم و ئه‌وانیش به پێچه‌وانه‌ی منه‌وه و خێراتر دوور ده‌كه‌وتنه‌وه، تا كار گه‌شت به‌وه‌ی لێم بزربوون! به‌ڵام هه‌ر كۆڵم نه‌داو به‌رده‌وام بووم له‌سه‌ر ڕێكردن تا گه‌یشتمه لاى هه‌ندیك پێشمه‌رگه، یه‌كێك هات ده‌ستی گرتم و بردمیه ژورێكه‌وه، هه‌ستمكرد ژوره‌كه چه‌ند كه‌سێكی لێبوو، یه‌كێكیان كه‌پێده‌چوو به‌رپرسی پێشمه‌رگه‌كان بێت گوتی: چیته؟ منیش به‌ده‌می گریانه‌وه باسی حاڵی خۆمم بۆكرد، ئه‌ویش گوتی: وه‌ڵا ئێمه لێره‌دا هیچمان پێناكرێت بۆتی ئه‌نجام بده‌ین!
دواتر پێشمه‌رگه‌یه‌ك كه‌مێك به‌پێ بردمی و سواری ئێستره‌كه‌ی نه‌كردم و پاشانیش داوای لێكردم و گوتی: ئا لێره‌دا دانیشه من كه‌مێك ئیشم هه‌یه‌و هه‌ر ئێستاكه دێمه‌وه! به‌ڵام تاوه‌كو ئێستاكه‌ش چاوه‌ڕێی ده‌كه‌م بێته‌وه، ئه‌و نه‌هاته‌وه، تومه‌ز له‌كۆڵ خۆی كردومه‌ته‌وه.
هه‌ر ده‌ڕۆشتم و ده‌گریام، ده‌كه‌وتم و پاشان هه‌ڵده‌ستامه‌وه، كه ڕه‌نگه 200جار كه‌وتبێتم! دواجار كه‌وتمه ناو چاڵێكی گه‌وره‌وه‌و زۆر ئازارم پێگه‌شت و به‌كوڵ گریام و به شێوه‌یه‌ك كه له‌دووره‌وه ده‌نگی گریانم ده‌بیسترا! هێنده‌ی پێنه‌چوو یه‌كێك كه‌پاشان زانیم پێشمه‌رگه‌بوو هاته سه‌ر چاڵه‌كه‌و پێیگوتم: ئه‌رێ كاكه بۆ وا كه‌وتویته ئه‌م چاڵه‌وه؟! من له‌دووره‌وه به‌دیمكردی كه هه‌ر ده‌ڕۆشتیت و ده‌كه‌وتیت به‌ده‌مدا، به‌ده‌می پڕگریانه‌وه گوتم: كاكه كوێربووم و له‌ماڵ خۆمان دابڕاوم و هه‌موو گازه ژه‌هراویه‌كانم به‌ركه‌وتووه‌و هه‌ڵمژیوه گشت لاشه‌م ده‌ئێشێ و پێستم ده‌كزێته‌وه هه‌ناسه‌م زۆر كورته!! هه‌ناسه‌یه‌كی قوڵی هه‌ڵكێشاو گوتی: كاكه‌گیان مه‌گریه‌و هیچ خه‌فه‌ت مه‌خۆو هیچ خه‌مت نه‌بێت و به‌ڵێنبێت من جێگای گشت كه‌سه‌كانت بۆ بگرمه‌وه و سوێندبێت به‌خوا تا نه‌تگه‌یه‌نمه ده‌ست ئێرانیه‌كان و تیمه‌كانی فریاكه‌وتن به‌جێتناهێڵم.
ئه‌و پێشمه‌رگه فریشته ئاسایه به‌ڵێنه‌كه‌ی خۆی برده‌سه‌رو له كۆتاییدا گه‌یاندمیه شوێنێكی قه‌ره‌باڵغ، هات و هاوارو گریان بوو، ده‌نگه‌ده‌نگی ئۆتۆمبیل ده‌هات، له‌وێدا گوێم لێبوو پێشمه‌رگه‌كه لێیانپاڕایه‌وه‌و گوتی: ئه‌م كوڕه باری ته‌ندروستی زۆر خراپه‌و كوێربووه‌و هه‌مووجۆره گازه كیمیاییه‌كانی به‌ركه‌وتووه‌و له ماڵی خۆیان دابڕاوه‌و ئه‌گه‌ر نه‌گه‌یه‌نرێته لای دكتۆرو نه‌خۆشخانه‌و فریای نه‌كه‌ون بێگومان گیان ده‌سپێرێت! ئه‌وانیش گوتیان: برینداره‌كان زۆرن باسه‌ره‌ی بێت به‌سه‌رچاو چی پێویست بكات بۆی ئه‌نجامده‌ده‌ین.
پاشان چاوه‌ڕێمان كرد تاوه‌كو سه‌ره‌مهات، خستمیانه سه‌ر نه‌قاله‌و خستمیانه ناو ئۆتۆمبیلێكه‌وه كه‌پێده‌چوو ئه‌مبوڵانس بێت، بۆ دواجاریش پێشمه‌رگه‌كه كه‌به‌ڕاستی پێشمه‌رگه‌بوو خواحافیزی لێكردم.
پاش ماوه‌یه‌ك ڕۆیشتین له‌شوینێك وه‌ستاین و له‌ئۆتۆمبیله‌كه دایانگرتم و ده‌ستیان گرتم و بردمیان بۆ گه‌رماوێك و بردمیانه ژوره‌وه‌و پۆشاكه‌كانیان له‌به‌رداكه‌ندم و پێیانگوتم: بڕۆ پێشه‌وه هه‌وڵبده به‌لوعه‌و ته‌شت و جامه‌كه بدۆزیته‌وه‌و ئاو بكه به‌سه‌رو لاشه‌تدا بۆ ته‌ندروستیت باشه! له‌وێدا له‌هۆش خۆم چووبووم و كه‌وتومه‌ته زه‌وی، دواتر به‌په‌له بردومیانه‌ته فڕۆكه‌خانه‌ی كرماشان و له‌وێشه‌وه ده‌ستبه‌جێ به‌فڕۆكه بۆ تاران به‌ڕێخراوم!
له‌و نه‌خۆشخانه‌دا هه‌ر هۆشم نه‌كردبووه‌وه، له‌گه‌رماوه‌كه‌ی كرماشانه‌وه بێهۆشبووم تاوه‌كو (6) ڕۆژو شه‌وی ته‌واو! (هه‌موو ئه‌م زانیاریانه‌ش پاشئه‌وه‌ی بینینم (چاوم) بۆگه‌ڕایه‌وه له‌تۆماری نه‌خۆشیه‌كه‌مدا خوێندمه‌وه له‌نه‌خۆشخانه).
ئه‌وكات نه‌مده‌تواتی قسه‌بكه‌م لێوو زمان و ناوده‌مم و ته‌نانه‌ت گه‌روو و بۆری و بۆرێچكه هه‌واییه‌كانی سیه‌كانم سوتابوون و ده‌نگم نه‌ده‌هاته‌ده‌ره‌وه! ئیـتر به‌رده‌وام نوزه‌م ده‌هات و ده‌گریام، به‌رده‌وام به‌ده‌م ئازاره‌وه ده‌گریام و هاوارمده‌كردو، به‌ئه‌سته‌م خه‌وم لێده‌كه‌وت، ئه‌گه‌ر كه‌مێكیش خه‌وم لێبكه‌وتایه یان به‌هاواری برینداره‌كانیتر به‌خه‌به‌ر ده‌هاتم یان خه‌وی ناخۆشم ده‌بینی و پێشتر چیم به‌سه‌رهاتبوو به‌زیاده‌وه ده‌هاته‌وه خه‌وم.
سه‌ره‌نجام له‌كۆی ئه‌و (8) برینداری كیمیاییه‌ی له‌و قاوشه‌دا بووین ته‌نها من و (ئاغای موسه‌وی) كه پاسدارێكی خه‌ڵكی شاری مه‌شهه‌د بوو ماینه‌وه‌و ئه‌وانی دیكه به‌دوای یه‌كدا شه‌هیدبوون!
ڕۆژێك ڕۆژنامه‌نووسێكی ئێرانی هاته‌لام و به‌سه‌رهاته‌كه‌می كه‌م تازۆر پێگێڕامه‌وه‌و به‌تایبه‌تی باسی چۆنیه‌تی برینداربوونم به‌چه‌كی كیمیایی و دابڕانی خۆمم بۆكرد له‌گه‌ڵ باوك و دایك و براو خوشكه‌كانمداو، تكام لێكرد كه‌هه‌واڵیان بزانێت و به‌زوویی ئاگادارم بكاته‌وه.
ئه‌ویش به‌ڵێنی پێدام و بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش هه‌موو نه‌خۆشخانه‌كان و بونیادی شه‌هیدو پزیشك قانونی تاران گه‌ڕابوو، وه چاره‌نوسیانی زانیبوو كه هه‌موویان شه‌هید بوون، به‌كارمه‌ندانی نه‌خۆشخانه‌كه‌ی گوتبوو كه‌گرنگی زیاترم پێبده‌ن ئه‌م هه‌واڵه‌شم بۆ نه‌گێڕنه‌وه.
ڕۆژێك دوو پیاوی تارانی بۆلای نه‌خۆشی خۆیان هاتبوون، كه‌منیان به‌وشێوه‌یه بینی زۆر سۆزیان به‌رامبه‌رم نواندو به‌ڵێنیان پێدام كه‌هه‌موو ڕۆژێك بێنه‌دیدارم و هه‌رچیه‌كیشم پێویست بێت بۆم دابینبكه‌ن.
ئه‌و دوو پیاوه به‌ڕێزه به‌ڵێنه‌كه‌یان برده‌سه‌رو ڕۆژانه به‌یانی و ئێواره ده‌هاتنه‌لام و دڵیان خۆشده‌كردم، تاوه‌كو له نه‌خۆشخانه ده‌رچووم، یه‌كێكیان بۆ دڵخۆش كردنم چه‌ندینجار ده‌یگوت تازه ئیتر ئه‌گه‌ر كه‌سوكاریشت بتدۆزنه‌وه من ناتده‌مه‌وه كچێكی خۆمت ده‌ده‌مێ و ده‌تكه‌م به‌كوڕی خۆم.
پاشئه‌وه‌ی باری ته‌ندروستیم باشبوو سێ ژه‌مه خواردنی چاكیان بۆ ده‌هێناین و خانمێكی به‌ته‌مه‌نی تارانی كه له‌چێشتخانه‌ی نه‌خۆشخانه‌كه‌دا كاری ده‌كرد ناوبه‌ناو ده‌هات بۆلام و دڵی ده‌دامه‌وه‌و ده‌یگوت هه‌ركاتێك حه‌زت له‌هه‌ر خواردنێك بوو پێمبڵێ من بۆتدێنم، جاری واش هه‌بوو له‌لام داده‌نیشت و بۆ داماویم ده‌گریا.
دكتۆره‌كه‌م داوای لێكردم كه‌پێویسته بجوڵێم و ده‌ست به دیواره‌وه بگرم و بگه‌ڕێم وه‌گه‌رنا مه‌ترسی ئه‌وه‌م له‌سه‌ر دروستده‌بێت كه دواتر نه‌توانم به‌پێوه بوه‌ستم.
ناچار هه‌رچۆنێك بوو هه‌ستام و ده‌ستم به‌دیواره‌كه‌وه ده‌گرت و به‌هێواشی و كه‌م كه‌م هه‌نگاوم ده‌نا، جارێكیان ده‌ستم به دیواری ڕێڕه‌وی هاتووچۆكه‌وه گرتبوو له‌و سه‌ره‌وه دوو دكتۆرم به‌دیكرد، سه‌یری منیان ده‌كردو پێده‌كه‌نین، له‌ڕاستیدا وامده‌زانی پێكه‌نینیان به‌چۆنیه‌تی ڕۆشتنه‌كه‌م دێ و زۆر دڵته‌نگبووم، به‌ره‌و ڕووم هاتن و سه‌لامیان لێكردم و گوتیان: ئێمه ده‌ناسیت؟ گوتم: من تاوه‌كو ئێستا نه‌مبینیون له‌كوێ بتانناسم؟! گوتیان: تۆ ئێمه‌ت نه‌دیوه به‌ڵام ئێمه تۆمان بینیوه، ڕۆژێك له بارودۆخێكی ته‌ندروستی هێجگار مه‌ترسیداردا تۆیان كرد به‌م نه‌خۆشخانه‌یه‌داو هه‌ناسه‌یه‌كی زۆر كورتت ده‌داو چاوه‌كانت نه‌یده‌بینى، ئێمه‌و (5) دكتۆری تر كه‌وتینه‌خۆ بۆ ڕزگاركردنت له‌مه‌رگ، پاش چه‌ندین ڕۆژ له‌هه‌وڵی به‌رده‌واممان (5) دكتۆره‌كه بێ ئومێدبوون و گوتیان تازه ده‌ربازبوونی له مه‌رگ نییه‌و هیچ شتێك سودی نیه له‌گه‌ڵیداو ده‌سیان له مه‌له‌فه‌كه‌ت كێشایه‌وه، به‌ڵام ئێمه زۆر به‌زه‌ییمان پێتدا هاته‌وه‌و گوتمان له‌گه‌ڵ ئه‌و هه‌ناسه كورته‌یدا ده‌ڕۆین یان ئه‌ویشی نامێنێت و گیان ده‌سپێرێت یان ڕزگاری ده‌كه‌ین، دواتر هه‌وڵه‌كه‌مان سه‌ركه‌وتنی به‌ده‌ستهێناو له‌مه‌رگ ڕزگارمان كردی، ئێستا كه ده‌بینین تۆ هه‌ستاویته سه‌رپێ و ده‌گه‌ڕێیت زۆر دڵمان خۆشبوو.
نزیكه‌ی (50) ڕۆژێك ده‌بوو كه له‌و نه‌خۆشخانه‌یه‌دا بووم، نیوه‌ڕۆیه‌كیان خانمی گولابی هاته ژوره‌كه‌م و گوتی: كامیل خزم و كه‌سێكت هاتووه بۆلات!! منیش له‌خۆشیدا خه‌ریكبوو گه‌شكه بكه‌م، گوتم: ناوی چیه؟ گوتی: نازانم، به‌ڵام هه‌رئێسته ده‌یهێنم بۆلات.
له‌ڕاستیدا وام دانابوو كه‌باوكم یان جه‌میلی برام بێت، به‌ڵام كه‌هاته‌ژوره‌وه بینیم كاك عوسمانی ئامۆزامه‌و هه‌ركه هاته ژووره‌وه‌و منی به‌و نه‌خۆشی و داماویه بینی خۆمان پێ ڕانه‌گیراو ده‌ستمان كرد به‌گریان و له‌گه‌ڵیشماندا خانمی گولابی تێرگریا!
كاك عوسمان زۆر خه‌فه‌تی خوارد كه‌منی به‌وشێوه‌یه بینی، زۆر په‌له‌مبوو كه هه‌واڵی ماڵه‌وه‌مان بزانم، ده‌ستبه‌جێ ده‌ستمكرد به‌پرسیاركردن و لێم پرسی: هه‌واڵی باوك و دایكم و ئه‌وان ده‌زانی؟! گوتی: به‌ڵێ خه‌مت نه‌بێت ئه‌وان زۆر باشـن و ئه‌وه‌تان له ئۆردوگای (كرمان) و ته‌نها ئه‌وه‌نده هه‌یه به‌دوای تۆدا ده‌گه‌ڕێن و باوكت و جه‌میل شاره‌و شار به‌شوێنتدا ده‌گه‌ڕێن و هیچ خه‌مێكیان نییه جگه له‌خه‌می تۆ!
زۆر حه‌زم ده‌كرد ئه‌و هه‌واڵه‌ی كه پێیدام ڕاست بێت، به‌ڵام ئه‌وه‌ی ڕاست بێت له ناخمدا باوه‌ڕم پێنه‌كرد و به‌گومان بووم له‌قسه‌كانی به‌تایبه‌تی له‌كاتێكدا ته‌ماشای ده‌كردم و مات ده‌بوو، له‌ڕووخساریدا هه‌ستم به‌نهێنی گه‌وره‌و شتی شاراوه ده‌كردو نه‌ده‌چوویه ئه‌قڵمه‌وه كه كه‌سوكارم له‌دۆخێكی ئاواهی ئاسایدابن، چونكه كه له‌یه‌ك دابڕاین له‌كێوی شنروێدا بارودۆخی ته‌ندروستیان زۆر خراپبوو، وه له‌مه‌رگه‌وه نزیكتر بوون تا له‌ژیان ئیتر چۆن ده‌گونجێ جگه له‌سۆراخكردنی من هیچ كێشه‌یه‌كی دیكه‌یان نه‌بێت، مه‌گه‌ر كاتێك له‌یه‌كتر بزربووین باری ته‌ندروستی ئه‌وانیش وه‌ك من نه‌بوو!
كاك عوسمان پاش 10رۆژه هاته‌وه بۆلام، ڕۆشتم بۆلای دكتۆره‌كه‌م كه‌ڕێگام پێبدات و ڕازی بێت كه له‌نه‌خۆشخانه ده‌ربچم، ئه‌ویش گوتی تۆ هێشتا زۆرت ماوه نه‌خۆشخانه به‌جێبهێڵیت و زۆر پێویستیت به‌چاودێری پزیشكی هه‌یه! به‌ڵام هه‌ر وازم لێنه‌هێناو تكای زۆرم لێكردو ئه‌ویش به‌كاك عوسمان و كاك ئیبراهیمی زاوامانی گوت: من ئه‌م كوڕه‌م له لێواری مه‌رگ ڕزگاركردووه‌و هه‌روا به‌ئاسانی ناهێڵم بیبه‌نه‌وه‌و بمرێت و به‌مه‌رج ڕازی ده‌بم، مه‌رجه‌كه‌شم ئه‌مه‌یه كه ئه‌م كوڕه خزمه‌تی باشی بكه‌ن و پاش دوو سێ هه‌فته‌ی دیكه‌ش بیهێننه‌وه بۆلام تاوه‌كو بیبینم و بزانم نه‌خۆشیه‌كه‌ی به چ ئاقارێكدا چووه.
ڕۆژی دواتر له‌نه‌خۆشخانه ده‌رچووین، به‌ته‌واوی شه‌و به‌ڕێگه‌وه بووین و پاش نزیكه‌ی11 كاتژمێر مانه‌وه له ناو پاسدا ده‌مه‌وبه‌یان گه‌شتینه شاری پاوه‌و له‌وێشه‌وه به‌ئۆتۆمبیلێكی تر گه‌شتینه گوندی (نۆریاو)، ماڵی ئیبراهیمی زاوام و هه‌ڵاڵه‌ی خوشكم و چه‌ندین ماڵی خه‌ڵكی گونده‌كه‌مانی (گوندی زه‌مه‌قی خواروو) لێبوو كه له ساڵی 1987داو له‌پاش شكست هێنانی ڕِاپه‌ڕینی هه‌ڵه‌بجه دژ به حكومه‌تی به‌عس له‌ترسی گیانی خۆیان و ماڵ و منداڵیان هه‌ڵهاتبوون بۆ وڵاتی ئێران و له‌وێ و له‌خانوی كرێدا نیشته‌جێبوو بوون.
گه‌شتینه ماڵی هه‌ڵاڵه‌ی خوشكم هه‌ڵاڵه به گریانێكی به‌كوڵه‌وه هات و پێشوازی لێكردم، به‌گریانه‌كه‌یدا بۆمده‌ركه‌وت كه‌كاره‌ساتێكی گه‌وره‌مان لێقه‌وماوه، گه‌رووم وشكبوو، ڕه‌نگم پێنه‌ماو گوتم هه‌ڵاڵه چیبووه؟!! خه‌ڵكه‌كه نه‌یانهێشت هیچم پێبڵێت.
بۆ ڕۆژى دواتر هه‌ڵاڵه فرسه‌تی هێناو له‌بێئاگایی ئه‌واندا به‌ده‌می گریانه‌وه چه‌ند پرسیارێكی سه‌یری لێكردم و ده‌یپرسی: تۆ تاكه‌ی له‌گه‌ڵ باوكم و ئه‌واندا بووی؟! ڕۆژی كیمیاییه‌كه شه‌هێن چی له‌به‌ردابوو؟! شلێر چی له‌به‌ردابوو؟! له‌هه‌مووی سه‌یرتر لێیده‌پرسیم تۆ هه‌واڵیان نازانیت؟! نازانیت چیان به‌سه‌رداهاتووه؟! ئه‌م پرسیارانه له‌ناخه‌وه هه‌ژاندمی و هێزو توانام لێبڕاو لاشه‌م گه‌رم گه‌رمبوو، كه‌وتمه گومان له‌هه‌موو شت و وشه‌یه‌ك ده‌ستبه‌جێ چه‌ند پرسیارێكم لێكردو گوتم: مه‌گه‌ر ئێوه هه‌واڵیان نازانن؟! ئه‌ی ئێوه ناڵێن هه‌موویان له‌ئۆردوگای كرمانن؟!! پێمبڵێ كه‌سیان هیچیان به‌سه‌ردا هاتووه؟! كه‌سیان شه‌هیدبوون؟!
له‌وه‌دابوو وه‌ڵاممبداته‌وه‌و به‌ڵام نه‌یانهێشت! ڕۆژی سێیه‌م هه‌ڵاڵه‌ی خوشكم وێنه‌یه‌كی بۆهێنام و دایه‌ده‌ستم و گوتی ته‌ماشای ئه‌و منداڵانه بكه كه له‌و وێنه‌یه‌دان و شه‌هیدبوون بزانه كه‌سیان ده‌ناسیت! منیش دیمه‌نی ئه‌و منداڵه په‌پولانه هه‌ژاندمی كه به‌شێوه‌یه‌ك شه‌هیدبوو بوون وه‌ك ئه‌وه وابوو له ته‌نیشت یه‌كدا خه‌ویان لێكه‌وتبێت، به‌ڵام ڕه‌نگیان گۆڕابوو، وه ڕوخساریان هه‌ڵئاوسابوو، گوتم به‌هه‌ڵاڵه نه‌وه‌ڵا كه‌سیان ناناسم، گوتی به‌جله‌كانیانیشدا نایانناسیته‌وه؟! گوتم بۆ تۆ واده‌زانیت كێن؟!! گریاو گوتی ئه‌و منداڵانه شه‌هێن و شلێر و به‌هره‌ن! منیش حه‌په‌سام و گوتم مه‌گه‌ر ئێوه ناڵێن هه‌موویان ساغ و سه‌لامه‌تن و هیچیان به‌سه‌ر نه‌هاتووه؟! گوتی مه‌شڵه‌ژێ هه‌ر ئه‌م سیانه‌یان شه‌هیدبوون!! ده‌ستمكرد به‌گریان و ده‌نگی گریانم گه‌شت به‌ماڵ به‌ماڵی گونده‌كه‌و هه‌مووان كۆبوونه‌وه له‌ڕاسه‌رم و گوتیان كاكه‌گیان تۆ زۆر ناساغیت و به‌رگه‌ی گریان و خه‌فه‌ت ناگریت…..
ماویەتی…….
