شه‌ممه‌ , ته‌مموز 27 2024

پێنوسى ژنان

ي. پ. د. عالیه‌ فه‌ره‌ج
مێژوى خه‌باتى ژنان ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌ پێگه‌یاندنى ڕموزى كارا و كاریگه‌ر له‌ ژنانى خاوه‌ن تواناى ئه‌كادیمى و ئه‌زمونى سیاسی و كۆمه‌ڵایه‌تى ‌و ڕۆشنبیرى كه‌ به‌به‌رده‌وامى بونى خۆیان له‌ نێوه‌ندى گۆڕانكارییه‌ سیاسى و كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كان سه‌لماندووه‌ و بونه‌ته‌ ژماره‌یه‌ك كه‌ نه‌توانرێت له‌ ناو كۆمه‌ڵگاكانیاندا فه‌رامۆش بكرێن، هه‌روه‌ها مێژوى كۆمه‌ڵگا ئیسلامیه‌كانیش سه‌ربورده‌ى ئه‌و كه‌ڵه‌ ژنانه‌ى تۆماركردووه‌ كه‌ له‌ بواره‌ جیاوازه‌كاندا خزمه‌تیان به‌ كۆمه‌ڵگاكانیان كردووه‌ و هه‌ر ئه‌و ژنانه‌ش بون كه‌ له‌ پێگه‌یاندنى چه‌ندین نه‌وه‌ له‌ زانایانى ئیسلامى ڕۆڵى بنچینه‌ییان بووه‌.
ئه‌وه‌ى مایه‌ى سه‌رنج وتێڕامانه‌ بریتیه‌ له‌ كه‌مى ژنى خاوه‌ن قه‌ڵه‌م كه‌ به‌ دیدگاى ژنان وێناى ژیان و ده‌ربڕین له‌ بۆچون و تێڕوانینه‌كانیان بكه‌ن، ئه‌مه‌ش بووه‌ته‌ هۆى سه‌رهه‌ڵدانى گفتوگۆیه‌ك له‌ نێوه‌نده‌ ئه‌كادیمى و نێوه‌ندى بزوتنه‌وه‌كانى ژنان سه‌باره‌ت به‌ ڕاده‌ى بكه‌ربونى ژنان له‌ نوسین و مه‌عریفه‌ و زانست كه‌به‌ پێنوسى پیاوان به‌رهه‌مده‌هێنرێت، یان پێچه‌وانه‌كه‌ى كه‌ ڕاده‌ى بكه‌ربونى پیاوانه‌ له‌و بابه‌تانه‌ى كه‌ په‌یوه‌سته‌ به‌ پرسه‌كانى ژنان و به‌ پێنوسى پیاوان ده‌نوسرێن.
ئه‌م گفتوگۆ زانستیه‌ى كه‌ ده‌رباره‌ى دوالیزمى بابه‌تبون/ بكه‌ربون ( Subject/ Object) به‌شێكى به‌رچاوى له‌ نوسینه‌كانى پێشه‌نگه‌ ئه‌كادیمیه‌كانى ژنان پێكهێناوه‌ و له‌ زۆربه‌ى ئه‌و نوسینانه‌دا كه‌مى پێنوسى ژنان ده‌كه‌نه‌ هۆكار بۆ ڕه‌نگدانه‌وه‌ى واقیعى كۆمه‌ڵایه‌تى و سیاسی به‌ شێوه‌یه‌كى سه‌لبى و دوور له‌ به‌رژه‌وه‌ندى ژنان، له‌وانه‌:

  1. نه‌بونى ژنانى مێژوونوس بووه‌ته‌ هۆى ئه‌وه‌ى ژن ببێته‌ بابه‌ت له‌ نوسین مێژو له‌ لایه‌ن پیاوانه‌وه‌ به‌وه‌ش دیدگاى ژنان له‌ بینینى ژیانى كۆمه‌ڵگاكانیان بونى نه‌بێت له‌ نێو لاپه‌ره‌كانى مێژوودا.
  2. كه‌مى پێنوسى ژنانه‌ له‌ بوارى هونه‌ر و ئه‌ده‌بدا به‌سه‌رجه‌م ڕه‌نگ و ئاوازه‌كانه‌وه‌ بووه‌ته‌ هۆى ئه‌وه‌ى ژن هه‌میشه‌ بابه‌ت بێت و به‌ چاوى ڕه‌گه‌زى به‌رامبه‌ر ته‌عبیر له‌ بونى بكرێت و تێڕوانین و فیكرى ژنان ئه‌و به‌شه‌ بێت كه‌ داهێنان له‌ بوارى هونه‌ر و ئه‌ده‌ب لێى بێبه‌شه‌.
  3. نه‌بونى ژنى خاوه‌ن پێنوس له‌ بوارى ته‌فسیر و فیقه و خوێندنه‌وه‌ و تۆماركردنى سیره‌ و باقى زانسته‌ شه‌رعیه‌كاندا هۆكارى سه‌ره‌كى بووه‌ له‌ خوێندنه‌وه‌ و تێگه‌یشتن له‌ تێكسته‌ شه‌رعیه‌كان ته‌نها له‌ دیدگاى پیاوانه‌وه‌ له‌وه‌ش زیاتر ئه‌و تێكستانه‌ى كه‌ تایبه‌تن به‌ ژنان، پیاوان ڕاڤه‌ و لێكدانه‌وه‌یان بۆ كردوون.
  4. له‌ به‌رهه‌مهێنانى مه‌عریفه‌ و تیۆره‌ زانستیه‌كاندا جارێكى تر زۆر به‌ ده‌گمه‌نى ژنان به‌شدارییان كردووه‌، بۆیه‌ له‌ هه‌ر بوارێكى زانستى بته‌وێت بخوێنیته‌وه‌ ڕاسته‌وخۆ له‌ گه‌ڵ مێژویه‌ك له‌ ناوى زانایانى پیاوان مامه‌ڵه‌ ده‌كه‌یت.
    ئه‌م بوارانه‌ و چه‌ندین بوارى تریش كه‌ ده‌روازه‌كه‌ى نوسین و خاوه‌ندارێتى پێنوسه‌ تا ئێستاش كه‌ سه‌ده‌ى بیست و یه‌كه‌ پێنوسى ژنان نه‌گه‌شتووه‌ته‌ ئه‌و حاڵه‌ته‌ى كه‌ ژنان به‌ ته‌واوه‌تى له‌ بون به‌ بابه‌ته‌وه‌ هه‌نگاو بنێن به‌ره‌و بون به‌ بكه‌رى ڕاسته‌قینه‌ له‌ تۆماركردنى مێژو و به‌رهه‌مهێنانى مه‌عریفه‌ و ئاڕاسته‌كردنى ڕه‌وشى كۆمه‌ڵأیه‌تى و سیاسى كۆمه‌لگاكانیان به‌ واتایه‌كى تر ده‌ربازبون له‌ بون به‌ بابه‌ت له‌ هه‌موو ئه‌و بوارانه‌ى كه‌پێنوسى بۆ ده‌خرێته‌ گه‌ڕ.
    له‌ كاتێكدا سه‌رجه‌م پێشه‌نگه‌كانى بزوتنه‌وه‌كانى ژنان له‌ دونیاى ئه‌مڕۆدا پێكدێن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى بونى ژنانى خاوه‌ن پێنوس له‌ ڕێى به‌شدارى و به‌رهه‌ماكانیانه‌وه‌ ده‌توانن هاوسه‌نگى و گشتگیرى و ته‌واوكارى بۆ ژیان له‌ ڕووى ئیداره‌ و ئاڕاسته‌كردن وتۆمار و مێژوه‌وه‌ بگێڕنه‌وه‌. گرنگه‌ پێگه‌یاندنى ژنانى خاوه‌ن پێنوس ببێته‌ ئه‌وله‌ویاتى پێشه‌نگ و بزوتنه‌وه‌كانى ژنان له‌ دونیاى ئه‌مڕۆدا.

Check Also

زیرەکی دەستکرد و داهاتوو (زمان)

محمد ئاواتبەشی چوارەمتوانراوە زیرەکی دەستکرد نزیک بکرێتەوە لە زیرەکی مرۆڤ.بەڵێ لە خودی دەمارە خانەوە نزیک …

17 کۆمێنت

  1. Great article, just what I wanted to find.

  2. Heya i’m for the first time here. I came across this board and I find It truly useful & it helped me out a lot. I hope to give something back and help others like you helped me.

  3. It’s not my first time to go to see this site, i am visiting this site dailly and get pleasant information from here daily.

  4. Asking questions are in fact nice thing if you are not understanding anything fully, except this post provides good understanding even.

  5. Hey very interesting blog!

  6. It’s actually very complex in this busy life to listen news on TV, thus I only use web for that purpose, and take the most up-to-date news.

  7. I read this piece of writing fully regarding the resemblance of most recent and preceding technologies, it’s remarkable article.

  8. Строительство автомойки требует тщательного планирования и учета всех нормативов. Опытные специалисты помогут реализовать проект любой сложности с гарантией качества.

  9. A remarkable share, I just given this onto an associate that was doing a little analysis on this. As well as he actually got me morning meal because I discovered it for him. smile. So let me reword that: Thnx for the reward! Yet yeah Thnkx for spending the time to review this, I feel highly concerning it as well as love finding out more on this topic. Ideally, as you end up being experience, would certainly you mind upgrading your blog site with even more details? It is very valuable for me. Big thumb up for this article!

  10. Hmm it seems like your website ate my first comment (it was extremely long) so I guess I’ll just sum it up what I had written and say, I’m thoroughly enjoying your blog. I as well am an aspiring blog blogger but I’m still new to the whole thing. Do you have any recommendations for first-time blog writers? I’d definitely appreciate it.

  11. Awesome! Admin, fantastic post thanks a lot for sharing. whenever you have time, please do also check my blogs at http://www.indexsor.com/blog/

وەڵامێک بنووسە

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *