بیخاڵ ئهبوبهكر
بهشی دووهم
ئاستهنگهكانی سهرهرێی ژنان و بهشدارى راستهقینهیان لهكۆمهڵگهدا
لهگهڵ ئهم راستییانهدا، گهر لهواقیعی كومهڵگهكانی ئهمرۆ بروانین، مهخابن رۆڵێكی ناكاراو پهراوێزخراوى توێژی ئافرهت، دێته بهرچاو، كه دهتوانین بڵێین لهچهند قهیرانێكدا ژیان بهسهردهبات. جارێك وهك پیاوان رووبهرووى ستهمی سیاسیی و زیان لێكهوتن لهئاسهوارهكانی گهندهڵی ههمهلایهنه، جارێكیش وهك ئافرهت رووبهرووی پهراوێزخستن و نهگێرانی رۆڵی تهواوكارانهى خۆی، دهبێتهوه. لهگهڵ بوونی چهندین دهزگا و دامهزراوه و رێكخراوه حكومی و ناحوكمیهكان، و بوونی رۆژنامه و گۆڤارى تایبهت بهپرسی ژنان، هێشتا، رهوشی ئافرهتان لهگهشهسهندنێكی بهرچاودا نییهو رۆژ لهدواى رۆژ، كێشهو گرفتی نوێ دێته كایهوه. دیاره هۆكارگهلێك لهپشت ئهم دیاردهیهوهن كهلێرهدا ئاماژه بۆ ههندێكیان دهكهین:
1- لهگهڵ بوونی رۆشنبیران و بانگهشهكردن بۆ ئازادی ئافرهت و بهدیهێنانی مافهكانی، لهسهرهتاكانی سهدهی رابردووهوه، بهڵام مهخابن ههندێكیان ههتا ئهمرۆش، (ئایین) بههۆكارى گرفتهكان دهزانن، بێ لهبهرچاوگرتنی زهمینهى ئایینی زۆرینهى رههاى خهڵكی كوردستان، به زانین بێت یان نهزانین، لهنهستی جهماوهردا ئهوهیان چهسپاندووه كه ئازادی ئافرهت و هێنانهدی خواستهكانی، پهیوهسته بهوازهێنان له ئهحكامهكانی ئایینی پیرۆزى ئیسلام و به تایبهتیش دووركهوتنهوه له باڵاپۆشی، وهك شیعرهكهی بێكهس كهدهلێت: نهسرین دهمێكه داخت له دڵمه
سهرپۆش فڕێده، چ وادهى شهرمه؟
ئهمه لههۆنراوهیهكدا كههانی كچان دهدات بۆ بهدهستهێنانی زانست و زانیارى. لهلایهكی دیكهوه، ههرچهنده نمونهى هۆنراوهكهى حاجی قادری كۆیی سهبارهت بهم پرسه ههیه:
بۆچی فهرموێتی نبی و ئهمین
اگلب العلم ولو بالصین؟
نێر ومێ لهم حهدیپه فهرقی نییه
گهر مهلا نههی فهرمو، دینی نییه
بهڵام بهداخهوه، ئهوانهش كهبۆ رێگاچارهى واقعی گهراون بۆ رزگاركردنی ئافرهت لهدابونهریته ههڵهكان، ژمارهیان كهم بووهو لهسهر ئاستی تاكهكهسیی ماوهتهوه و نهكراوهته پرۆژهیهكی ههمهلایهنه بۆ ههستانهوهى كۆمهڵگه گشتی و ژنان بهتایبهتی. بهواتایهكیتر گوتاری فیكریی چهپ و رۆژئاوا زاڵبووه بهسهر رهوشهكهدا. تاههنوكهش پرسی ژن لهنێوان مشتومریی فیكری عهلمانی و ئیسلامیداماوهتهوه بۆیه زۆرێك له رێگاچارهكان تیۆریین و ناچنه بوارى پراكتیكهوه. ههرچهنده ههندێك كارى هاوبهشی نێوان رێكخراوهكان ههیه بهڵام تائێستاش پهراوێزخستنی چالاكوان و بیرمهندان ههیه بههۆی بیركردنهوهیانهوه.
2- ئهو دواكهوتنه ژیارییهى بهسهر رۆژههڵاتدا هات، بێگومان ژنانیشی گرتهوهو ههلومهرجی نالهبارى سیاسیی و ئابوری، زهمینهى لهبار له بوارى كۆمهڵایهتی و رۆشنبیریدا نارهخسێنێت و ههتا ئهمرۆش ههست بهكهمی بهتایبهت بهرامبهر پرۆژه رۆژئاواییهكان لهسهرجهم بوارهكاندا، به ئاشكرا دیاره.
3- ههڵه تێگهیشتن یان ههڵه پراكتیزهكردنی ئهحكامهكانی ئایینی ئیسلامیی پیرۆزو تێكهڵكردنیان بهدابونهریتی نارهوای كۆمهڵگه ، كهله ئهنجامدا ژنانی پێ دهچهوسێنرێتهوه، وهك: ژن بهژن، ماره بهجاش، گهوره بهبچوك، هاوسهرگیری كچانی ناكام، كچ لهخوێندا دان، كوشتن به بیانووی شهرهفپارێزی ، و …… هتد.
4- گرنگینهدانی پێویست بهو مهسهلانهى پهیوهندی بهژنانهوه ههیه لهلایهن زانا و بیرمهنده ئیسلامییهكان لهفیقهی ئیسلامیدا.ههرچهنده بایهخ بهنوێگهریی و هێنانهكایهى بیروراى نوێ لهبوارهكانی ئابوریی و سیاسهتدا دراوه، بهڵام نوێگهریی لهبواری رۆڵ و پێگهو بهشداری ئافرهتدا، هاوچهرخی بوون نهبۆته سیمای و لهئاستی پێویستی رهورهوهى بهرهوپێش چوونی كۆمهڵگهدا، نییه، بهڵكو جهختكردنهوه تهنها لهسهر چهند مهسهلهیهكی دیاریكراو بووه وهك: فتنهى ئافرهت و باڵاپۆشی و رۆڵی ژن لهچوارچێوهى خێزان، و بواره فیقهییهكانی تایبهت بهئافرهت. گوتارى زۆرێك لهئیسلامییهكانی ئهمرۆ، ئهزمونی سهردهمیی پهیام و بانگهوازیی ئیسلامیی نهكردۆته سهرچاوهیهك بۆ هێنانهكایهى ئهزمونی نوێ كهلهسهر ههمان رێباز بروات. زۆرجار نمونه بهژنانی سهحابی دههێنرێتهوه وهك بهڵگه بۆ هاتنهدی مافهكانی ئافرهت، بهبێ ئهوهى زهمینهیهكی واقعی ساز بكرێت بۆ دوبارهبونهوهى نمونه سهركهوتووهكان له ژیانی رۆژانهدا.
5- ناكۆكی بۆچونه جیاوازهكان لهنێوان ئیسلامییهكان خۆیاندا سهبارهت بهدیدگاى راستهقینهى ئیسلامی لهههمبهر رۆڵ و پێگهی ئافرهت لهكۆمهڵگهداو ئاست و سنورى بهشداریی لهكایه جۆربهجۆرهكانی ژیاندا. بهههمانشێوهش ناروونی لهدیدگاى عهلمانیهكانیشدا ههیه كهوهڵامێكی ئاشكرایان نییه بۆ ئهو پرسیاره جهوههرییهى كه دهیانهوێت ئافرهت بهرهو كوێ بهرن ؟؟ لێرهشدا چهندین نمونه ههیه كه 180 پله بهپێچهوانهى بانگهشهكانی خۆیان، لهژیانی تایبهتی خۆیاندا ههڵسوكهوت دهكهن.
6- كهمتهرخهمیی لهدانانی میكانیزمی گونجاو بۆ كاراكردنی رۆڵی ئافرهت بهشێوازێكی هاوچهرخییانه، زۆرجار كۆر و سیمنار و كۆنفرانسهكان و راسپاردهكانیان، تهنها بۆ دهستهبژێری كۆمهڵگهیهو بێ بهدواداچوون بۆ جێبهجێكردنیان دهمێننهوه.
7- زاڵبوونی گیانی رووبهرووبونهوه و شكستهێنان بهیهكتر لهلایهن عهلمانیهكان و ئیسلامییهكان و كهمتر كاركردن لهسهر خاڵه هاوبهشهكان و دارشتنی وهك پرۆژهیهكی واقعی بۆ چارهسهركردنی كێشهو گرفتهكان.
8- كهمی پێشهنگی لێهاتوو و راستگۆ بۆ ههڵگرتنی خواست و خهمهكانی ژنان و تێكۆشانی لهخۆبوردوانه لهپێناو هێنانهدی ئامانجه رهواكاندا.
9- ههژمونی پیاوان بهسهر ناوهندهكانی بریارى سیاسیی و ئابوری و میدیایی و….هتد. و نهرهخساندنی ههلومهرج و دهرفهتی یهكسان بۆ ژنان تاوهك پیاوان گهشه بهتواناو لێهاتنهكانیان بدهن.
10- كهمتهرخهمیی لهلایهن ژنان خۆیانهوه، دیاره ئهوانیش بهشێك له دواكهوتن و كهمتهرخهمیی دهكهوێته ئهستۆیان، بهداخهوه ههوڵنهدان بۆ سودوهرگرتن لهتواناكان و خودرۆشنبیرنهكردن و بڵاوی نهخوێندهوارى رۆشنبیریی لهنێوانیاندا و متمانهنهدان بهیهكتر، لهنیشانهكانى ئهو كهمتهرخهمییهیه.
11- كورتكردنهوهى بایهخدان تهنها بهبواره كۆمهڵایهتییهكان لهلایهن ئافرهتانهوهو ههوڵنهدان بۆ گهشهدان بهتواناو لێهاتنهكانی لهبوارهكانی تری ئابوری و سیاسیی و رۆشنبیری.
12- میدیاو هۆكارهكانی راگهیاندن بهشێوازو كهناڵه جیاوازهكانییهوه، رۆڵێكی گهوره دهگێرن لهدرێژهدان بهلاوازى بهرهوپێشچوونی رهوشی ژنان. گهر سهرنجێك لهمیدیای كوردی بدهین، بهئاشكرا دهبینین، گوتارهكهى لهدوو خولگهدا دهسورێتهوه كههۆكارى قوڵبونهوهى قهیرانهكانه، ئهویش یهكهم: گوتارى شكست و لاوازى كهسێتی ئافرهته له رووبهرووبونهوهى كێشهكانی ژیاندا، دووهمیش گوتارى جهسته و زهقكردنهوهى رۆڵی مێینهیی ئافرهته. ئهم گوتارانهش خهباتی رێكخراوه و چالاكوانانی بوارى ژنان بهفیرۆَدهدهن، چونكه وێنهیهكی لاواز بۆ كهسێتی ئافرهت له نهستی كۆمهڵگهدا، دهكێشن.
13- به ئامانجگرتنی ئافرهت لهگوتارو پهیام و ئامادهبوونی كارو چالاكی رێكخراوهكاندا، بهبێ كاركردن لهسهر رهگهزى بهرامبهر. ههندێك جاریش بهمهبهست بێت یان بێ مهبهست، ناوهرۆكی گوتارهكان، زیان به پهیوهندی نێوان ههردوو رهگهزو پهیوهندییه خێزانیهكان دهگهیهنێت. لهبری برهودان بهرێزو خۆشهویستی و تهبایی و گێرانی رۆڵی تهواوكاری بۆ یهكتر، ئهوهندهی تر پانتایی و دووری نێوان ژن و پیاو فراوانتر دهكهن و واههست دهكرێت كهژنان، سهنگهرى دژایهتیان له پیاوان گرتووه.
پێشنیار و راسپاردهكان
1- كاركردن بۆ پتهوكردنی رایهڵهكانی گفتوگۆ لهمهر پرسهكانی ژن و دانانی رێگاچارهى گرفتهكان، لهنێوان تهوژمه فیكرییه جیاوازهكان و برهودان بهگیانی یهكتر قبوڵكردن و رێزگرتن لهراى بهرامبهرو كاركردن لهسهر خاڵه هاوبهشهكان.
2- كاركردن بۆ بنبركردنی ئهو دابونهریته ههڵانهى كهبهرگی پیرۆزییان بهبهرداكراوه.
3- دانانی نهخشهرێگایهكی نیشتمانی بۆ پرسه گرنگهكان كهپهیوهندی راستهوخۆی بهژیانی ههموو تاكێكی كۆمهڵگهوه ههیه، تیایدا رۆَڵی: حكومهت، رێكخراوهكانی كۆمهڵگهى مهدهنی، دامهزراوه پهروهردهییهكان لهوانهش مزگهوت، میدیا، ههروهها ئهركی تاكهكان بهروونی دیاری بكرێت و بهدواداچوون بۆ جێبهجێكردنی بكرێت.
4- كاراتركردنی رۆڵی رێكخراوهكانی ژنان بۆ جێبهجێكردنی پرۆژهى ئهوتۆ كهرهوشی كۆمهڵگه بهگشتی و ئافرهتان بهتایبهتی بهرهوپێش ببات.
5- جهختكردنهوه لهسهر رۆڵی مرۆییانهى ژنان لهمیدیاكانداو دانانی سنور بۆ ئهو دوو گوتاره نهرێنییهى كهئێستا بهسهر رهوشی راگهیاندن لهههرێمدا زاڵه.
سهرچاوهكان
1- د. هبة رؤوف عزت، (المرأة والعمل السیاسي، رؤیة اسلامیة)، المعهد العالمي للفكر الاسلامي.
2- مصطفى الطحان ، (المرأة في موكب الدعوة) دار التوزیع ونشر الاسلامیة . الطبعة الاولى .
3- ــ د. أماني صالح، (حالة المرأة في العالم الاسلامي) ، مركز الحضارة للدراسات السیاسية.
4- ــ دندل جبر ، (المرأة والولایات العامة في السیاسة الشرعیة) دار عمار للنشر والتوزیع عمان.
You made some good points there. I looked on the web to find out more about the issue and found most individuals will go along with your views on this site.
Howdy! Quick question that’s completely off topic. Do you know how to make your site mobile friendly? My web site looks weird when viewing from my iphone4. I’m trying to find a theme or plugin that might be able to correct this problem. If you have any suggestions, please share. Thanks!
Hello, just wanted to say, I enjoyed this post. It was funny. Keep on posting!
It’s an awesome article in favor of all the web viewers; they will take benefit from it I am sure.
Thanks for finally writing about > %blog_title% < Liked it!
Hmm it appears like your site ate my first comment (it was extremely long) so I guess I’ll just sum it up what I submitted and say, I’m thoroughly enjoying your blog. I as well am an aspiring blog blogger but I’m still new to the whole thing. Do you have any suggestions for rookie blog writers? I’d certainly appreciate it.
Hi there, I found your website by the use of Google even as searching for a comparable topic, your web site got here up, it seems good. I have bookmarked it in my google bookmarks.
Франшиза автомойки – отличная возможность войти в готовый бизнес с мощной поддержкой нашей команды. Присоединяйтесь и растите вместе с нами!
Hi there just wanted to give you a quick heads up. The text in your content seem to be running off the screen in Ie. I’m not sure if this is a format issue or something to do with internet browser compatibility but I thought I’d post to let you know. The style and design look great though! Hope you get the problem resolved soon. Cheers
Such a well-structured and engaging article. Thank you!
Helpful info. Fortunate me I found your web site by accident, and I am surprised why this coincidence did not happened in advance! I bookmarked it.
Fantastic goods from you, man. I’ve be aware your stuff prior to and you’re simply too fantastic. I really like what you’ve got here, really like what you’re stating and the way in which you assert it. You make it entertaining and you still take care of to stay it smart. I can not wait to read far more from you. This is actually a wonderful website.
Howdy! This article couldn’t be written any better!
Looking through this post reminds me of my previous
roommate! He always kept preaching about this.
I’ll forward this post to him. Fairly certain he’s going to have a very good read.
Many thanks for sharing!