كاریگەرییە دەرونییەكانی نەشتەرگەری جوانكاری لەسەر ژنان

نوسینی : پ.ی.د. عالیە فەرەج مستەفا
پسپۆڕ لە بواری جێندەر و خێزان

فۆڕمەكانی ئاڕاستەبوون بەرەو ئەنجامدانی نەشتەرگەری جوانكاری:
ڕواڵەتی فیزیكی مرۆڤ بە پرسێكی زیندوو دادەنرێت لای زۆرینەی كولتوورەكان لە جیهاندا، بۆیە لە مێژەوە گرنگیدان بە ڕواڵەتی مرۆڤ لە ڕووی پاراستن و جوانڕاگرتنی بووەتە بوارێكی تایبەتی پزیشكی میللی و پزیشكی دەرمانسازی و نەشتەرگەری و، سەرئەنجام زۆرترین توێژینەوە و لێكۆڵینەوەی زانستی لەم بوارەدا ئەنجامدراو.
بواری تەكنەلۆژیا بووەتە یەكێك لەو بوارانەی، كە راستەوخۆ بەرهەمەكانی خزمەت بە ئەنجامدانی گۆڕانكاری و پاراستن و چارەسەركردنی گرفتەكانی روخساری مرۆڤ دەكات، بەمەش پێگەوە گرێدانی بواری زانستی و تەكنەلۆژی بوون و، ئامادەیی كۆمەڵگە پسپۆڕییە پزیشكییە بڵاوەكانی لە كۆمەڵگە جیاوازەكاندا كردووەتە بەشێك لە واقیع و نەسیجی ئەو كۆمەڵگانە.
لە ڕووی كۆمەڵایەتییەكەوە رواڵەتی تاكەكەسەكان پێگەی خۆی بووە لە پێكەوەنانی پڕۆسەی هاوسەرگیری و هەندێكجار قەبوڵكراوی روخساری كچان یان كوڕان بە پێوەرەێكی بنەڕەتی لە قەڵەمدراوە لە لایەن خودی كەسی بەرامبەر یان ماڵە باوانی كەسی خوازیاری هاوسەرگرتن.
لە ڕووی دەرونییەوە رواڵەتی دەرەكی جەستەی مرۆڤ و روخساری دەموچاوی زیاتر لە خوێندنەوەیەكی دەروونی بۆ دەكرێت و، گرێدەدرێتەوە بە پرسی متمانە بەخود و ئاستی رازیبوون لەخود، كە دیاریكردنی روانین بۆ خود بە یەكێك لە دەرهاویشتەكانی متمانە بەخود ئەژماردەكرێت، لەنموونەی ئەو خوێندنەوانە:
یەكەم: كەسەكان كاتێك رواڵەتی دەرەكی خۆیان پێقبوڵە بە هەموو تایبەتمەندییەكانی وەكو بوونی چرچولۆچ و ململانێكانی تایبەت بە ئاستی تەمەن، لەم حاڵەتەدا كەسەكان شانازی بە خۆیانەوە دەكەن و گۆڕین و گۆڕانكاری لە روخساری دەموچاو بێت یان هەر بەشێكی تری ڕواڵەتییان بەشێك نابێت لە بواری گرنگیپێدانییان.
دووەم: كەسەكان كاتێك بڕیاردەدەن نەشتەرگەری جوانكاری ئەنجامبدەن، كە هەستدەكەن ڕوخساری بەشێك لە دەموچاویان بۆ نموونە: گەورەیی لووت لە چاو روبەری دەموچاودا بوونی بە مایەی گاڵتەپێكردن و تانەلێدان، یان بە سەلبی روانینی كەسانی دەوروبەریان بۆیان و سەرئەنجام هەستكردن بە نامۆبوونێك لای كەسەكە دەبێتـە پاڵنەری ئەنجامدانی نەشتەرگەری جوانكاری بە مەبەستی گەشتن بە ئاستی مەقبولییەتییەكی كۆمەڵایەتی لای كەسانی دەوروبەری، ئەم حاڵەتە لە ناو هەرزەكاراندا زیاتر تێبینی دەكرێـت.
سێیەم: كەسەكان كاتێك حاڵی ڕوخساری دەرەوەیان بە تایبەتی دەموچاویان ڕۆڵی سەنتەر دەبینێت لە پێكەوەنانی بۆچوونیان بەرامبەر خۆیان و جێگیربوونی وێنەی خودییان Self Image و، كاریگەربوونی ئاستی رازیبوونیان لە خود كە هەستێكی داخلییە بە روخساری دەموچاویان، لەم حاڵەتەدا هەوڵدان بۆ ئەنجامدانی نەشتەرگەری جوانكاری بۆ ماوەیەكی دیاریكراو ڕوانینیان بۆ خۆیان ئیجابی دەكات و ئاستی رازیبوونیان لە خۆیان بەرزدەكاتەوە، لەگەڵ ئەوەی ئەو ڕوانینە كورتخایەن دەبێت و، گەڕانەوەی هەست و ڕوانینی سەلبی كەسەكە بۆ خۆی دوای ماوەیەكی كورت دەستپێدەكاتەوە، بۆیە ڕاستەوخۆ دەبێتـە هۆی ئەوەی نەشتەرگرییە جوانكارییەكان دەستپێدەكاتەوە و نەشتەرگەری بەدوای نەشتەرگرییدا زنجیرە دەگرێـت و بەردەوامیدان بەو نەشتەرگرییانە دەبێـتە خەمێك و خوویەكی كەسی.
لای زۆرێك لە پسپۆڕانی بواری هەرزەكاری گرفتی ململانێی متمانە بەخود دەبێتە پاڵنەری سەرەكی بۆ ئاڕاستەبوونی هەرزەكار بۆ ئەنجامدانی نەشتەرگەری جوانكاری لە قۆناغی هەرزەكارییدا، كە هێشتا گەشەی روخساری تەواو نەبووە.
چوارەم: كەسەكان، كە لە ڕووی باری كۆمەڵایەتییەوە ژیانیان ئاوێتەی داخوازی كەسانی بەرامبەرییان بووە، وەكو خواستی دەزگیران یان هاوسەر بۆ ئەنجامدانی گۆڕانكاری لە ڕواڵەتی دەموچاو یان باڵا و قیافەت لە ڕێی نەشتەرگەری جوانكارییەوە، وێناكردنی ئەو گۆڕانكارییانە بۆ هاوسەرەكانییان بە هۆكاری رەزامەندبونیان لێیان. بۆیە لەم حاڵەتەدا كەسی ئەنجامدەری نەشتەرگەری زیاتر رووبەڕووی جێكەوتە سەلبییەكانی نەشتەرگەری دەبێتەوە، كە بڕیارێكی كەسی خۆی نییە.
كاریگەرییە دەروونییە_ كۆمەڵایەتییەكانی نەشتەرگەری جوانكاری:
1- فشاری دەروونی: زۆرێك لەو كەسانەی، كە نەشتەرگەری جوانكاری ئەنجامدەدەن رووبەڕووی فشارێكی دەروونی دەبنەوە لەدوای تەواوبوونی نەشتەرگرییەكە، بە تایبەتی كاتێك نەشتەرگرییەكە ماوەیەكی زۆری پێویست دەبێت تا ئەنجامی نەشتەرگرییەكە دەردەكەوێت لەگەڵ بوونی هەریەكە لە: ئاوسان و ئازار و سنورداربوونی جوڵەی كەسە، بۆیە لای هەندێك لەو كەسانە فشاری دەروونی بەرەو نائومێدی و دڵەڕاوكی سەردەكێشێت. هەروەها كەڵەكەبوونی تێچوونی مادی نەشتەرگەری جوانكاری بۆ خۆی فشار دەخاتەسەر میزانییەی كەسەكان و خێزانەكانیان، بەمەش جارێكیتر رووبەڕووبوونەوە بە فشارە دەرونییەكان كەسی ئەنجامدەری نەشتەرگەری جوانكاری و ئەندامانی خێزانەكەی دەگرێتەوە.
2-ترس:ترس لە ساتی بڕیاردانی كەسەكە بۆ ئەنجامدانی نەشتەرگەری دەستپێدەكات تا تەواو جێگیربوونی ئەنجامی نەشتەرگرییەكە و زۆرجار بەردەوامی ترس و دڵەڕاوكێ‌ لای كەسی ئەنجامدەری نەشتەرگەری جوانكاری دەبێتە هۆكاری زیادبوونی ئاستی دواندنی خود و، بەوەش كەسەكە لەبەرخۆییەوە دەڵێت: “تۆ بڵێی نەشتەرگرییەكە سەركەوتوو بێت، چۆن ویستوومە لووتم یان ڕوومەتم یان… وادەرچێت، ئەی ئەگەر وا دەرنەچوو چیبكەم”.
3- ئاڵودەبوون: دووبارەكردنەوەی نەشتەرگەری جوانكاری لەلایەن كەسەكانەوە كاتێك دەبێت، كە گۆڕانكارییە بەدەستهاتووەكان لە ئەنجامی نەشتەرگەرییەوە لە ئاستی خواستی كەسەكاندا نەبێت و بەوەش ڕووبەڕووی نائومێدی دەبنەوە، بۆیە دوای نەمانی ڕێگری ترس لای كەسەكان ئەوەش بە ئەنجامدانی یەكەم نەشتەرگەری جوانكاری، دووبارە و سێبارە ئەنجامدانەوەی نەشتەرگەری سەردەكێشێت بۆ حاڵەتی پەیوەستبوونی كەسەكان و ئاڕاستەبوونی خەیاڵ و بیریان بەرەو زیاتر ئەنجامدانی نەشتەرگەری جوانكاری، بە ئومێدی ئەوەی بگەنە ئەو وێنایەی لە خەیاڵی خۆیاندا بۆ روخساری دەموچاویان كێشاویانە و خەونیان پێوە بینیوە، سەرئەنجام ئاڵودەبوون لای هەندێك لەو كەسانە بە نەشتەرگەری جوانكارییەوە دەبێتە واقیع، كە لەلای پسپۆڕانی دەروونی ئاڵودەبوون بە نەشتەرگەری جوانكارییەوە بە یەكێك لە نەخۆشییە دەروونییەكان دادەنرێـت.
4- لاساییكردنەوە: یەكێك لەو گۆڕانكارییە دەروونیە ڕەفتارییانەی بەدوای ئەنجامدانی نەشتەرگەری جوانكارییدا دێت بریتییە لە گۆڕانی ررووبەری گرنگیپێدانەكانی كەسەكە و بەدواداچوون بۆ ژیانی كەسە بەناوبانگەكان لە هونەرمەند و ئەكتەر و گۆرانیبیژ و ئەستێرە جیهانییەكان و كۆكردنەوەی زانیاری سەبارەت بەو نەشتەرگرییە جوانكارییانەی ئەنجامییان داوە و سەهەڵدانی خواست لای كەسەكە بۆ گەشتن بە سیمای روخساری یەكێك لەو كەسایەتییانە، بەمەش عەوداڵبوونێك لای كەسەكە دەستپێدەكات بەلاساییكردنەوەی مۆدێلە خوازراوەكان لایان.
هەندێكجار هاوسەرەكان عەوداڵی سیمای ئەكتەر یان هونەرمەندێك دەبن و لەسەر خواستی ئەوان خێزانەكانیان چەند نەشتەرگرییەكی جوانكاری ئەنجامدەدەن، تا بگەنە ئەو وێنایەی كە هاوسەرەكانییان پێی رازی دەبن. لەم حاڵەتەدا باری دەروونی كەسی ئەنجادەری نەشتەرگەری جوانكاری زیاتر دووچاری فشار و دڵەڕاوكێ‌ و نائومێدی دەبێتەوە كاتێك بڕیاری ئەنجامدانی نەشتەرگرییەكە بڕیارێكی خودی نابێت و هەستدەكات وەكو خۆی لای كەسی بەرامبەری قەبوڵكراو نییە.
5- پێشبڕكێ‌ و چاولێگەری: لە ناو هەرزەكاراندا پڕۆسەی پێشبڕكێ‌ وەكو پڕۆسەیەكی كۆمەڵایەتی باو دەبێتە چوارچێوە بۆ ئاڕاستەبوونیان بەرەو ئەنجامدانی نەشتەرگەری جوانكاری، تا لەلایەكەوە ڕوخسارییان لەو كەسایەتییە مۆدێلانە بچێت كە بوونەتە عەوداڵی وەكو ئەستێرەكانی وەرزش ، گۆرانی ، سەما و نواندن.
لە لایەكی تریشەوە بۆ چوونە پێشەوەی پلە یەكەمینەكانی لیستی كەسایەتییە كەمەندكێشەكان لەلایەن رەگەزی بەرامبەرەوە لە ناو چینی هەرزەكاراندا، لە كاتێكدا توێژینەوە زانستییەكان گەشتوونەتە ئەو ئەنجامەی، كە: “نەشتەرگەری جوانكاری نابێتە هۆكاری بەرزكردنەوەی ئاستی كەمەندكێشبوون لای كەسانی دەوروبەر”، لە لایەكیترەوە گرنگیدانی هەرزەكار بە نەشتەرگەری جوانكاری خۆی بۆ خۆی دەبێتە مایەی گواستنەوەی سەرنجدانی (تەركیز) هەرزەكار لە پرسە هەستیار و تایبەتەكانی بە پاشەڕۆژییەوە، بەرەو گرنگیپێدان بە روخسار و گۆڕینی ئەو بەشانە لە روخساری بە تایبەتی دەموچاوی، كە بە قەبوڵنەكراوی دادەنێت لە ڕوانینی خودی هەرزەكارەوە.
6- بەراوردكردن: یەكێك لە خووە كەسییەكانی ئەو كەسانەی نەشتەرگەری جوانكاری ئەنجامدەدەن بریتییە لە: بەراوردكردنی ڕواڵەتی كەسانی دەوروبەرییان بە یەكتری لە ڕووی ئەنجامدانی نەشتەرگەری جوانكاری و، ژمارەی ئەو نەشتەرگرییانە ئەوەش لە رێی بەكارهێنانی توانستی تێبینی خۆیانەوە، لە ئەنجامدا خووی بەراوردكردن دوو كاریگەری نەرێنی لەسەر كەسایەتی كەسی ئەنجامدەری نەشتەرگەری جوانكاری بەجێدەهێلێت:
یەكەم: لاوازبوونی توانای كەسەكە لە گەشتن بە ئاستێكی بەرچاو و خوازراو لە كارلێكی كۆمەڵایەتی لە كاتی بوونی لە بۆنە كۆمەڵایەتییەكاندا بەمەش پەیوەندییەكانی كاریگەردەبن بە شێوەیەكی سەلبی سنوردار یان لاواز یان …دەبن.
دووەم: دابەزینی ئاستی ڕێزگرتنی لەخۆی سەرئەنجامی بەراوردكردنی كەسانی دەروبەری بە خۆی لە ڕووی رواڵەتەوە و بە پێچەوانەشەوە، كاتێك بەراوردكردن بە یەكێك لە هۆكارە سەرەكییەكانی لاوازكردنی ڕێزگرتن لە خود و متمانە بەخود دادەنرێت، لە كاتێكدا توێژینەوە زانستییەكان سەلماندوویانە، كە: “نەشتەرگەری جوانكاری رۆڵی نابێت لە بەرزكردنەوەی ئاستی متمانە بە خود بۆ كەسی ئەنجامدەری نەشتەرگەری جوانكاری”.
7- گۆڕانی ریزبەندی بایەخدان و زاڵبوونی كولتوری جەستە: لە كاتێكدا تێچوونی نەشتەرگرییەكانی جوانكاری بۆ یەكجار نییە و ئاستی خەرجییەكەشی لە نەشتەرگرییەكانیتری حاڵەتی بوونی نەخۆشی جەستەیی بەرزترە، لەمەوە كەسی ئەنجامدەری نەشتەرگەری ڕووبەڕووی گرفتی دابینكردنی تێچوونەكانی نەشتەرگرییەكان دەبێتەوە و، لە زۆر حاڵەتەدا بە گۆڕینی ریزبەندی پێداویستییە كەسی و خێزانییەكان چارەسەری ئەو گرفتە دەكات. بەمەش نەشتەرگەری جوانكاری دەچێتە لیستی پێداویتسییە سەرەكییە Basic Needs لەسەر حسابی پێداویستییەكانیتری كەسەكە و خێزانەكەی، سەرئەنجام گرفتی رێكخستنی بوارەكانی ژیان و گونجاندیان لەگەڵ ئاستی بژێوی و داهات دێتەكایەوە بە تایبەتی بۆ ئەو كەسانەی لە بنەڕەتدا داهاتیان سنوردارە. هەروەها پێداویستییەكانی ڕوخساری جەستە دەچێتە پێشەوەی لیستی پێداویستییە سەرەكییەكان و كەسەكە داخلی پابەندبوون و گرنگیپێدان بە كولتوری جەستەوە دەبێـت.
8- لاوازبوونی متمانە لە كاتی ئامادەكارییەكانی پڕۆسەی هاوسەرگرتن: لە زۆرینەی كۆمەڵگەكاندا جوانی ڕواڵەت داخڵ بە پێوەرە كۆمەڵایەتییەكان بووە، لەكاتی دیاریكردنی كەسی بەرامبەر بە مەبەستی هاوسەرگرتن بەتایبەتی لە لایەن ماڵە باوانی كوڕانەوە، بۆیە لەگەڵ زۆربوونی ڕێژەی ئەو كوڕ و كچانەی، كە نەشتەرگەری جوانكاری ئەنجامدەدەن، پرسیاری جوانی سروشتی و جوانی بە نەشتەرگەری دێتەكایەوەو فلتەرێكی زیادە بۆ پێوەری جوانی رواڵەت زیاد دەبێت چ بۆ كچان بێت یان بۆ كوڕان، كە پێویستی بە پرسیار و ووردبوونەوە و بەدواداچوون دەبێت، ئەمەش لە خۆیدا هۆكارێكی كاریگەر دەبێت لە بونیاتنانی متمانە لە هەنگاوە سەرەتاییەكانی هاوسەرگرتنەوە.

سەرچاوەكان:

• http://www.alarabiya.net/ar/medicine-and-health
• http://www.mbc.net/ar/programs/green-apple/life
• http://www.alittihad.ae
• http://hayatouki.com/plastic-surgeries
• https://www.rjeem.com