شه‌ممه‌ , ئازار 25 2023

له‌چكی ئێمه‌و له‌چكی ئه‌وان

ن،:كه‌تان خادیمی

له‌ پاش سه‌ركه‌وتنی شۆڕشی ئیسلامی ئێران، باڵاپۆشی كرایه‌ جلوبه‌رگی ڕه‌سمی قوتابخانه‌و نه‌خۆشخانه‌و سه‌رجه‌م ده‌زگا حكومیه‌كان ، هه‌تا له‌سه‌ر شه‌قامیش ده‌بوو هه‌موان به‌یه‌ك جۆر خۆیان داپۆشن.

 هه‌موو فه‌رمانه‌كانی ئایینی پیرۆزی ئیسلام و قورئان، ده‌چنه‌ بازنه‌ی په‌رستشه‌وه‌، نیه‌تی په‌رستش سه‌ره‌تا له‌دڵه‌وه‌، پاشان مرۆڤ  ئه‌نجامیئه‌دات نزیكتر ئه‌بێته‌وه‌ له‌خوای گه‌وره‌و، پاداشت وه‌ر ئه‌گرێت، ئه‌گه‌ر نیه‌تی دڵی له‌گه‌ڵ نه‌بێت وه‌رگیراو نیه‌ لای خوای گه‌وره‌، وه‌چیژی ڕۆحیشی نابێت، موسڵمانان به‌م ڕۆحیه‌ته‌وه‌ شوێن ئایین كه‌وتوون، باڵاپۆشیش به‌هه‌مان شێوه‌ ده‌چێته‌ بازنه‌ی فه‌رمانی خوای گه‌وره‌وه‌، به‌زۆره‌ ملێ ناكرێت، هه‌روه‌ك چۆن ناتوانین به‌ زۆره‌ ملێ كه‌سێك له‌سه‌ر به‌رماڵ دابنین و به‌زۆر نوێژی پێ ئه‌نجامبده‌ین، ئاخر ئه‌بێت چ نوێژێك و بۆ كێی بكات به‌كامه‌ ڕۆحه‌وه‌ له‌سه‌ر به‌رماڵ بوه‌ستێت!

 جاران پۆشاكی كوردی تاكه‌ مۆدێلی ژنانی كورد بووه‌ كه‌ هه‌میشه‌ بۆكارو سه‌ركانی و شایی و پرسه‌دا پۆشیویه‌تی. ته‌نها به‌پێی كات و شوێن گۆڕانكردنی له‌ ڕه‌نگیدا كردوه‌. له‌چك و سه‌رووكڵاو به‌شێك بوه‌ له‌و جلوبه‌رگی ژنان له‌هه‌موو ناوچه‌كانی كوردستاندا. له‌كوردستانی باشوور دوای كردنه‌وه‌ی قوتابخانه‌ی كچان به‌شێوه‌یه‌كی به‌ربڵاو جلو به‌رگی مۆده‌ بڵاو ئه‌بێته‌وه‌ له‌ناو كچاندا، له‌ساڵی( 1926)كه‌ یه‌كه‌م قوتابخانه‌ی كچان له‌لایه‌ن ئینگلیزه‌وه‌ ئه‌كرێته‌وه‌، كه‌ ئه‌بێت كچان یه‌كپۆش بن و جلی كوردی قه‌ده‌غه‌ ئه‌كرێت، پاشان بۆهۆی چوونه‌ ده‌ره‌وه‌ی كچان بۆشاره‌كانی دیكه‌ی عیراق و یان ده‌ره‌وه‌ی شار، ورده‌ ورده‌ ، دیارده‌ی جلی كوردی له‌به‌ری كچاندا كه‌م ئه‌بێته‌وه‌، به‌ڵام به‌ته‌مه‌نه‌كان هه‌ر ئه‌وه‌ له‌به‌ر ئه‌كه‌ن، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی به‌دیلی ئه‌و جلوبه‌رگه‌ نیه‌ بۆئه‌و خێزانه‌ پارێزگارانه‌ به‌داخه‌وه‌ هه‌ندێك له‌ كچان بێبه‌ش ئه‌بن له‌خوێندن، یان تا سه‌ره‌تایی خوێندوویانه‌، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی كچان روو ده‌كه‌نه‌ داموده‌زگاكان وه‌ك قوتابخانه‌و نه‌خۆشخانه‌، ئه‌وا زۆرێكیان په‌نا ئه‌به‌نه‌ به‌ر پۆشینی عابا تا به‌ناو بازاڕدا به‌ ئارامی  ڕێبكه‌ن* به‌ڵام له‌لادێكاندا ژنان عابا ناكه‌ن و هه‌روه‌ك جاران ئه‌ڕۆنه‌ سه‌ر كانی و ئیش و كاره‌كانیان  ئه‌نجام ئه‌ده‌ن.** وه‌رگێڕه‌كه‌ی هێنی له‌ كۆتایی شه‌سته‌كاندا عابا ئه‌كات و به‌ڵام كه‌سه‌ردانی لادێكان ئه‌كه‌ن ئه‌وان هه‌روا جلی كوردی ئاڵ و واڵایان له‌به‌ره‌.

له‌ساڵانی حه‌فتاكاندا كه‌ ڕادیۆو گۆڤار ئه‌گاته‌ كوردستان و پاشان سینه‌ماو ته‌له‌فزیۆن، كچان زیاتر ڕووده‌كه‌نه‌ ئه‌و مۆدێلانه‌و له‌سه‌ر بورده‌و لای خه‌یاتی تایبه‌ت ئه‌یدورن.  له‌هه‌مان كاتتدا ورده‌ ورده‌ ڕابوونی ئیسلامی و له‌لایه‌ن چه‌ند زانایه‌كه‌وه‌ ئه‌گاته‌ كوردستان، كچانی خوێنه‌واریش ئه‌بنه‌ به‌شێك له‌و ته‌وژمه‌ فیكری و ڕۆحیه‌، بابه‌ته‌كانی باڵاپۆشی جارێكی دێنه‌ ئاراوه‌.

له‌ ساڵانی هه‌شتاكاندا هه‌ندێك كچ بڕیاری پابه‌ندی به‌ باڵاپۆشیه‌وه‌ ئه‌ده‌ن، كه‌ئه‌مانه‌ زۆر تووشی كێشه‌و گرفت ئه‌بن له‌گه‌ڵ ڕژێمی ئه‌و كاته‌ی حیزبی به‌عسدا***یه‌كێكیان ئه‌ڵێت ((ڕۆژانه‌ مناڵان به‌ردبارانیان ئه‌كردم هاواریان ئه‌كرد شێته‌…..یه‌كێكی دی له‌و خوشكانه‌ ئه‌ڵێت ڕۆژانه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری قوتابخانه‌ ئه‌یوت له‌چكه‌كه‌ت لابه‌ منیش لامنئه‌برد، تاڕۆژێكی پێنج شه‌ممه‌ له‌ناوه‌ڕاستی حه‌وشه‌كه‌دا ئاگری كرده‌وه‌و یه‌ك به‌یه‌كی له‌چكه‌كانی لێكردینه‌وه‌و سووتاندنی…خوشكێكی تر له‌زانكۆ فه‌سڵكرابوو له‌به‌ر ئه‌وه‌ی جلوبه‌رگی(جیش شعبی) له‌به‌ر نه‌كردبوو كه‌له‌گه‌ڵ باڵاپۆشیه‌كه‌یدا نه‌گونجابوون…خوشكێكی دی له‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی په‌روه‌رده‌ فه‌سڵكرابوو له‌سه‌ر باڵاپۆشیه‌كه‌ی…. یه‌كێكیش  به‌له‌چكه‌كه‌ی و قورئانه‌كه‌ی باوه‌شیه‌وه‌ بوو به‌ژێر غوباری كیمیابارانه‌وه‌….) )به‌ده‌یان چیرۆكی دیكه‌ هه‌ن له‌سه‌رده‌می ڕژێمی به‌عسدا كه‌ ئه‌و كچانه‌ی له‌چكیان ئه‌كرد چۆن تووشی ڕووبه‌رووبوونه‌وه‌ بوون تا بیسه‌لمێنن له‌چك ڕێگر نیه‌ له‌ خوێندن و فێربوون، به‌ڵام ئه‌یانوت ئه‌مانه‌ سه‌ر به‌ حیزبوڵای ئێرانن و ده‌یان تۆمه‌تی تریان بۆهه‌ڵده‌به‌ستن .

له‌دوای ڕاپه‌ڕین كه‌شی ئازاد هاته‌ ئاراوه‌ بۆهه‌موان، تا ده‌هات ڕێژه‌ی باڵاپۆشی له‌زیادبووندا بوو، به‌ڵام  فشاره‌كان به‌شێوه‌یه‌كی تر له‌سه‌ر باڵاپۆشانبوو،  له‌ناوه‌نده‌كانی خوێندن و دامو ده‌زگاكاندا یان دانه‌مه‌زراندنیان به‌ بیانووی له‌چكه‌وه‌، ئه‌و چیرۆكانه‌ هێشتا كۆن نه‌بوون كه‌مامۆستایان و فه‌رمانبه‌ران ئه‌یانگێڕنه‌وه‌،  هه‌رچه‌نده‌ زۆر سه‌ركه‌وتوو جیدی بوون له‌كاره‌كانیاندا،  هه‌میشه‌ فه‌رامۆشئه‌كران له‌لایه‌ن به‌ڕێوه‌به‌ره‌كانی ئه‌وكاته‌وه‌.هه‌تا ئه‌وانه‌شی دوكتۆرایان هه‌بوو زۆر به‌زه‌حمه‌ت دائه‌مه‌زران .

ئه‌م عه‌قلیه‌ته‌ به‌ره‌و كزی و پوكانه‌وه‌ ئه‌ڕۆشت، پاش سی ساڵ خه‌ڵكی به‌و چاوه‌وه‌ سه‌یری ئایدۆلۆژیاكانی یه‌كتری ناكه‌ن و له‌ ئێستادا زیاتر جیاوازیه‌كان یه‌كتریان قبووڵه‌.  كچان و ژنان ڕۆشنبیرانه‌تر له‌م بابه‌ته‌ ئه‌ڕوانن به‌ ئاره‌زومه‌ندانه‌ له‌چك ئه‌كه‌ن یان هه‌ر خۆیان لایئه‌به‌ن.

ئێستا له‌كوردستاندا حیزبه‌ عه‌لمانیه‌كان كه‌ دژایه‌تی له‌چكیان ئه‌كرد ئه‌ندامی باڵایان له‌چك به‌سه‌ره‌.

چیرۆكی باڵاپۆشی لێره‌ ئاوا هاتوه‌ زۆر جیاواز له‌ وڵاتی ئێران.

ساڵی (2007) ڕێم كه‌وته‌ ئێران ، خودی خۆم حه‌زم له‌ مۆدێلی مه‌قنه‌عه‌یه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی به‌كار هێنانی  ئاسانه‌، كه‌چوومه‌ ئه‌وێ، له‌ناو ئه‌و هه‌موو له‌چك ڕه‌شه‌دا لامبرد، چونكه‌ وامهه‌ست ئه‌كرد ئه‌م له‌چكه‌م به‌زۆر كردوه‌و ئه‌وه‌ی عیراق نیه‌،  لای خۆمه‌وه‌ چه‌ند دێڕێكم نووسی (ژنی ئێران پێویستی به‌ شۆڕشی ڕه‌نگه‌) ساڵی(2019) جارێكی تر ڕێم كه‌وته‌وه‌ وامئه‌زانی ته‌نها من باڵاپۆشم، من له‌چكم نه‌بینی به‌ڵكو قژیان هه‌مووی به‌ده‌ره‌وه‌ بوو، به‌ده‌ر له‌وه‌ش زۆرێك له‌ كچانیان سه‌رقاڵی تلیاك و نێرگه‌له‌و شه‌وانه‌ له‌یانه‌كانن و له‌نووسه‌رێكی به‌ڕێزی به‌ته‌مه‌نم پرسی له‌باره‌ی وڵاتی ئێرانه‌وه‌ جاران و ئێستا له‌وه‌ڵامدا وتی:(جاران له‌تاران ئه‌مسه‌رو ئه‌و سه‌ری ته‌نها دوو مه‌لهای لێبوو، به‌ڵام ئێستا ژێرزه‌مینی ئه‌و وڵاته‌ هه‌مووی بۆته‌شوێنی خراپه‌كاری)حكومه‌تی ئێران ئه‌یه‌وێت به‌رووكه‌ش بیسه‌لمێنێت كه‌ حوكمڕانیه‌كه‌ی زۆر باشه‌، به‌ڵام وه‌ك باوكێكی بێده‌سه‌ڵات له‌ناوه‌وه‌ تێكچووه‌ به‌سه‌ر یه‌كدا، كچێك نێرگه‌له‌و تلیاك بكێشێت ئه‌م په‌ڕۆیه‌ چ سوودێكی بۆ ی ئه‌بێت.

له‌كۆتاییدا ئه‌ڵێم شه‌ڕی دراوسێ مه‌هێننه‌ ئێره‌، لێره‌ ئه‌بێت ڕێز له‌یه‌كتری بگرین. له‌چكه‌كانی ئێره‌ مه‌سووتێنن لێره‌ له‌چكه‌كان خۆشه‌ویستن، بڕوانن بزانن ئه‌وانه‌ی له‌ئێستادا خزمه‌ت ئه‌كه‌ن و نمونه‌ی ژنی سه‌ركه‌وتوون له‌ مامۆستاو دایك و كچی وریاو پزیشك و په‌رستارو پارێزه‌رو خوێندكاری سه‌ركه‌وتوو ئه‌ندازیارو……

*به‌ڕێز مامۆستا زه‌كیه‌ وتی: له‌ساڵانی شه‌سته‌كاندا مامۆستا بووم به‌ڵێ هه‌موومان جلی مۆده‌مان له‌به‌ر ئه‌كرد، به‌ڵام به‌ناو بازاڕدا به‌و جلانه‌وه‌ نه‌ئه‌ڕۆشتین به‌ڵكو تائه‌گه‌شتینه‌ به‌رده‌رگای قوتابخانه‌ عابامان ئه‌كرد.

**بڕوانه‌ كتێبی ( كچانی كورد) له‌نووسینی (هێنی هه‌ڕۆلد هێنس)وه‌رگێڕانی (د. ناجی عه‌باس)

***گۆشه‌ی په‌رواز له‌ گۆڤاری ( ئاینده‌سازی) ساڵانی (2019)

Check Also

ئافرەتە زاناكانی كورد
لە نێو لاپەڕەكانی مێژووی ئیسلامدا

عەبدوڵڵا مەلا ئەحمەد، ئەحمەدئاواییئەگەر سەرنجێك لە مێژووی بەرفراوانی ئیسلام بدەین، بە تایبەتی لاپەڕەكانی شەخسیەتناسی و …

48 کۆمێنت

  1. cheap levofloxacin 500mg levofloxacin 500mg pill

  2. buspirone online buy generic amiodarone 200mg order ditropan 5mg generic

  3. purchase clarithromycin generic clarithromycin generic buy meclizine pill

  4. order naproxen 250mg online naproxen 500mg brand order prevacid 15mg sale

  5. order tiotropium bromide 9mcg minocin 100mg pill terazosin order

  6. buy albuterol 100mcg generic pantoprazole 40mg usa cost cipro 1000mg

  7. singulair 5mg ca viagra sildenafil 25mg buy viagra 100mg online

  8. best cialis sites online online poker red dog casino

  9. real money online casinos usa roulette free free spins no deposit casino

  10. buy ivermectin 12mg stromectol oral buy dapsone 100mg sale

  11. free dating sites no fees dating site free online free local dating totally free dating site

  12. online casino real money paypal online gambling slots games free spins no deposit

  13. generic nifedipine 10mg order generic aceon 4mg buy fexofenadine generic

  14. casino games play poker online for money websites to write essays

  15. altace for sale order ramipril 10mg online cheap brand arcoxia 60mg

  16. custom dissertation order leflunomide 20mg pills order generic sulfasalazine

  17. doxycycline 100mg for sale cleocin order online cleocin order online

  18. olmesartan 20mg tablet order depakote order divalproex generic

  19. mesalamine order purchase astelin nasal spray buy irbesartan 300mg online

  20. temovate cheap temovate online buy generic cordarone

  21. acetazolamide 250mg brand order generic isosorbide imuran 25mg cheap

  22. order lanoxin 250 mg pills lanoxin 250 mg cheap order molnupiravir 200 mg generic

  23. generic amoxicillin amoxil order online stromectol 0.5 mg

  24. priligy 60mg without prescription buy priligy 30mg buy motilium generic

  25. buy fosamax 70mg without prescription motrin online order buy generic ibuprofen

  26. indocin for sale indocin 50mg canada buy cenforce generic

  27. pamelor for sale purchase nortriptyline generic order paroxetine without prescription

  28. pepcid 40mg oral pepcid order remeron 15mg us

  29. purchase doxycycline online doxycycline 100mg generic methylprednisolone 16 mg over counter

  30. requip cost ropinirole 2mg pills order trandate 100 mg online

  31. order tadacip 20mg sale plavix medication buy amoxicillin 500mg online cheap

  32. order fenofibrate 160mg without prescription order viagra 100mg pill viagra 50mg tablet

  33. order esomeprazole 20mg generic order clarithromycin 250mg oral furosemide

  34. cialis next day Buy cialis on line genuine viagra

  35. cost minocycline 50mg buy generic hytrin order hytrin 5mg sale

  36. buy tadalafil 5mg for sale buy ed pills best price generic ed drugs

  37. order glucophage 500mg calan 120mg without prescription order tamoxifen 20mg generic

  38. modafinil 200mg cost buy promethazine 25mg purchase promethazine online

  39. order clomid online order prednisolone 5mg online cheap buy prednisolone pills

  40. deltasone price buy accutane 10mg pills amoxicillin us

  41. isotretinoin pill prednisone 20mg us ampicillin 500mg ca

  42. men’s ed pills order proscar without prescription finasteride brand

  43. stromectol 0.1 prednisone drug oral prednisone 10mg

  44. accutane 20mg cheap zithromax 500mg over the counter buy azithromycin 500mg generic

  45. order albuterol generic augmentin 1000mg pills order augmentin 1000mg generic

  46. order prednisolone 5mg sale order furosemide sale cheap furosemide

  47. generic provigil 100mg buy modafinil 100mg sale buy metoprolol sale

  48. avodart drug cephalexin 250mg oral buy xenical 60mg generic

وەڵامێک بنووسە

پۆستی ئەلکترۆنیکەت بڵاو ناکرێتەوە . خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *