دوو شه‌ممه‌ , ئازار 20 2023

کەمی ڕێژەی کتێبی ژن لە کتێبخانەی کوردیدا

گڵپە خالید محەمەد

یەکێك لە گەورەترین داهێنانەکانی مرۆڤ بریتی بووە لە دۆزینەوەی نووسین، مێژووی نووسراوی مرۆڤ لەو ساتەوە دەستی پێکرد کە توانرا نووسین بدۆزێتەوە و، بووە ئەو پردەی کە مرۆڤ بەهۆیەوە وزە جەستەیی و مەعنەوییەکانی خۆی گواستۆتەوە نێو خەزێنەی بیر و هۆش و تەماشای ئەویترەوە، هەڵبەتە نووسین کەوتۆتە نێو زمان و هەرشتێکیش بکەوێتە نێو زمانەوە دەکەوێتە نێو فرە مانایی و فرە لێکدانەوە، بەگوێرەی شوێن و کات و ئاستەکانی ڕۆشنبیریی ئەویترەوە پێناسە و نهێنیەکانی خۆی ئاشکرا دەکات، بەشێك لە هانا بردنی مرۆڤ بەگشتی و ئافرەتان بەتایبەتی بۆ نووسین بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە تا سەرجەمی خەون و خەیاڵ و خۆزگە و مافەکانی نمایش بکات، لە لایەكی ترەوە بیانپارێزێت، لە قۆناغی مەعنەوی(کە دەروونی خۆیەتی) بیگوێزێتەوە بۆ قۆناغێکی ماددی (کە نووسینە) و، بکەوێتە نێو مێژووەوە و ڕەوڕەوەی خۆی بگرێتە بەر، لەلایەکیتریش بۆ ئەوەی بتوانێ لە کاتی هێرش و پەلەمار بۆ هێنانی ئەویترەوە ( کە داوای ئاشکراکردنی مانای حەقیقەتی لێ دەکات)، خۆی بپارێزێ و لە سەنگەری دژە مانادا ڕەمزەکان بکاتە قەڵغانی خۆی.

نووسەربوونیش، یەکێکە لە ئەرکە قورسەکانی مرۆڤ، ” عەتا محەمەد” دەڵێت:” گەورەترین بڕیار بۆ نووسەر، بڕیاری دانیشتنە لەبەردەم مێزی نووسیندا”. نووسەربوون پێش هەمووشتێك بەهرەیە، لەهەندێك کەسدا هەیە و لەهەندێکی تردا نییە، سەرەتا پێویستە پەی پێ ببردرێت و بدۆزرێتەوە، ئەم بەهرەیە پێویستی بە پەروەردەکردن و پاڵفتەکردن و گەشەپێدانە، چونکە بەهرە بوون بەتەنها بەس نییە، بەڵکو نووسەر بوون پێویستی بە هەوڵدان و خۆپێگەیاندن هەیە، دوای پەیبردن هەندێك کەس بۆیان دەگونجێت پەرە بەو بەهرەیە بدەن و ببن بە نووسەرێك خاوەن دەنگ و قورسایی بێت، یەكێكیتر بۆی ناگونجێت پەرە بە بەهرەکەی بدات، لە ئەنجامدا دەبێت بە کۆلکە نووسەر!، نووسەر بۆ ئەوەی پەیامەکەی کاریگەر و زیندوو بێت، پێویستە زانیاری زیاد بکات و هزری فراوان بێت، خودان دیدگا و دونیا بینینی جیاوازبێت.

ئەم نووسینە دەیەوێت تیشك بخاتە سەر پرسێکی گرنگی ئافرەتان ئەویش “کەمی ڕێژەیی کتێبی ژنان لە کتێبخانەی کوردیدا”، كە ڕەگێکی قوڵی مێژوویی و کلتوری هەیە و، بەندە بەچەندین هۆکاری گرێدراو پەیوەست بە یەکەوە کە هەندێکیان خوودیی و هەندێکیان بابەتین

یەكەم:هۆكارەخودییەكان

ئەو هۆكارانەن كە پەیوەستە بەخودی ئافرەتان خۆیانەوە، گەر ئیرادە هەبێت دەتوانن زاڵبن بە سەریداو تێی بپەڕێنن، ئەگەرچی زۆرێك لەم هۆكارانە كاریگەری و جیێكەوتەی چەندین فاكتەرە. لە گرنگترین ئەو هۆكارانە:

:- متمانە بە خۆنەبوون1

ئافرەتان بەهۆی ئەو بارودۆخە نادادی و ئالۆزەی بە درێژایی مێژوویەکی دوور و سەردەمانێکی زۆر ڕووبەڕوویان بۆتەوە، کە وەك مرۆڤێکی خاوەن توانا و لێهاتوو وێنا نەکراوە دوور خراوەتەوە لە ناوەندە کاریگەر و هەستیارەکانی بەڕێوبردنی کۆمەڵگە، ئەمە بۆتە کلتور و ڕۆشنبیری لای سەرجەم تاکەکانی

کۆمەڵگە بە ئافرەتان خۆشیانەوە، جێکەوتەی ئەمەش لەدەستدانی متمانەیە بە خۆیان و هاوڕەگەزەکانیان. ئەم متمانە بە خۆنەبوونە هۆکارێك بووە بۆ ئەوەی ئافرەتان دووربکەونەوە لەنووسین و هەوڵی نووسەر بوون و کتێب بڵاوکردنەوە!، نەبوونی “متمانە” وایکردووە ئافرەتان بەڕێژەیەکی زۆر کەم گرنگی و بایەخ بەو کتێبانە بدەن کە ئافرەت نووسیویەتی و بڵاوی کردۆتەوە!، ئەمەش دەلالەت و بەڵگەیە بۆ ئەوەی کە هێشتا ئافرەتان باوەڕیان بەتوانست و لێهاتووی نووسەری ئافرەت نیە.

 ئافرەتان لە متمانە بەخۆنەبوونیانەوە سەیری ئافرەتانیتر دەکەن، بۆیە متمانە بەخۆبوون هەنگاوی سەرەکییە بۆ متمانەبوون بە کەسانی دی، تا ئافرەتان ئەو متمانەیە نەگێڕنەوە بۆ خۆیان پشگیری و هاوکاری یەکترنەبن ناتوانن متمانەی کۆمەڵگە بۆ خۆیان بگێڕنەوە کە ببێتە هۆی پشگیری و پاڵپشتیەك بۆ بڵاوکردنەوەی کتێبەکانیان.

٢- کەمی حەز و وویست بۆ گەیشتن بە نووسەری خاوەن دەنگ و قورسایی:

ویست و حەزەکانی هەر مرۆڤێك لەڕێگەی ئەزموونی کۆمەڵایەتیەوە دروست دەبێت، لەڕێگەی کاریگەری خێزان و گروپەکانی تێڕامان و قوتابخانە و کەناڵەکانی ڕاگەیاندن و دەزگا جۆربەجۆرەکانی کۆمەڵگەوە.

سەرجەم ئەو فاکتەرانەی کەدەبنە هۆی دروستبوونی حەز و ویست کەمترین هاندەر و پاڵپشتە لای ئافرەت لەو بڕوایەدام نووسەربوون جۆرێک لە ململانێ و کێبڕکێیە، بۆیە یەکێك لە بەرپرسیاریەتی نووسەربوون مامەڵەکردنە لەگەڵ کێبڕکێ و ململانێکاندا، ئافرەتان لەو ڕووەوە ئەزموونیان کەمترە و حەزیان لە دنیای ئاسایی و دوور لە ئالۆزی و کێبڕکێ و ململانێیە، چەندین نوسەر هەبوونە و هەن بەهۆی بڵاوکردنەوەی کتێبەکانیان ڕووبەڕووی ململانێیەکی تووند بوونەتەوە، هەر بۆیە لەگەڵ بوونی زۆرێك لە ئافرەتی بەتوانا، بەڵام بوونی ململانێ و کێبڕکێ وایکردووە لەگەڵ حەز و وویستی ئافرەتان یەکنەگرێتەو.هەروەها ترسی ئافرەتان لە شکست کە لەچەندین هۆکاری بابەتییەوە سەرچاوەی گرتووە، حەز و وویستی ئافرەتان بۆ گەیشتن بە نووسەر کەم دەکاتەوە، کە دیارە ئەمانە هەمووی (حاجزی) دەروونین ئافرەتان بۆ خۆیان دروستکردووە.

3- سەرقاڵبوونی ئافرەتان بە بوارە تایبەتی و کۆمەڵایەتیەکانەوە:

هەموو مرۆڤێك دوو ڕۆل دەگێڕیت لە ژیاندا بوارێکی تایبەت بە ژیانی خێزانی و تایبەتمەندی کۆمەڵایەتی، بوارێکی گشتی لە کۆمەڵگەدا لە بوارە جۆربەجۆرەکاندا.

گەر سەرنج بدەینە ڕۆلی ئافرەت لە زۆربەی کۆمەڵگەکاندا کەمتر کاریگەریان هەیە لە بوارە گشتیەکاندا، ئەم ڕەگەزە زیاتر بە قەوارەی ماڵەوە پابەندە تا قەوارەی کۆمەڵگە، زۆرترینی پلەوپایەکانی لە چوارچێوەی خێزان و بەڕێوەبردنی ماڵ و بە خێوکردنی منداڵ دەرناچێت بەرەو ڕووی کۆمەڵ بەگشتی، بەتایبەتی لە کۆمەڵگە ڕۆژهەڵاتیەکاندا، ئەگەرچی ئەم بوارە گرنگی خۆی هەیە و بەشێکە لە وویست و خولیای ئافرەتان، بەڵام تەنها وویست و توانستیان نییە، بەڵکو چەندین خولیا و توانستی تریان هەیە بیخەنەگەڕ لەبوارە گشتیەکاندا. سەرقاڵبوونی ئافرەتان بە بوارە تایبەتمەندەکانەوە و نەبوونی هاوکاری و پشگیری و کار ئاسانی بۆ کارکردنیان و هاوسەنگنەکردنی خۆیان لەو بوارەدا، وایکردووە ڕۆلیان لە بواری نووسین لاواز بێت وەك كایەكی گشتی، و کەمتر کتێبی ئافرەتان ببینرێت، چونکە ئەم بوارە پێویستی بە کات و دەرفەت و چەندین توانست و تایبەتمەندی جۆراوجۆر هەیە. ئافرەتان هێندە کات و دەرفەتیان بۆ نەماوەتەوە بۆ وە دەستهێنانی توانست و خۆ ڕۆشنبیکردن و خۆپێگەیاندن.

بۆیە گەر ئافرەتان ئیرادەیەکی بەهێز و توانایەکی زۆر نەخەنەگەڕ ناتوانن بگەنە ئەو ئاستە، ئەمەش هۆکارێك بووە بۆ کەم بوونی ژمارەی نووسەری ئافرەت کە بتوانن هەموو ئەم ڕێگرییانەیان تێپەڕێنن و کتێب بڵاوبکەنەوە.

دووەم:هۆکارە بابەتیەکان

ئەو هۆکارانەن کە ئافرەتان ڕووبەڕووی دەبنەوە لەکاتێکدا لە توانا و دەسەڵاتی خۆیاندا نییە و زاڵبوون بەسەریدا بە ئاسانی ڕوونادات و، پەیوەستە بە دۆخە سیاسی و ئابوری و کۆمەڵایەتی و کلتوری و فەرهەنگیەی کۆمەڵگە پێیگەیشتووە.

لەگرنگترین هۆکارەکان:

١-ناجێگیری باری سیاسی و ئەمنی لە قۆناغە جیاوازەکاندا:

به‌ سه‌رنجدان له‌ میژووی سیاسی و عه‌سكری ناوچه‌كه‌ به‌ گشتی و هه‌رێمی كوردستان به‌ تایبه‌تی، بۆمان ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ هه‌ر له‌ كۆنه‌وه‌ ڕێڕه‌وی ژیان و بارودۆخی ئه‌م كۆمه‌ڵگایه‌ به‌ وێستگه‌ی جیاواز و ناجیگریدا تێپه‌ڕیوه‌، ئه‌مه‌ش چه‌ندین ده‌رهاوێشته‌ی نه‌رینی به‌جێهێشتووه‌ له‌سه‌ر تاكه‌كان، هه‌روه‌ها بۆتە هۆی ئه‌وه‌ی زه‌مینه‌یه‌كی له‌بار نه‌ره‌خسێت بۆ ئافره‌تان تاوه‌كو بتوانن ده‌ستیان به‌ سه‌رچاوه‌ مه‌عریفیەكان بگات و ئه‌ستێره‌ی توانای خۆیان له‌ نێو كۆمه‌ڵگادا بدره‌وشێننه‌وه‌، چونكە هه‌میشه‌ له‌ جه‌نگ و باره‌ ئه‌منی نا جێگیره‌كاندا ئافره‌تان قوربانی یه‌كه‌م بوونه‌، به‌ جۆرێ نه‌ك نه‌یانتوانیوه‌ ڕۆلی ڕاسته‌قینه‌ی خۆیان له‌ كۆمه‌ڵگەدا بگێڕن، به‌ڵكو ڕۆل و وجودیشیان هه‌میشه‌ قه‌تیسكراو و مه‌حكوم بووه‌ به‌ فاكته‌ره‌كانی ده‌ورووبه‌ری، به‌و پێیەی هەموو ڕێگا تراژیدییەکان چوونەتەوە سەر ئافرەت، چونکە ئافرەت هەم هاوسەر و هەم خوشك و دایک….هتد بووە، بۆیە هەر پیاوێك کە بۆتە قوربانی شەڕەکان، ئافرەت باجی داوە هەروەها شیرازەی خێزانی لێكدەترازێی و ئاڕاستەی بیرکردنەوەی دەگۆڕێت و، ده‌بنه‌ قوربانی جه‌نگ، ئەمەش ڕێگر بووە بۆ پەرەدان بە تواناو لێهاتوویان و دەرکەووتن لە مەیدانی فیکر و مه‌عریفه‌دا.

٢- ڕێژەی نەخوێندەواری لەنێو ئافرەتاندا:

خوێندن هۆکارێکی سەرەکیە بۆ بەرزبوونەوەی ئاستی هۆشیاری و ڕۆشنبیری ئافرەتان و بەرزکردنەوەی ئاستی بەشداریکردنیان لە سەرجەم بوارە کانی ژیاندا. هەروەك ئاشکرایە نووسەربوون پێویستی بە کۆمەڵێك توانست و لێهاتوویی هەیە کە سەرەکترینیان ئاستی بەرزی خوێندنە تا مرۆڤ هۆشیاری و ڕۆشنبیری خۆی برەو پێ بدات و شارەزایی بەدەست بهێنێت.

بەر لە ڕاپەرینی ساڵی ١٩٩١ ڕێژەی نەخوێندەواری ئافرەتان لە ئاستێکی بەرزدابوو، خوێندنی ئەو کاتی خەڵک زیاتر لە مزگەوتەکان دابوو ئەمیش بۆ پیاوان بوو، خوێندن بۆ ئافرەتان عەیب و نەنگی بوو!، بۆیه‌ كه‌می ریژەیی کتێبی ئافرەتان‌ تا ڕاده‌یه‌كی زۆر ده‌رهاویشته‌ی زۆری ڕێژه‌ی نه‌خوینده‌واریه‌ له‌ ئافره‌تاندا له‌ سالانی پێشوودا. لەهەرێمی کوردستان تاوەکو ئێستا ئامارێکی ڕەسمی نییە بۆ زانینی ڕێژەی نەخوێندەواری ئافرەتان، بەڵام ئامارەكان لەسەر ئاستی جیهان بەم شیێوازە ئاماژە بە ئاستی خوێندنی ئافرەتان دەدەن2/3ی نەخوێندەوارانی جیهان ئافرەتانن، لە كۆی گشتی 130ملیۆن منداڵ كە ناچن بۆ قوتابخانە2/3یان كچن، تا ئێستا زۆرێك لە كچان قوتابخانە جێ دەهێڵن پێش ئەوەی دواناوەندی یاخود كۆلێژ تەواو بكەن. (١)

3- کۆمەڵگەی ناتەندروست:

 کۆمەڵگەی ناتەندروست مەبەست لەو کۆمەڵگەیانەیە کە داب و نەریت وەك یاسایەکی تەوقدەر دەست و بیر و ئەندێشەی تاکەکانی گرتووەو، بێ گوێدانە ویست و ئارەزووی تاکەکان، ماف و ئازادیەکانی وەك خەڵاتێکی بەردین لە سەردەم و کلتوورە کۆنەکاندا بەدەست گرتووە و، تاک تاک بەسەر مرۆڤەکانی ئەو کۆمەڵگەیە دەیبەخشێ جا دروست بێت یان نادروست، لەگەڵ بەرژەوەندی تاکەکان بگونجێ یان نەگونجێ، عەقلێکەو لەنەستی کۆمەڵگەدا جێگیرە دواجار بەتەنیا ئەوە کۆمەڵ بەرەو ئایندە ئاڕاستە دەکات. کۆمەڵگەی ناتەندروست خۆی داوەتە بەر شاڵاو و گەردەلوولی دابونەریت. لە کۆمەڵگەی ناتەندروستدا، پیاو بەشی شێری بەرکەوتووە و هەرچی هێز و توانای ناخەکی و جەستەییە بۆ ئەو دەگێڕدڕێتەوە، بە تەنیا ئەو دەتوانێ دونیا بگۆڕێ و حاڵەتەکان ئاوەژووبکات، بەتەنیا ئەو دەتوانێ سەرپەرشتی کۆمەڵگە بکات و ژیان ئاسوودە بکات، بەتەنیا ڕەوڕەوەی مێژوو دەهاوژێ و سەروەریەکان تۆمار دەکات، ئافرەت لەو کۆمەڵگەیانەدا لە پلەی پەراوێزدایە، ناچارکراوە پیاو بناسێ و خزمەتی بکات، منداڵ بناسێ و بەرهەمی بهێنێ و بەخێوی بکات، کێڵگەی کۆمەڵ و ژیان بناسێ و تۆوی ڕەنجی تێدا بچێنی، بە کورتی هەموو شتێك بناسێ و بۆی بتوێتەوە تەنیا خۆی نا!، ئافرەت لە کۆمەڵگەی ناتەندروستدا هەمیشە پاشکۆی پیاوە و ناتوانێ دەستی هەبێ لە ڕووداوەکان و ڕۆلی هەبێت لە گۆڕانکاریەکان، پیاو بوونەوەرێکی عاقڵمەندی کارایە و ئافرەت کائینێکی سێکسانی و چێژ بەخش، پیاو لەو کۆمەڵگەیانەدا بەچاوێکی بەرژەوەندی ڕوانیویەتە ئافرەت و ئافرەتیش هەمیشە وەك کۆیلەیەك لە بوونی خۆی ڕاماوە، زۆرینەی ستایش و وەسف و پێداهەڵگورتنێکی ئافرەت کە کراوە لەلایەن پیاوەوە بۆ دەستەبەرکردنی ئارەزووەکانی پیاو خۆی بووە، هەڵەی ئافرەتیش لەم ململانێیەدا ئەوە بووە کە بۆ ڕاگرتنی هاوسەنگبوونی خۆی لەگەڵ پیاودا و بۆ هاوئاستبوونی کاریگەرییان لەنێو کۆمەڵگەو مرۆڤایەتی و ژیاندا لەجیاتی ئەوەی پشت بە سۆز و بەخشندەیی و بەهرە ناخەکی و عەقلیەوە ببەستێت بۆ جوان کردنی ژیان و مرۆڤایەتی، هاتووە سەرجەم بەهرە ناخەکی و سروشتی و ئاوەزییەکانی فەرامۆشکردووە و بەمەش تا هاتووە لە ناخ و سروشتی خۆی دوورکەوتۆتەوەو، بەدەستی خۆی خۆی کردۆتە کەلووپەلێکی چێژ بەخشی کاتی بەدەستی پیاوەوە، لەجیاتی ئەوەی ئەو دیدە بسڕێتەوە کە پیاو ئافرەت بە بوونەوەرێکی جەستانی دەبینێ و گرنگیەکی زۆر بە تواناو بەهرەو وزە ناوەکیەکانی نادات و سەرجەمی سەروەریەکان بۆ خۆی دەگەڕێنێتەوە؛ هاتووە پشتی ئەو دیدو پڕۆگرامەی گرتووە تا هاتووە بایەخی بەجەستەی خۆیداوە و سەرنجی پیاوی بۆ خۆی ڕاکێشاوە، بەمەش ئەگەرچی توانیویەتی غەریزە بزێویەکانی پیاو تا ئاستێکی زۆر موحتاج بکات بەخۆی، بەڵام هەرگیز نەیتوانیوە سنووری پیاو بباتەوە شوێنی خۆی و وای لێ بکات لەهەموو کارووبارەکانی ژیان و لەهەموو لق و پۆپەکانی مرۆڤایەتیدا حسابی بۆ بکات و وەك مرۆڤێکی کاریگەر و کاراو گۆڕانکار سەیری بکات، یان وەك بوونەوەرێکی پێویستی ژیان لێ بڕوانێت، بۆیە دەبینیین ژمارەی ئافرەتان لەو شوێنانەی جوانییە جەستەییەکانیان تێدا دەردەکەوێ هێجگار زۆرەو لەسەرجەم ئەو شوێنانەش کە توانا هزرییەکان و وزە ناخەکی و دەروونییەکانیان باڵا دەستن ژمارەیان هێجگار کەمە و، کاریگەرییان لە بوارەکان کەمە، کەمترین دۆزەرەوەی بیردۆزی هزری و دەروونییەکانن، لەبواری ڕۆشنبیریشدا هەنگاویان هێجگار کەم و کورتەو لە نووسین و ئەدەب و هونەریشدا داهێنەرانیان هێچگار کەمن، چون ئەوان زۆرترین کاتیان بۆ هونەری کۆکردنەوەی چێژ تێپەڕکردووە و گرنگترین هەوڵ و بیرکردنەوەیان بۆ سەرنج ڕاکێشکردنی جوانییە جەستەییەکانیان تەرخانکردووە، لەجیاتی ئەوەی سۆز و هاوسەنگی عەقڵ ڕاگرن!، چەواشە بوونی ئافرەتیش وەك باسکرا لەو دەمەدا ئەوە بووە کە هەستی کردووە پیاو تەنیا بەجوانییە ڕووکەشەکانی ئافرەت و ئەندامە سەرنجڕاکێشەکانی سەراسیمە و تامەزرۆیە و، گرنگی بە هزر و تواناو لێهاتوو گەوهەرە دەروونیەکانی نادات، ناچار ئەویش هاتووە بەو جوانییە ڕووکەش و جەستەییانەی خۆی هەڵداوە و پێی نازیوەو ئەمەش تا ئاستێکی زۆر وزەی بوون و سروشت و ماهیەتی ڕاستەقینەی ئەوی بەزایەداوە!

٤- وێنای نه‌رینی ئافره‌ت له‌ په‌روه‌رده‌ی كۆمه‌ڵگادا: زمان بەرهەمهێنەری کۆمەلێك سیمبۆلە و لە مێشکی ئێمەدا ڕۆژانە وێناکردن دروست دەکات بەرامبەر بە دیاردەکان و کەسەکان و شتەکان، هەموو ئەمانە کار و کاردانەوەی دەروونیان هەیە چوارچێوەی بیرکردنەوەی مرۆڤ دیاری دەکەن، لە فەرهەنگی زمانەوانیی کوردیدا، کۆمەڵێك دەستەواژە و ووشە و دەربڕین تایبەت کراوە بە ئافرەتان، کە هەموویان دەلالەتێکن بۆ کەم بایەخکردنی ئافرەت وەك بوونەوەرێك، بوونەوەرێك هەر لە مندالیەوە سەرکووت بکرێت و پێی بوترێت تەمبەڵ و تەوەزەل، مەحاڵە پێچەوانەی ئەوەی لێ دەربچێت، گەر لەمندالیەوە پێ بوترێت ئازاو بەتوانا، مەحالە غەیری ئەوەی لێ دەربچێت، کاتێ ئافرەتیش هەر لە منداڵیەوە پێی بگوترێت زەعیفە، ناسک، عەورەت..تاد، ئیدی چۆن ئەو وێنایە لە مێشکی ناچەسپێت!، سیمبولەکانی زمان لەدروستکردنی کلتوورێك کە تەمەنی هەزاران ساڵە کاری بۆ کردووە و چەسپاندویەتی، بەردەوام دووبارە بوونەوەی کۆمەڵێك دەستەواژەو ڕەمز مێشکی مرۆڤ دەشواتەوە کاتێ کە ژن وەك ڕەمزی زەعیف هەزاران جار دووبارە دەبێتەوە، ئیتر وەك نۆڕم و ئاسایی ئافرەت خۆشی بەکاری دەبات و وای دەبینێ!، لەسمبولەکانی زماندا دایک و خوشکەکان شەڕەفن!، سەیرکردنی جەستەی ئافرەت بە شەڕەفی پیاو و شەڕەفی بنەماڵە وایکرد بایەخی سروشتی خۆی بدۆڕێنێت، بۆیەش دەبینین ڕێژەی کارکردنی ئافرەتان لە مەیدانی فیکردا زۆر کەمە!، ئەو ئافرەتانەی متمانەیان بە توانای خۆیان هەبووە و قەلەم بەدەست بوونە ڕێژەیەکی هێجگار کەم بوونە کاریگەری ئەم هۆکارانە و دەیان هۆکاریتریش وایکرد ئافرەتان بەکەم سەیری تواناو لێهاتووی خۆیان بکەن و، لە مەیدانی فیکردا دوور بکەونەوە و ژینگەیەکی لە باری بۆ نەگونجێت تاوەکو بێتە نووسەرێکی بەتوانا و لێهاتوو سەرەنجام کتێب بڵاوبکاتەوە.

٥- ته‌فسیره‌ هه‌ڵە‌كانی ئاین:

 بۆ پاڵپشتی ئەو بیر و نەریت و ڕاو بۆچوون و بەها و چەمکە باوەکانی نێو کۆمەڵگە، کە دەبوونە هۆی چەوساندنەوەی ئافرەت پشتیان به‌ ئاین بەست، پیاویان کردە گەورەو سەردارو فەرماندەر ئافرەتیشیان کردە کۆیلە و پایەنزم و ژێرفەرمانی نادروستانەی نامرۆڤانە، کار گەیشتە ئەوەی بە نێوی ئاینەوە وەك بوونەورێکی شووم و نەگبەت و مایەی شەرمەزاری سەری ئافرەت بکرێت!، دوژمنایەتییەکی فیکریی و دەروونیی توندیان لەگەڵ بەرپا کرد!، بەنێوی دینەوە ڕێز و پلە و پایە و شکۆی ئافرەتیان شکاند!، هەڵبەتە ئاین وه‌ك هێزێك كاریگه‌ری ڕاسته‌وخۆی هه‌یه‌ له‌سه‌ر مه‌عریفه‌ و باکگراوندی مرۆڤ بۆیه‌ ئاسان بووه‌ تاوەکو له‌ ڕێگای ئاینەوە‌ شه‌رعیه‌ت بدرێت به‌ كۆمه‌ڵێ تێگه‌یشتنی نادروست به‌ مه‌به‌ستی قه‌تیس كردنی ڕۆلی ئافره‌ت له‌ نێو كۆمه‌ڵگا و ناشرین كردنی وێنەی ئافره‌ت.

ئه‌م هۆكارانه‌ وایکردوه‌ ئافرەتان لەڕووی مەعریفەتەوە زۆر پاش بکەون، تەنانەت بووەته‌ هۆی ئەوەی له‌ گۆره‌پانه‌ جیاوازه‌كاندا ده‌رنه‌كه‌ون!، ئەمەش هۆكاری سەرەکی بووه‌ کە ئافرەتان نەتوانن هەنگاوی پەرەسەندنی توانستی بیرکردنەوەی عەقڵیان بەرەو پێشەوە ببەن و دەست بەقەلەمەوە بگرن و پەیامەکانیان لەڕێگەی نووسین و کتێبەوە بگەینین، بۆیە دەبینین ڕێژەیی کتێبی ژنان لە کتێبخانەی کوردیەکاندا کەم بووە.

سەرچاوەکان:

 (IRI)١- ملیسا بانیك، رێکخراوی

ڕەبیع جابر”، “نووسین و بێدەنگی”، وەرگێڕانی، “شوان ئەحمد””٢-

٣- گۆڤاری شیکار، ژمارە ١١، ١٢-ی پاییز و زستانی ٢٠١٥

٤- مەهاباد قەرەداغی، لەفێمینیزمەوە تا هیومانیزم

٥- عبدولقەهاری شێخ، ئافرەت وەك دەقێکی شیعریی

٦- بەهار عبد الرحمان-کەمی بەشداری ئافرەتان لە ناوەندەکانی بڕیاردان

Check Also

‎ژن لە زەمەنی بەربوونەوەی ڕۆحی مێینەیی بۆ ناو مۆدە

‎خەرمان عبدالكریم علی‎ئەگەر چی ئێمەی ژن هەمیشە پەروانەیەكی ڕەنگدارمان ئەوێت، لەدەوری ئاورنگی ڕومان شنەبای لیقای …

137 کۆمێنت

  1. buy levofloxacin 250mg buy levaquin online cheap

  2. dutasteride usa celecoxib 100mg pills ondansetron over the counter

  3. oral spironolactone 25mg order fluconazole 100mg generic buy diflucan 200mg generic

  4. buy acillin cost ampicillin 500mg purchase erythromycin pill

  5. buy sildenafil 100mg online cheap buy methocarbamol 500mg generic robaxin 500mg uk

  6. suhagra 100mg usa purchase sildalis online cheap buy estrace 2mg generic

  7. purchase lamotrigine pills prazosin 1mg ca purchase retin for sale

  8. tadalafil generic diclofenac usa oral voltaren

  9. purchase isotretinoin generic buy isotretinoin online buy generic azithromycin

  10. buy indocin online cheap buy amoxicillin 250mg sale trimox 250mg brand

  11. cialis mail order us canadian pharmacy cialis viagra over the counter

  12. arimidex 1 mg generic generic viagra in united states brand name viagra

  13. cialis sans ordonnance en pharmacie cialis 5mg comprimГ© acheter 50mg du sildenafil

  14. prednisone 5mg tablet cialis online cheap buy sildenafil 50mg generic

  15. cialis 10mg kaufen viagra 100mg kaufen für männer viagra 200mg kaufen für männer

  16. buy accutane 10mg without prescription buy stromectol 6mg for sale ivermectin 0.08%

  17. provigil 200mg sale diamox 250 mg price buy acetazolamide 250 mg online cheap

  18. purchase doxycycline online buy clomid 50mg online purchase furosemide generic

  19. altace 5mg generic avapro for sale online order azelastine online cheap

  20. catapres online order purchase tiotropium bromide buy tiotropium bromide 9 mcg pills

  21. buspar 10mg sale order oxybutynin 2.5mg without prescription oxybutynin cheap

  22. buy terazosin generic leflunomide 20mg cost buy generic azulfidine 500mg

  23. benicar tablet buy calan 240mg generic order diamox online cheap

  24. buy tacrolimus 5mg sale purchase ropinirole online cheap brand urso 150mg

  25. isosorbide 40mg uk buy isosorbide without prescription purchase micardis generic

  26. zyban pill buy zyban 150mg online buy seroquel 100mg pill

  27. molnunat 200mg canada buy naproxen 250mg for sale buy lansoprazole 30mg for sale

  28. order zoloft online cheap generic sertraline 100mg viagra uk

  29. order imuran 100 mcg without prescription oral protonix 20mg viagra for men

  30. tadalafil 10mg brand fluoxetine 20mg pill sildenafil australia

  31. tadalafil 5mg tadalafil uk amantadine for sale online

  32. buy naltrexone 50 mg without prescription buy revia 50 mg without prescription brand abilify 30mg

  33. dapsone pills purchase adalat online cheap order generic aceon

  34. buy medroxyprogesterone 10mg medroxyprogesterone 5mg canada buy cyproheptadine 4 mg online

  35. buy modafinil online cheap provigil over the counter cost of ivermectin 3mg tablets

  36. order generic fluvoxamine 100mg fluvoxamine uk buy glipizide 5mg generic

  37. isotretinoin 20mg price amoxicillin 1000mg tablet deltasone tablet

  38. piracetam over the counter purchase piracetam generic buy sildenafil 100mg online

  39. order generic azithromycin 250mg zithromax over the counter neurontin 800mg brand

  40. cheap tadalafil sale cialis 10mg over the counter viagra online order

  41. furosemide 100mg drug buy hydroxychloroquine 200mg pills buy plaquenil for sale

  42. tadalafil tablet buy anafranil 50mg generic anafranil price

  43. cheap chloroquine buy cenforce 50mg online olumiant 4mg generic

  44. order glycomet 500mg buy cialis 20mg without prescription generic for cialis

  45. olanzapine generic buy valsartan 80mg order generic valsartan 80mg

  46. amlodipine 5mg generic order amlodipine generic cialis generic name

  47. clozapine 50mg sale order dexamethasone 0,5 mg generic dexamethasone 0,5 mg usa

  48. sildenafil 50mg pills for men lisinopril for sale online buy lisinopril 5mg sale

  49. zyvox 600mg without prescription play casino games for cash poker online free

  50. omeprazole 20mg usa online slot machines real money play slots for real money united states

  51. metoprolol over the counter order vardenafil 10mg online cost levitra

  52. thesis writing services pay for assignment free spins no deposit required

  53. vardenafil 20mg ca pregabalin 75mg without prescription methylprednisolone 4mg online

  54. research paper help online assignment sites buy sildenafil 50mg for sale

  55. order generic clomiphene 50mg buy clomid generic poker online sites

  56. overnight delivery cialis viagra 25mg for sale sildenafil 100mg drug

  57. order triamcinolone 4mg online cheap order generic aristocort 10mg clarinex cheap

  58. dapoxetine 60mg uk priligy 60mg usa purchase levothyroxine generic

  59. cialis 5mg sale order viagra 50mg pills order generic viagra

  60. order orlistat 120mg generic acyclovir online buy order zovirax 800mg pills

  61. buy cialis 40mg generic cialis usa plavix 150mg brand

  62. zyloprim ca zetia over the counter zetia oral

  63. purchase methotrexate pills reglan 20mg price reglan over the counter

  64. order domperidone 10mg online cost tetracycline buy flexeril 15mg without prescription

  65. order losartan online buy topamax 100mg online order topiramate 200mg online cheap

  66. buy lioresal generic order lioresal ketorolac for sale

  67. imitrex canada buy dutasteride sale dutasteride us

  68. buy colchicine generic best online casinos that payout online black jack

  69. buy zantac 300mg online cheap order meloxicam 15mg online cheap buy celebrex 100mg pill

  70. win real money online casino best online casinos real money real online gambling

  71. tamsulosin usa tamsulosin 0.2mg sale aldactone 100mg pill

  72. tadalafil 5mg cost tadalafil 5mg brand cipro price

  73. order zocor 20mg buy proscar 5mg generic propecia 5mg pill

  74. flagyl order bactrim canada bactrim us

  75. buy diflucan online cheap generic fluconazole sildenafil sale

  76. cephalexin 125mg oral brand erythromycin 250mg erythromycin 250mg brand

  77. order tadalafil 40mg tadalafil online buy viagra sildenafil 100mg

  78. pfizer viagra viagra 50mg brand buy cialis 40mg online cheap

  79. buy ceftin sale oral cefuroxime order generic robaxin 500mg

  80. play poker online free order cialis 5mg generic cost tadalafil 10mg

  81. order generic desyrel 50mg sildenafil 50mg usa sildenafil usa

  82. academia writing help with essay writing ivermectin 90 mg

  83. buy sildalis for sale lamotrigine 50mg without prescription purchase lamictal online

  84. order prednisone 5mg generic buy deltasone 40mg amoxil pill

  85. viagra 100mg us levitra or viagra tadalafil 20mg brand

  86. best online poker sites cialis mail order usa purchase cialis sale

  87. cheap azithromycin 500mg prednisolone 20mg pills buy neurontin 800mg for sale

  88. poker games buy modafinil 200mg pills purchase modafinil sale

  89. furosemide 100mg tablet hydroxychloroquine for sale buy hydroxychloroquine 200mg

  90. order sildenafil 100mg for sale order sildenafil generic purchase rhinocort sale

  91. buy deltasone 20mg purchase minipress pills cheap mebendazole

  92. retin price order tretinoin gel sale avanafil 200mg canada

  93. tadalafil buy online order generic indocin 75mg indomethacin medication

  94. biaxin 500mg brand generic clarithromycin 250mg buy antivert 25 mg online

  95. cost naprosyn 250mg naproxen 250mg oral lansoprazole 15mg canada

  96. order spiriva 9 mcg for sale minocycline buy online hytrin 1mg cheap

  97. proventil 100 mcg oral proventil 100mcg over the counter cost ciprofloxacin 1000mg

  98. buy pioglitazone 15mg online viagra 100mg cheap buy sildenafil

  99. singulair cost singulair for sale order generic sildenafil

  100. liquid cialis US cialis win real money online casino for free

  101. buy tadalafil 5mg online order generic tadalafil 40mg cialis price

  102. blackjack vegas free online games real money casino best online gambling sites

  103. Reading your article helped me a lot, but I still had some doubts at the time, could I ask you for advice? Thanks.

  104. ivermectin 12mg tablets generic stromectol 6mg order dapsone 100 mg without prescription

  105. best online blackjack casino game play online roulette for fun

  106. purchase nifedipine online buy aceon generic buy allegra 180mg generic

  107. play slots online legal canadian pharmacy online buy custom research papers

  108. altace 10mg usa order amaryl 1mg pills buy etoricoxib generic

  109. dissertation assistance purchase leflunomide generic sulfasalazine 500mg cost

  110. buy doxycycline 100mg generic order cleocin 150mg online clindamycin canada

  111. order olmesartan 10mg without prescription calan 240mg cheap order divalproex pills

  112. buy generic asacol 800mg buy asacol pills order avapro

  113. order temovate cordarone online order cordarone pill

  114. buy acetazolamide sale purchase imuran online purchase azathioprine

  115. order lanoxin 250 mg generic telmisartan drug molnunat 200mg price

  116. order coreg 6.25mg pills buy elavil 50mg online amitriptyline drug

  117. buy amoxil 1000mg stromectol 6mg uk stromectol ivermectin

  118. buy fosamax 35mg online furadantin 100 mg price motrin 600mg drug

  119. order dapoxetine 30mg pills dapoxetine drug domperidone 10mg drug

  120. order nortriptyline pill order paroxetine online order paxil 20mg for sale

  121. indomethacin capsule buy cenforce pill brand cenforce 100mg

  122. famotidine pills tacrolimus 5mg pills buy remeron 15mg for sale

  123. Very nice post. I just stumbled upon your blog and wanted to say that I’ve really enjoyed browsing your blog posts. In any case I’ll be subscribing to your feed and I hope you write again soon!

  124. buy doxycycline online cheap oral methylprednisolone buy medrol generic

  125. tricor 160mg ca generic fenofibrate sildenafil 100mg without prescription

  126. order tadacip for sale trimox 250mg canada order trimox 500mg online cheap

  127. usa cialis overnight sildenafil without prescription sildenafil order

  128. buy esomeprazole generic order furosemide 100mg online cheap order lasix generic

  129. cialis 40mg Pharmacy tadalafil mens ed pills

  130. minocin 100mg sale order hytrin 5mg online terazosin medication

  131. buy modafinil without prescription stromectol usa promethazine online

  132. glycomet online buy purchase nolvadex online cheap order generic nolvadex 10mg

  133. purchase prednisone sale order deltasone 20mg pill brand amoxicillin

  134. order clomid 50mg generic order prednisolone 5mg sale purchase prednisolone pills

  135. buy best erectile dysfunction pills buy generic propecia 5mg cheap proscar 5mg

  136. order accutane 40mg pill accutane 10mg tablet buy ampicillin generic

  137. ondansetron usa order amoxil 500mg buy bactrim 960mg generic

وەڵامێک بنووسە

پۆستی ئەلکترۆنیکەت بڵاو ناکرێتەوە . خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *