سومەیە مەحمود
مامۆستای ئاینی و مۆڵەت پێدراو لە علومی شەرعیدا
ڕۆژی جیهانیی منداڵان بۆنەیەکی ساڵانەیە کە لە زۆربەی وڵاتانی جیهان بەڕێوەدەچێت. ئامانجی سەرەکیی ڕۆژەکە هۆشیارکردنەوەی خەڵکە دەربارەی مافەکانی منداڵان و باشترکردنی ژیانیان. هەروەها، ئەم ڕۆژە دەرفەتێکە بۆ ئەوەی حکومەتەکان و ڕێکخراوە ناحکومییەکان پلان و ستراتیژی نوێ بخەنەڕوو بۆ پاراستنی منداڵان لە توندوتیژی، چەوساندنەوە، هەژاری.
لە ڕێکەوتی ٦/١ ى هەموو ساڵێکدا، جیهان یادی ڕۆژی منداڵان دەکاتەوە. ئەم ڕۆژە بۆ یەکەمجار لە ساڵی ١٩٥٤ لەلایەن ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکانەوە ناسێندرا، بە مەبەستی هاندانی پێکەوەیی نێودەوڵەتی و هۆشیارکردنەوە لە نێو منداڵاندا لە سەرانسەری جیهاندا، هەروەها باشترکردنی خۆشگوزەرانی منداڵان.
منداڵان داهاتووی کۆمەڵگەن، بۆیە پێویستە هەموومان پێکەوە کار بکەین بۆ دابینکردنی ژیانێکی باشتر و خۆشتر بۆیان. دەبێت دڵنیابین لەوەی کە منداڵان دەستیان بە ( پەروەردە، تەندروستی، و خۆراک) بگات، هەروەها دەبێت بیانپارێزین لە هەموو جۆرە خراپەکاری و توندوتیژییەک.
با لە ڕۆژی جیهانیی منداڵاندا، هەموومان بەڵێن بدەین کە بەردەوام دەبین لە کارکردن بۆ دابینکردنی داهاتوویەکی گەشتر بۆ منداڵانی جیهان.
لە قورئاندا چەندین ئایەت و فەرموودە هەن کە باس لە گرنگی مناڵ و چۆنیەتی مامەڵەکردن لەگەڵیان دەکەن. ئەگەرچی بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ باسی “مافی منداڵان” نەکراوە، بەڵام چەندین ئایەت و فەرموودە هەن کە بنەما سەرەکییەکانی پاراستن و چاودێریکردنی منداڵان دەخەنەڕوو.
لێرەدا ئاماژە بەچەن ئایەت و فەرمودەیەک ئەکەم کەباسی گرنگی و پاراستنی مناڵان کراوە
خوای گەورە لەقورئانی پیرۆزدا ئەفەرموێت :
“وَاللَّهُ أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَيْئًا وَجَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ ۙ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ” سورة النحل
* واتە: “خوا لە سکی دایکانتان ئێوەی ھێنایە دونیاوە کە ھیچ شتێکتان نەدەزانی، بیستن و بینین و دڵ و دەروونی پێ بەخشیوون، بۆ ئەوەی سوپاسی خوا بکەن.”
* ئەم ئایەتە ئاماژە بەوە دەکات کە خوا منداڵان بە نیعمەتێکی گەورە دەزانێت و پێویستە سوپاسی بکەین لەسەر ئەم بەخشینە.هەروەها ئەفەرموێت :
“وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ خَشْيَةَ إِمْلَاقٍ ۖ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِيَّاكُمْ ۚ إِنَّ قَتْلَهُمْ كَانَ خِطْئًا كَبِيرًا” (سورة الإسراء آية ٣١)
* واتە: “منداڵەکانتان مەکوژن لە ترسی هەژاری، ئێمە ڕزقی ئەوان و ئێوەش دەدەین، بەڕاستی کوشتنی ئەوان گوناهێکی گەورەیە.”
* ئەم ئایەتە بە ڕوونی قەدەغەی کوشتنی منداڵان دەکات بە بیانووی هەژاری، کە ئەمەش پاراستنی ژیانی منداڵان دەخاتە ئەستۆی باوک ودایک و حکومەت و بەرپرسان
پێغەمبەرمان درودی خوای لەسەر بێت ئەفەرموێت :-
“كُلُّكُمْ رَاعٍ وَكُلُّكُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ”
* واتە: “هەمووتان سەرپەرشتیارن و هەمووتان بەرپرسن لە ڕەعیەتەکەی خۆتان.”
* ئەم فەرموودەیە بە شێوەیەکی گشتی بەرپرسیارێتی هەموو کەسێک دەخاتە ئەستۆ لە چاودێریکردن و پاراستنی ئەوانەی لەژێر دەستی ئەودان، کە منداڵانیش دەگرێتەوە.
وەهەروەها پێغەمبەرمان (د.خ) دەربارەی مافەکانی منداڵئەفەرموێت :
“لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يَرْحَمْ صَغِيرَنَا وَيُوَقِّرْ كَبِيرَنَا”
* واتە: “لە ئێمە نییە ئەوەی ڕەحم بە بچووکەکانمان نەکات و ڕێزی گەورەکانمان نەگرێت.”
* ئەم فەرموودەیە هانی بەزەیی و ڕەحم کردن بە منداڵان دەدات، کە ئەمەش بەشێکە لە پاراستنی مافەکانیان.
ئەم ئایەت و فەرموودانە تەنها نموونەیەکن لەو ڕێنماییانەی کە ئایینی ئیسلام دەربارەی منداڵان پێشکەشی دەکات. بە گشتی، ئیسلام هەمیشە جەختی لە پاراستنی منداڵان و پەروەردەکردنیان بە شێوازێکی دروست و دابینکردنی پێداویستییەکانیان، و ڕێزگرتن لە مافەکانیان کردووەتەوە.
پیرۆزبێت یادی مناڵان و نەوەی داهاتومان.
