هه‌لاله محمد ئه‌ڵماس
نوسه‌رو چالاكوانى بوارى ژنان
ڕۆژى ئافره‌تان، وه‌ستانه‌وه به‌ڕووى سته‌م ونادادى
8ى مارس یادكردنه‌وه‌ى سته‌م ونه‌هامه‌تیه‌كان‌و سومبولى نا دادپه‌روه‌رى كۆمه‌ڵایه‌تیه به‌رامبه‌ر ئافره‌تان له‌دونیاى رۆژئاوادا، هیماى ڕێزنه‌گرتنه له‌به‌هاى مرۆیى‌و زاڵكردنى زوبانى فشارو زه‌برو تۆقاندن‌و توندوتیژیه به‌سه‌ر زمانى لێك گه‌یشتن ودیالۆگ‌و خوێندنه‌وه‌‌و حسابكردنى به‌رامبه‌ر ومافه‌كانى.
ئه‌مڕۆ ڕێزگرتن له به‌ها مرۆییه به‌رزه‌كان هاوڕێك له‌گه‌ڵ پێشكه‌وتنى ژیارى ناڕوات، به‌ڵكو هه‌ر ڕۆژه‌و شێوازو جۆرێكى نوێى چه‌وساندنه‌وه‌و به‌كه‌م زانین لێره‌و له‌وێ ومیدیاكان به‌رگوێمان ده‌كه‌وێت.
له‌ئه‌مرۆى كوردستاندا فۆرمه‌كانى چه‌وساندنه‌وه‌و توندوتیژى زۆر زۆربوون ئه‌گه‌ر چى هه‌شتى مارس كراوه به‌رۆژى جیهانى ئافره‌تان به‌ڵام ئه‌وه هه‌رئافره‌تان نین كه مافیان پێشێل ده‌كرێت و بوونه‌ته كۆیله و ژێرده‌سته، به‌ڵكوده‌سه‌ڵاتداره زلهێزه‌كانى جیهان به‌به‌رنامه كار بۆ كۆیله‌كردن و دروستكردنى مرۆڤى پله دوو وسێى وچوار ده‌كه‌ن.
بۆ كه‌م كردنه‌وه‌و نه‌هێشتنى هه‌ر توندوتیژى و به‌كه‌م سه‌یركردن و چه‌وساندنه‌وه‌یه‌ك باشترین یاساو چاكترین كار گه‌ڕانه‌وه‌یه بۆ ڕۆحى جوان وبه‌رزى ئاینى پیرۆزى ئیسلام كه ساز وسازگاره له‌گه‌ڵ ڕۆحى مرۆڤ وبه‌رزى پێگه‌ى وگه‌وره‌و گرنگ سه‌یركردنیه‌تى، خواى گه‌وره ده‌فه‌رمووێ:(ولقد كرمنا بنی ادم).
بۆیه، بۆ رزگاربوون له‌و ته‌نگه‌ژه‌ى مرۆڤى سه‌رده‌مى تێكه‌وتووه گه‌رانه‌وه‌یه بۆ ئیسلام وجێبه‌جێكردنى یاساكانیه‌تى، هه‌ر ئه‌وه‌ش به‌دى ده‌كرێت له‌مرۆڤى سه‌رده‌م كه‌ده‌بینین رۆژانه به‌ده‌یان كه‌س له‌وڵاتانى رۆژئاوا مسوڵمان بوونى خۆیان راده‌گه‌یه‌نن.
هه‌روه‌ها كاركردن بۆ كه‌م كردنه‌وه‌و بنبڕكردنى سته‌م‌و توندوتیژییه‌كان ئه‌ركى سه‌رشانى هه‌موو لایه‌كه، كه ئه‌وه‌ش له‌خێزانه‌وه ده‌ست پێده‌كات هه‌تا ده‌گاته ده‌سه‌ڵاته‌كانى یاسادانان‌و پلاندانان‌و جێبه‌جێ كردن.
كه پێویسته هه‌مووان ڕۆڵى ته‌واوكارى‌و هاوبه‌شى‌و دادپه‌روه‌ریى‌و یه‌كسانى بۆتاكه‌كانى كۆمه‌ڵگه به‌گشتى وئافره‌تان به‌تایبه‌تى بچه‌سپێنریت.
گه‌ر8ى مارس یادى ڕوداوێكى سته‌م ئامێزو نا مرۆڤانه‌ی دیدگاى ڕۆژئاوا بووبێت به‌رامبه‌ر ڕه‌گه‌زى مێینه، ئه‌وا ئێمه وه‌ك كۆمه‌ڵگه‌یه‌كى ئیسلامى، گرنگه یاساو پرنسیپه جوان وبه‌رزكانى ئاینى (ئیسلام) له‌مامه‌ڵه‌ماندا ڕه‌نگ بداته‌وه به‌ئازایانه‌و به‌ده‌نگى به‌رز دروشمه نه‌مره‌كه‌یى خودایى كه بۆ ته‌واوى مرۆڤایه‌تی هاتووه بڵێینه‌وه‌و به‌رجه‌سته‌ى كه‌ین، كه ده‌فه‌رموێت: (یاایها الناس انا خلقناكم من ذكر وانثى وجعلناكم شعوبا وقبائل لتعارفوا ان اكرمكم عند الله اتقاكم)، مرۆڤه‌كان ئاشت بكه‌ینه‌وه‌و قه‌بوڵى چه‌وساندنه‌وه‌و سته‌م كردن‌و توندوتیژى به‌رامبه‌ر هیچ كه‌سێ به‌جیاوازى ڕه‌نگ وده‌نگ ونه‌ژاد وئایدیایه‌ك نه‌كه‌ین‌و ڕوبه‌ڕوى بوه‌ستین .
دوایین پێشه‌واى مرۆڤایه‌تى محمد (د.خ) له‌كۆتا وتارییداى ماڵئاواییدا له‌شوێنێكى به‌رز وه‌ستا، بۆ ئه‌وه‌ى یه‌كه‌م بۆ موسڵمانان وپاشان بۆ جیهان به‌هاونرخى ئه‌م ئایینه به‌رزو پیرۆزه ئاشكرا بكات، كه ده‌توانێ جیهان له‌سه‌ر گه‌ردانى وتیاچون‌و گومڕایى ڕزگار بكات و، ده‌ریانبهێنى له‌زۆنگاوى زوڵم‌و سته‌م‌و سه‌پاندو سه‌ركه‌شى، پێغه‌مبه‌ر( درودى خواى له‌سه‌ربێ) 1444ساڵ پێش ئیستا جاڕى بۆمافه‌كانى مرۆڤى بۆ مرۆڤایه‌تى دا، له‌كه‌شو هه‌وایه‌كى لێوان لێو له پیرۆزى‌و سه‌فاو برایه‌تى‌و پاكى، تیایدا ڕایگه‌یاند كه پابه‌ندى به‌و بنه‌ما شارستانیه‌تیه‌ى كه ژیانى خه‌ڵكى و په‌یوه‌ندیانى له‌سه‌ر ڕێكخراوه‌و به‌هۆى ئه‌ویاسایانه‌وه نیه كه‌مرۆڤ دایڕشتووه، تابتوانێ فێڵى لێ بكات یاخۆى ده‌ربازى بكات، به‌ڵكو ئه‌و ڕێنمایانه‌یه ئاینى ئیسلامى پاك وبێگه‌رده كه داوا ده‌كات له‌مرۆڤه‌كان پابه‌ندبن پێوه‌ى وده‌ستى پێوه‌بگرن، نه‌ك ته‌نها ترس بێت له‌سزاى دونیایى، به‌ڵكو ترسان بێت له‌سزاى دواڕۆژ هه‌ر به‌و هۆیه‌وه چاویان بڕیوه‌ته پاداشتى گه‌وره‌و نه‌بڕاوه‌یى په‌روه‌ردگار، كه‌پاراستنى سنور و به‌رده‌وامى له‌پابه‌ند بوون وپراكتیكه‌كردنى له‌ژیانى خه‌ڵكى دایه، چونكه له‌ناخ ودڵیاندا باوه‌ڕو و له‌ده‌رونیان ژیانێكى زیندوو بونى هه‌یه.
پێشه‌واى مرۆڤایه‌تى دواى سوپاس وستایشى خواى گه‌وره فه‌رمووى: ئه‌ى خه‌ڵكینه، گوێبگرن، له‌وه‌ناچى جارێكى تر له‌م شوێنه‌دا له‌گه‌ڵتاندا كۆببمه‌وه “مرۆڤه‌كان خاوه‌ن مافن، تاكه‌س ده‌ست بۆ ماڵ وسامانتان نه‌بات‌و كه‌سیش خوێنتان نه‌ڕێژێت”، ئه‌مه دیارى كردنى مافى مرۆڤ بوو به‌شێوه‌یه‌كى ڕاسته‌قینه، دیاریكردنى سنورى تاكه كه‌سه تا ئه‌وسنوره ئازاده كاتێك سنورى به‌رامبه‌ر نه‌به‌زێنێ.
- فه‌رمانى دانه‌وه‌ى سپارده‌ى دا” هه‌ركه‌سێك له ئێوه سپارده‌یه‌كى لایه با به‌چاكى بیداته‌وه به‌خاوه‌نه‌كه‌ى”
-” كوشتنى(عمد) به‌ده‌ست ئه‌نقه‌ست قیساسى هه‌یه، به‌ڵام (شبه‌عمد) ئه‌وه‌یه كه‌به‌دارو به‌رد كوژرا بێت، ئه‌وا له‌برى خوێنه‌كه‌ى 100 وشتر ده‌درێت، هه‌ركه‌س له‌وه زیاتر وه‌رگرێت ئه‌وا له‌سه‌رده‌مى نه‌فامیدا ده‌ژى. ” هه‌روه‌ها سه‌ردارى مرۆڤایه‌تى باسى دوژمنایه‌تى شه‌یتانى بۆ خه‌ڵكى كرد‌و، فه‌رمووى:” ئه‌ى خه‌ڵكینه شه‌یتان ده‌ستى له‌ئێوه شۆردوه جارێكى تر له‌م دورگه‌دا بپه‌رسترێ، به‌ڵام به‌وه‌ش ڕازییه كه‌به‌و كردارانه‌ى كه‌ئێوه به‌هیچیان نازانن گوێڕایه‌ڵى بكرێ”
ده‌رباره‌ى مافه‌كانى هاوسه‌ردارێتى فه‌رمووى:” ئه‌ى خه‌ڵكینه، پیاوان وئافره‌تان هه‌ریه‌كه‌یان مافى به‌سه‌ر ئه‌وه‌ى تره‌وه هه‌یه، ژنه‌كانتان مافیان به‌سه‌رتانه‌وه هه‌یه ئێوه‌ش مافتان به‌سه‌رئه‌وانه‌وه هه‌یه…. ژنان ئه‌مانه‌تى خوان لاى ئێوه‌ى پیاوان به‌نیكاحى شه‌رعى بۆتان حه‌ڵاڵ بوون، جا با پیاوان ده‌رباره‌ى ئافره‌تان له‌خوابترسن، له‌گه‌ڵ ئافره‌تان به‌چاكى مامه‌ڵه‌بكه‌ن‌و ئاگاداریان بن”.
پاشان له‌به‌ندێكى ترى ئه‌م جارنامه‌یه بۆ مافه‌كانى مرۆڤ سه‌باره‌ت به‌جیاكارى له‌نێوان مرۆڤه‌كاندا ڕه‌نگ وڕه‌گه‌ز‌و نه‌ته‌وه‌‌و….فه‌رمووى:” ئه‌ى خه‌ڵكینه، ئێوه په‌روه‌ردگارتان یه‌كه‌و باپیره‌گه‌وره‌شتان یه‌كه، هه‌مووتان له‌ئاده‌من‌و ئاده‌میش له‌گڵ دروستكراوه، ئه‌وه‌ى له‌هه‌مووان به‌ته‌قواو له‌خواترسانى زیاتر بێت، لاى خوا به‌ڕێزترینه، هیچ جیاكارى و جیاوازیه‌ك نه‌له نێوان عه‌ره‌ب‌و عه‌جه‌مدا نیه مه‌گه‌ر به‌ته‌قوا نه‌بێت”.
كه‌واته ده‌بێت نه‌ك له8ى مارس به‌ڵكو وه‌ك تاكى مسوڵمان ده‌بێ هه‌مووكات به‌رامبه‌ر هه‌رسته‌م ونادادیه‌ك كه ده‌كرێت بوه‌ستین وقه‌بوڵى نه‌كه‌ین، ئێمه‌ى موسڵمان خاوه‌نى په‌یامێكى گه‌وره‌ى مرۆیین كه پێگه‌و پله‌ى به‌رزو شیاوى پێمان به‌خشیوه. خوداى گه‌وره كردونى به‌سه‌ردارى سه‌ر زه‌وى وجێنشینى خۆى.
مێینه له‌پرنسیپه به‌رزه‌كانى ئیسلامدا هه‌موو كات كاتێتى وجوانى ژیان به‌جوانى ورێزگرتن له‌وه‌وه به‌رجه‌سته ده‌بێ، پێغه‌مبه‌رى پێشه‌وامان (درودى خواى له‌سه‌ربێ) په‌یامێكى گرنگ به‌گوێى دونیادا ده‌دات كه‌هه‌ركه‌س رێزیان لێبگرێ ئه‌وه به‌رێزه‌و هه‌ركه‌س بێ ڕێز بێ به‌رامبه‌ریان خۆى بچوك وزشته( ماأكرمهن الا كریم ولا اهانهن الا لئیم).
Thanks-a-mundo for the article.Thanks Again. Cool.
Awesome article.Thanks Again.
A round of applause for your post.Thanks Again. Will read on…
Wow, great article. Really Cool.
Thanks a lot for the blog.Much thanks again. Keep writing.
Looking forward to reading more. Great blog article.Thanks Again. Cool.
A big thank you for your article.Thanks Again. Want more.
Appreciate you sharing, great article post.Really thank you! Fantastic.
I cannot thank you enough for the blog post.Really looking forward to read more. Great.
Really informative blog post.Much thanks again. Really Great.
Im grateful for the article post.Really looking forward to read more.
Wow, great article post.Much thanks again. Want more.
Very neat post.Thanks Again. Great.
Appreciate you sharing, great blog.Really thank you! Awesome.
Fantastic blog article.Much thanks again. Great.
A round of applause for your post.Thanks Again. Great.
Enjoyed every bit of your blog.Really thank you! Want more.
I think this is a real great blog.Really thank you! Awesome.
This is one awesome blog article.Really thank you!
Im grateful for the post.Thanks Again. Want more.
Very good blog.Much thanks again. Awesome.
Very informative article post.Much thanks again. Really Great.
Great, thanks for sharing this blog post.Really looking forward to read more. Really Great.
Enjoyed every bit of your post. Much obliged.
This is one awesome blog post.Really looking forward to read more. Fantastic.
I value the article post. Fantastic.
I think this is a real great post.Really looking forward to read more. Want more.
Thanks for sharing, this is a fantastic article.Much thanks again. Fantastic.
Very informative blog article.Thanks Again. Really Cool.
A round of applause for your blog post.Really thank you! Want more.
I loved your article.Thanks Again. Great.
Thanks for sharing, this is a fantastic article post.Really thank you! Keep writing.
I am so grateful for your post.Really thank you! Want more.
Awesome blog article.Really looking forward to read more. Cool.
wow, awesome post.Really looking forward to read more. Much obliged.
Thanks-a-mundo for the blog.Really looking forward to read more.
Major thanks for the blog article.Really looking forward to read more. Awesome.
Very good blog article.Really looking forward to read more. Much obliged.
I really like and appreciate your blog article.Much thanks again.
Enjoyed every bit of your blog.Really thank you! Really Great.
Fantastic blog.Much thanks again. Want more.
Awesome blog post.Really looking forward to read more. Awesome.
Im thankful for the post.Really thank you! Great.
Thanks for sharing, this is a fantastic blog.Much thanks again. Cool.
Im grateful for the blog post.Really thank you! Will read on…
I loved your blog article. Cool.
I am so grateful for your blog article.
Thanks for the blog.Much thanks again. Fantastic.
Really appreciate you sharing this blog article.Thanks Again. Want more.
I value the post. Cool.
Thank you ever so for you article post.Much thanks again. Fantastic.
I appreciate you sharing this blog article.Thanks Again. Cool.
Hey, thanks for the blog.Thanks Again. Really Great.
I cannot thank you enough for the blog. Want more.
Very good blog.Really thank you! Cool.
Looking forward to reading more. Great post.Really looking forward to read more.
Thanks for the blog article.Thanks Again. Really Cool.
Wow, great blog post.Really thank you! Much obliged.
Looking forward to reading more. Great blog article.Really looking forward to read more.
Awesome blog article.Thanks Again. Will read on…
Thanks for the article post. Keep writing.
Thanks for the blog.Really looking forward to read more. Want more.
I really liked your blog post.Much thanks again. Will read on…
I really liked your article.Thanks Again. Really Great.
Very neat article.Thanks Again. Fantastic.
Very informative article.Really thank you! Want more.
Thanks a lot for the post.Much thanks again. Really Cool.
I loved your article post.Much thanks again. Great.
Thanks for the blog. Really Great.
Very good blog article. Great.
Enjoyed every bit of your blog post.Thanks Again. Cool.
Im obliged for the blog article.Really looking forward to read more. Awesome.
Appreciate you sharing, great article. Fantastic.