دوو شه‌ممه‌ , كانونی یه‌كه‌م 11 2023

دیارده‌ى سواڵكردن

به‌هار عبدالرحمن محمد

سواڵكردن له‌ڕۆژگارى ئه‌مڕۆدا وه‌ك دیارده‌یه‌كى جیهانى ده‌رده‌كه‌وێت‌و بیرمه‌ندانى بوارى كۆمه‌ڵناسى به‌یه‌كێك له‌ دیارترین نه‌خۆشیه‌ كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كانى داده‌نێن كه‌ سه‌رجه‌م كۆمه‌ڵگاكانى گرتۆته‌وه‌ ، وه‌پێناسه‌ى جۆراوجۆریان بۆ ئه‌م دیارده‌یه‌ كردووه‌ به‌پێى ئه‌‌و هۆكاره‌ پاڵنه‌رانه‌ى كه‌ ده‌بنه‌ هۆى  سواڵكردن له‌لایه‌ن كه‌سه‌كانه‌وه‌ ، ئایا به‌پله‌ى یه‌كه‌م هۆكارى ئابورییه‌ یان كۆمه‌ڵایه‌تیه‌ یان ده‌روونى یان سیاسى یه‌.

سواڵكردن داواكردنى پاره‌یه‌ یان كۆمه‌كى مادییه‌ له‌ كۆى خه‌ڵكى به‌ڕاكێشانى سه‌رنجیان به‌ چه‌ند شێوازێك وه‌ك خۆنیشاندان وه‌ك كه‌م ئه‌ندام یان هه‌ڵگرتنى منداڵى شێواز شێواو  یان به‌كارهێنانى هه‌ندێ ووته‌ى ئاینى وه‌ك له‌به‌ر خوا‌و بۆخوا یارمه‌تى هه‌ژار بده‌ خوا یارمه‌تیت ده‌دات، یان خۆ ده‌رخستن وه‌ك نه‌خۆشێك یان هاوكارى بۆ نه‌خۆشێك‌و دروست كردنى ڕه‌چه‌ته‌ى دكتۆر كه‌ پێویستى به‌ چاره‌سه‌ره‌ ، وه‌هه‌ندێ جار خزمه‌تگوزارى پێشكه‌ش ده‌كه‌ن وه‌ك پاكردنه‌وه‌ى سه‌یاره‌ یان هه‌ڵگرتنى كه‌ل‌وپه‌له‌كه‌ت بۆ نا‌و سه‌یاره‌كه‌ت وه‌هه‌ندێ جار عه‌زفێكى مۆسیقا پێشكه‌ش ده‌كه‌ن، ئه‌مه‌ش له‌ شوێنه‌ جۆراو جۆره‌كاندا ئه‌نجام ئه‌ده‌ن به‌تایبه‌تى شوێنه‌گشتیه‌كان .

شێواز‌و شوێنى سواڵكردن له‌ ووڵاتێك بۆ ووڵاتێكى تر ده‌گۆڕێت بۆ نمونه‌  له‌ هند شار هه‌یه‌ كه‌ بۆته‌  جێى سواڵكه‌ره‌كان وه‌یاسا‌و شێوازى ژیانى دیاریكراوى خۆیان هه‌یه‌ .

له‌ ووڵاته‌ ڕۆژهه‌ڵاتى‌و ئیسلامیه‌كان سواڵكه‌ره‌كان به‌زۆرى شوێنى عیباده‌ت‌و سه‌رقه‌بران‌و مزگه‌وته‌كان ده‌كه‌نه‌ شوێنى سواڵكردنى خۆیان .

لێره‌وه‌ ده‌توانین بڵێین ئه‌مڕۆ سواڵكردن بۆته‌ دیارده‌یه‌كى جیهانى‌و هیچ كۆمه‌ڵگه‌یه‌كى لێ به‌ده‌رنییه‌‌و پێویستى به‌ ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌یه‌ چونكه‌ یه‌كێكه‌ له‌‌و دیارده‌ كۆمه‌ڵایه‌تیه‌ ترسناكه‌ى كه‌ داڕوخان و بێ ڕێزیى‌و بێ نرخ بوونى نه‌فسى مرۆڤى لێده‌كه‌وێته‌وه‌ له‌ كاتێكدا مرۆڤ به‌ڕێزترین دروستكراوى سه‌ر زه‌وى یه‌‌و خودا ڕێزى لێناوه‌ .

وه‌مه‌ترسیه‌كى كۆمه‌ڵایه‌تیه‌ كه‌نیشانه‌‌و ده‌لاله‌ته‌ بۆ په‌رت په‌رت بوونى كۆمه‌ڵگه‌‌و داڕووخانى ئابورى، وێڕاى چه‌ندین لادانى كۆمه‌ڵایه‌تى تر كه‌لێ ى ده‌كه‌وێته‌وه‌.

هۆكارو پاڵنه‌رى ئه‌م دیارده‌یه‌ خۆى له‌سێ هۆكارى سه‌ره‌كیدا ده‌بینێته‌وه‌ كه‌ هۆكارى ئابورى‌و كۆمه‌ڵایه‌تى‌و سیاسیه‌.

ئه‌گه‌ر چى سه‌ره‌كى ترین هۆكاریان ده‌توانین  بڵێین هۆكارى ئابوریه‌ كه‌ سه‌رچاوه‌ ده‌گرێت له‌ هه‌ژارى‌و نه‌دارى‌و خراپى خزمه‌ت گوزارى ئه‌‌و كه‌سه‌ى ئه‌م كاره‌ ده‌كات وه‌زۆر جار ئه‌‌وكه‌سه‌ى سواڵكردن ده‌كاته‌ پیشه‌ى خۆى به‌هۆى هه‌ژارى‌و نه‌دارییه‌وه‌ بووه‌ به‌ڵام دواجار كه‌ڕاهات له‌سه‌رى ده‌گونجێت كه‌ هه‌ژاریشى تێپه‌ڕاندبێت به‌ڵام ئه‌‌وكه‌سه‌ به‌رده‌وام ده‌بێت له‌سه‌رى ئه‌‌و كاته‌ ده‌بێته‌ هۆكارێكى  كۆمه‌ڵایه‌تى  بۆ ئه‌‌و كه‌سانه‌ كه‌ وه‌ك‌و نه‌خۆشیه‌كى ده‌روونى‌و كۆمه‌لایه‌تى لێهاتووه‌‌و ناتوانن ده‌ست به‌ردارى ئه‌م پیشه‌یه‌ بن.

هه‌ندى جار سواڵكردن هۆكاره‌كه‌ى ئابورى نییه‌ به‌ڵكو وه‌كو  ده‌ردێكى كۆمه‌ڵایه‌تى‌و كلتورێكى لێهاتووه‌ بۆ ئه‌‌و كه‌سه‌، وه‌ك بوونى هه‌ندێك خێلأ كه‌ سواڵكردن بۆته‌ پیشه‌ لایان‌و وه‌ك پیشه‌یه‌ك ئه‌م كاره‌ ئه‌نجام ده‌ده‌ن نه‌ك هۆكارى هه‌ژارى ، وه‌هه‌ندێ جار پاڵنه‌رێك له‌ پشتى چه‌ند كه‌سانێكه‌وه‌ یه‌ سواڵیان پێ ده‌كه‌ن‌و ته‌نانه‌ت له‌ ڕۆژگارى ئه‌مڕۆدا كۆمپانیاو كه‌سانێك په‌یدا بوون  كه‌ خه‌ڵكى به‌كرێ ده‌گرن ‌و سواڵیان پێ ده‌كه‌ن.

 وه‌سواڵكردن هه‌ندێ جار هۆكارى سیاسى له‌ پشته‌ وه‌كو به‌كارهێنانى كه‌سانێك بۆ سیخوڕى كردن له‌ شوێنێكى دیارى كرا‌و یا له‌ ووڵاتێكدا ،یان به‌كار ده‌هێنرێن له‌ باندى بازرگانى قاچاغ‌و مادده‌ هۆشبه‌ر ه‌كاندا.

پاڵنه‌ر‌و هۆكاره‌كانى سواڵكردن هه‌ر كام له‌م هۆكارانه‌ بن ده‌خوازێت وه‌ك نه‌خۆشى‌و دیارده‌یه‌ك ته‌ماشا بكرێت كه‌ سیماى ووڵات تێك ده‌دات‌و جگه‌ له‌وه‌ى دیارده‌یه‌كى نه‌شیا‌وه‌ چه‌ندین ده‌ره‌نجام‌و ده‌رهاویشته‌ى نێگه‌تیفى ترى لێ ده‌كه‌وێته‌وه‌ به‌تایبه‌تى بۆ ژنان‌و منداڵان ، زۆر جار به‌هۆى ئه‌م كاره‌وه‌ ئافره‌تان بازرگانى به‌جه‌سته‌یان ده‌كرێت‌و تووشى لادانى ڕه‌وشتى ده‌بنه‌وه‌‌و ئیستیغلال ده‌كرێن له‌لایه‌ن كه‌سانى هه‌لپه‌رست‌و ده‌روون نه‌خۆش ،وه‌ منداڵان بێ به‌ش ده‌بن له‌ خوێندن‌و ژیانى خێزانى ته‌ندروست‌و ده‌بێته‌ هۆكارى به‌رهه‌م هێنانى مرۆڤى ناته‌ندروست له‌ ڕووى ده‌روونى وه‌له‌ ڕووى ته‌ندروستى كه‌ ده‌بێته‌ هۆكارى تووش بوون به‌ چه‌ندین نه‌خۆشى به‌هۆى خۆدانه‌ به‌ر سه‌رماو گه‌رماو شوێنى پاك‌و پیس وه‌ك (حه‌ساسیه‌ت ، ڕه‌بۆ، سیل….هتد) وه‌ كاریگه‌رى له‌سه‌ر ئاسایشى ووڵات هه‌یه‌ كه‌ ده‌شێت هه‌ر ئه‌‌و كه‌سانه‌ ببنه‌ كه‌سانێك كه‌ تیرۆر‌و ئیرهابیان پێ ئه‌نجام بدرێت وه‌بازرگانى مادده‌ هۆشبه‌ره‌كانیان پێ بكرێت.

زۆربه‌ى وولاتانى دنیا ڕێگرى ده‌كه‌ن له‌ دیارده‌ى سواڵكردن‌و ڕووبه‌ڕووى ده‌بنه‌وه‌ چونكه‌ سه‌ره‌تاى ڕێگایه‌ به‌ره‌‌و لادانى ترى ڕه‌وشتى‌و كۆمه‌ڵایه‌تى ئه‌گه‌ر چى تا ئێستا نه‌توانراوه‌ به‌ته‌واوه‌تى ئه‌م دیارده‌یه‌ بنبڕ بكرێت.

ئه‌وه‌ى جێ ى سه‌رنجه‌ ئه‌م دیارده‌یه‌ له‌ كوردستاندا ڕۆژ به‌ڕۆژ ڕوو له‌ زیاد بوونه‌‌و لایه‌ك به‌لایدا ناكرێته‌وه‌‌و وه‌ك پێویست مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م دیارده‌ دزێو نه‌خۆشیه‌ كۆمه‌ڵایه‌تیه‌دا نه‌كراوه‌‌و هه‌نگاوه‌كان له‌ ئاست ئه‌م دیارده‌یه‌ كارا ‌و ئه‌كتیڤ نییه‌, كوچه‌‌و كۆڵان‌و شه‌قامى شاره‌كان نه‌ماوه‌ به‌شێوازێكى به‌رده‌وام‌و چه‌ندباره‌ بۆوه‌ ئه‌م دیمه‌نه‌ ناسۆر‌و نه‌خوازراوه‌ نه‌یه‌ته‌ به‌ر چاومان.

وه‌هه‌ر دیارده‌‌و نه‌خۆشیه‌كى كۆمه‌ڵایه‌تى له‌ كاتى خۆیدا چاره‌سه‌ر‌و به‌دواداچونى بۆ نه‌كرێت ده‌رهاویشته‌ سلبیه‌كانى زیاتر ده‌بێت‌و دواجار لاشه‌ى كۆمه‌ڵگه‌ ده‌ڕزێنێ‌و چاره‌سه‌رى قورستر‌و گرانتر ده‌بێت.

لێره‌وه‌ بڵێین هه‌ر كێشه‌‌و گرفتێك له‌ كۆمه‌ڵگه‌دا بووه‌ دیارده‌ ئه‌ركى چاره‌سه‌ر‌و ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌شى ده‌بێته‌ ئه‌ركێكى گشتى هه‌موان له‌سه‌ر ئاستى تاك و گر‌وپ ‌و ڕێكخرا‌وه‌ و حزبه‌كان وه‌حكومه‌ت به‌مه‌به‌ستى دابین كردنى ئاسایشى كۆمه‌ڵایه‌تى كه‌ په‌یوه‌ندى به‌ ژیانى هه‌موانه‌وه‌ هه‌یه‌ .

له‌سه‌ر ئاستى تاك پێویسته‌ هاوكارى ئه‌‌و كه‌سانه‌  نه‌كرێ كه‌ سوالأ ده‌كه‌ن، هه‌ندێ له‌ كۆمه‌ڵناسان پێیان وایه‌ كاتێك كه‌سێك به‌رده‌وام ده‌بێت له‌ سواڵكردن به‌هۆى ئه‌‌و پاره‌ زۆره‌وه‌یه‌ كه‌ له‌ خه‌ڵكى ده‌ستى ده‌كه‌وێت‌و ئه‌‌و سۆزه‌ى هه‌ندێ جار خه‌ڵك به‌رانبه‌ریان ده‌نوێنێ له‌گه‌لأ ئه‌وه‌ى ئه‌وان له‌ زۆربه‌ى كاتدا په‌نایان بۆ درۆ بردووه‌ .

له‌سه‌ر ئاستى گروپ‌و ڕێكخراوه‌كان ،بڵاوكردنه‌وه‌ى هۆشیارى تاكه‌كان وه‌خێزانه‌كان تا كه‌سى نه‌فس به‌رز‌و مرۆڤى خاوه‌ن ده‌روونى ته‌ندروست به‌رهه‌م بهێنن، وه‌ بوونى سندوقى به‌خشین‌و هاندانى خه‌ڵك بۆ هاوكارى یه‌كتر‌و یارمه‌تى هه‌ژاران.

وه‌ئه‌ركى حكومه‌ته‌ به‌ هاندانى ده‌زگا زانستیه‌كان توێژینه‌وه‌ له‌سه‌ر ئه‌م دیارده‌یه‌ بكه‌ن تا هۆكارى كاریگه‌ریه‌كانى ئه‌م دیارده‌یه‌ دیارى بكرێت‌و وه‌ چاره‌سه‌رى بۆ دابنرێت چییه‌ وا له‌ كه‌سێك ده‌كات هه‌موو ژیانى له‌ كۆكردنه‌وه‌ى پاره‌دا به‌سه‌ر به‌رێت‌و ئه‌‌و هه‌موو سوكایه‌تى‌و به‌كه‌م سه‌یركردنه‌ قبولأ بكات له‌ كاتێكدا سوود له‌‌و پاره‌یه‌ نه‌بینێ بۆ به‌ده‌ست هێنانى ژیانێكى ڕه‌فاهیه‌ت‌و ئابڕ‌ومه‌ندانه‌ بۆ خۆى .

وه‌ئه‌ركى  وه‌زاره‌تى كارو كاروبارى كۆمه‌ڵایه‌تى یه‌ هه‌ڵمه‌تى نیشتمانى گه‌وره‌ ئه‌نجام بدات بۆ ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ى ئه‌م دیارده‌یه‌، وه‌هاوكارى كه‌سانى نه‌دار‌و بێ ده‌ره‌تان بكات، وه‌ شوێن‌و ژیان بۆ بێ نه‌وا‌و پیر‌و په‌ككه‌وته‌‌و خاوه‌ن پێداویسته‌ تایبه‌ته‌كان دابین بكات.

وه‌دابین كردنى پێ داویستى خوێندن‌و  ژیان بۆ منداڵان‌و مێرد منداڵان, وه‌ په‌یوه‌ندى كردن‌و هاوكارى له‌گه‌لأ هه‌ندێ وه‌زاره‌ت‌و لایه‌نى په‌یوه‌ندى دارى تر بۆ گێڕانه‌وه‌ى ئه‌‌و سواڵكه‌رانه‌ى خه‌ڵكى ئه‌م ووڵاته‌ نین‌و به‌دوادا چونى حاڵه‌ته‌كان وه‌دروست كردنى تیم بۆ ئه‌وه‌ى له‌ هه‌ر شوێنێ كه‌سانى سواڵكه‌ر بینرا ڕێگریان  لێ بكرێت وه‌ئه‌گه‌ر مندالأ بوون په‌یوه‌ندى به‌كه‌س‌و كاریانه‌وه‌ بكرێت ،ئه‌مانه‌ چه‌ند هه‌نگاوێكن بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ى ئه‌م دیارده‌یه‌ كه‌ له‌ زۆربه‌ى ووڵاتاندا گیراونه‌ته‌به‌ر ماوه‌ته‌وه‌ بڵێین هه‌رشتێ بووه‌ دیارده‌  پێویستى به‌ چاره‌سه‌ر‌و كات‌و پلانى ووردوو  درێژخایه‌ن هه‌یه‌. 

Baharabdul71@yahoo.com

Check Also

ئامارەکان دەدوێن (14)

بە پێی زانیارییەکانى بانكی نێودەوڵەتی هەر یەك وڵات لە ناو 4 وڵاتدا یاسای نیە بۆ …

24 کۆمێنت

  1. Nice post. I learn something totally new and challenging on websites

  2. buy provera 5mg online cheap hydrochlorothiazide order hydrochlorothiazide 25mg for sale

  3. Thank you for another magnificent article. Where else may just anyone get that kind of information in such a perfect method of writing? I have a presentation next week, and I am at the look for such information.

  4. supplements to help with herpes nhs website type 2 diabetes best diabetic pills for humans

  5. Hello colleagues, how is everything, and what you want

  6. buy periactin without prescription fluvoxamine over the counter nizoral 200 mg pill

  7. This is my first time pay a quick visit at here and i am really happy to read everthing at one place

  8. antifungal brand names supplements to fight fungus listing of blood pressure medications

  9. buy duloxetine for sale glucotrol pills modafinil brand

  10. stomach ulcer medication side effects antiarrhythmic drugs pros and cons uti causing bacteria list

  11. For the reason that the admin of this site is working, no uncertainty very quickly it will be renowned, due to its quality contents.

  12. order promethazine without prescription stromectol pills buy ivermectin 3mg for humans

  13. online doctor birth control most effective antibiotic for prostatitis premature ejaculation pills viagra

  14. Very well presented. Every quote was awesome and thanks for sharing the content. Keep sharing and keep motivating others.

  15. deltasone 20mg us amoxicillin online order purchase amoxicillin sale

  16. strongest gerd prescription medication pills that stop heartburn flatulence relief over the counter

  17. Keep working ,terrific job!

  18. zithromax price order neurontin 100mg generic buy gabapentin 800mg

  19. ursodiol 150mg pills zyrtec 5mg pill generic zyrtec

  20. actually awesome in support of me.

  21. strattera canada sertraline online cost sertraline

  22. brand furosemide ventolin uk purchase ventolin for sale

  23. escitalopram 20mg usa naltrexone 50mg brand buy naltrexone 50mg without prescription

وەڵامێک بنووسە

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *