ڕێزی بەساڵاچوان لە ڕوانگەی ئیسلامەوە

نوسینی: محێدین شێخ محەمەد

بەناوی خوای میهرەبان و بەسۆز لەهەموو كات و شوێنێكدا ئەو پەروەردگارەی بەدیهێنەری هەموو شتەكانە وە سۆزو بەزەیی و ڕێزی كوردۆتە دیاری بۆ مرۆڤەكان بەتایبەت بۆ بەساڵاچوان لەناویاندا دایكان و باوكان. وەك خوای گەورە ئەفەرموێ (واخفض لهما جناح الذل من الرحمة وقل ربی ارحمهما كما ربیاني صغیرا) واتا باڵی میهرەبانی سۆزی خۆتیان بۆ ڕاخەو ملكەچ و گوێڕایەڵ بە بۆیان و نزاو پاڕانەوەیان بۆ بكەو بڵێ ئەی پەروەردگار بەزەیی خۆتیان پێ ببەخشە و ڕەحمیان پێ بكە، چۆن ئەوان بەسۆزو میهرەبان بوون بۆمن، بەجوانی پەروەردەیان كردم ,سەیری ئەو بەخشندەییەی پەروەردگار بكە چۆن فەرمانیان پێ دەكات كە بەچاوێكی پڕ میهرو سۆزەوە لەخزمەتیاندا بین، بەچی دڵیان خۆش و ئاسودە دەبێت بۆیان بكەین، بەئارامی و دڵسۆزییەوە، پێداویستیەكانیان بۆ جێبەجێ بكەین بەڕاستی ئەو یاسایەی كە خوا بەخشیویە بە مرۆڤەكان بەچی ڕێزێكەوە سەنگ و قورسایی لەبەساڵاچوان دەگرێ كە هیچ یاسایەكی تری پێ ناگات ئەو سەنگ و ڕێزەش دەبێتە هۆی بەختەوەری خێزان و كۆمەڵگە، لەڕووی ئایدۆلۆژیاو ڕۆشنبیری و كۆمەڵایەتی وسەقامگیری لەناو ڕیزەكانی كۆمەڵگەی موسڵمانان و، لەپاداشتی ڕۆژی قیامەت دەبێتە هۆی ڕەزامەندی خوا وە بێگومان خوایش لەهەرچی ڕازی بێت دۆزەخی لێ قەدەغە دەكات‌و بەبەهەشتی نەبڕاوەی شاد دەكات وەك لەفەرموودەدا هاتووە (رضا الرب في الرضا الوالدین و سخطه في سخطهما)

چەندە كارو كردەوەی باش و خواپەرستی و تەواوت هەبێ لێبوردنت لەلایەن پەروەردگارتەوە بەندە بە ڕازی بوونی دایك و باوكت و، سەرپێچی كردنی دایك و باوك واتا سەرپێچی فەرمانەكانی خوایە، لەلایەن ژیانی دونیاوە ئەم ڕێزو سەنگە وا دەكات لەبەساڵاچوان هەست بەبەردەوامی ژیان بكەن دڵی بەو ژیانە خۆش بێ و هەست بە سەركەوتن بكاو بەو ڕەنج و كۆششەی ئەنجامی داوە لەكاتی گەنجیدا بەفیڕۆ نەچووە بەڵكو سودمەندبووە لێی لەلایەكی ترەوە دەبینین بەساڵاچووەكان تا تەمەنیان زیادبێت لێوەشاوەیی و قاڵبوونیان شارەزایەكی باشیان كۆكردۆتەوە لە رۆژگارەكانی ژیانیاندا وەك سەروەرمان دەفەرموێت:(لایزاد في عمره إلا كان خیرا له) و، ئەگەر سەیری ووڵاتانی ئەوروپاو ئەمەریكا بكەین سیناتۆرو ئەندامانی ئەنجومەنیان بەناوی ئەنجومەنی پیرانەوەیە بەهۆی ڕووداوی ڕۆژگار لەئاڵوگۆڕی ژیان و سروشت و گۆڕانكاری لەسەردەمەكان سەلیقەیەكی باش و خیبرەیەكی سەركەوتوویەكی باشیان بەدەست هێناوە، لەلایەكی ترەوە كتێبێكی پڕ لەحیكمەت و ئەزموونی پڕ لە ئامۆژگارین بۆ نەوەكانی دوای خۆیان. بەساڵاچوان لینكێكی ڕاستەوخۆن لەنێوان نەوەی نوێ و ڕابردوودا،  بەساڵاچوان گەیەندەری ئەزموونی پێش خۆیان بەنەوەی دوای خۆیان، كەواتە بەساڵاچوان گرنگترین خاڵی كلتوری هەر كۆمەڵگەیەكن لە ڕوانگەی خواپەرستی و چالاكی ئاینیەوە تا تەمەنی موسڵمانان زیاد بێت چاكەو چاكەخوازی زیاد دەكات توێشوی زیاتر بۆ قیامەت كۆدەكاتەوە.

وەك لەم فەرمودەیەدا ئاماژە بەو ڕاستیە دەكاو ئەفەرموێ (خیركم من طال عمره وحسن عمله)واتا باشترینتان ئەوانەتانن كە تەمەنی درێژن و كردار جوانن و، هەر لەم فەرموودەدا دەفەرموێ (شركم من طال عمره وساء عمله)خراپترینتان ئەوانەتانن كەتەمەنی درێژن و كردار خراپ و ناتەندروستن.

لەیاسای ئیسلامدا ڕەوشت بەرزی و ڕێزگرتن و دڵدانەوەو خۆشەویستی‌و وەفاداری و ڕاستگۆیی لەناو تاكەكانی كۆمەڵگە بەبێ جیاوازی تەمەن و ئایدۆلۆژیاو ڕەگەزو ئاین لەناو هەر كۆمەڵگەیەكدا پەیڕەوی بكرێ، ئەو كۆمەڵگە كۆمەڵگەیەكی پڕ لەئاشتی و سەقامگیری وماف پەیڕەوی دەكرێ بەساڵاچوانیش بێبەش نین لەو یاسا جوانە. مافی خۆیان بەتەواوی پێ ئەدرێ بەهۆی ئەو جیاوازی نەكردنە ئەوانیش هەست بەئاسودەیی و ئارامی ژیان دەكەن لەلایەكی ترەوە بۆ ڕێزی بەساڵاچوان ئەنەس دەڵێ پێغەمبەر (د.خ)فەرمووی (یا أنس و قر الكبیر فأرحم الصغیرة ترافقني في الجنة)واتا ڕێزی بەساڵاچوان بگرەو قەدریان بزانە و، سۆزو میهرت هەبێ لەگەڵا منداڵاندا ئەوكات دەبێتە هاوەڵی من لە بەهەشتدا، پەیڕەوكردنی ئەم فەرموودەیە هاندانێكی گشتگیرە و، لەهەمان كاتیشدا موژدەیەكی خۆشە بۆ گەنجەكانمان كەوابوو تا بتوانین ڕێزیان لێ بگرین و گوێڕایەڵی فەرمانەكانیان و بەدڵی ئەوان هەڵسوكەوت بكەین، ئەم پڕۆگرامە تەنها بۆ باوكان و دایكانی خۆمان نیە، بەڵكو بۆ سەرجەم بەساڵاچوان دەبێ پەیڕەوبكرێ و كاری پێ بكەین و، هەموو باش ئەزانین ڕێزگرتن لەگەورەكانمان زەرورەتێكی نەفسی مرۆڤەكانە چۆن ئاووهەواو خواردن پێویستە بۆ بەردەوام بوونی ژیان . بائەوەش بزانین تەمەندارەكان باش و قاڵبوونێكی زانیستانەیان بەرهەمهێناوە بۆ گەیشتن بەئامانج لەخزمەتكردنی خۆی و خێزان و كۆمەڵگە.

لەكاتێكدا پیری و لاوازی و لەدەستدانی هەندێ لەئەندامانی لەشی و ناتەندروستی و بێداری بەرۆكیان دەگرێتەوە و توانای كاری نامێنێ، ئەوە نابێ لەڕێزی گەورەییان كەم بكاتەوە بێ ڕێزو سوك سەیریان بكەین و پشتگوێیان بخەین و پێیاندا هەڵشاخێین و گوێ بۆ داواكاریەكانیان نەگرین،  بەتوندوتیژی و بەشێوەی ناتەندروست هەڵسوكەوتیان لەگەل بكەین، ئەم بێ ڕێزی و سوك سەیركردنیان، دەبێتە هۆی كاولكاری خێزان و پیت و بەرەكەت و خۆشی و ئاسودەیی لەو بنەماڵەیە یان كۆمەڵگەیە نامێنێت و دەبێتە هۆی نەفرەتی خوا وەك دەفەرموێت (ولا تقول لهما أف ولا تنهرهما)، چونكە ئەوان گەنج و تێكۆشەری ڕۆژگاری خۆیان بوون وەك ئەمڕۆی ئێمە وەك لەم ئایەتەدا ئاماژەی پێ دەكات و دەفەرموێت(ثم جعل من بعد قوة ضعفا و شیبە)، كەوابوو بە عورفێكی ئەرزی و ئاسمانی واجبە و مولزەمە لەسەرمان ڕێزیان بگرین بەهەموو توانامانەوە چی بەعەقڵی و چی بەجەسەدی،  بۆ بەدیهێنانی خزمەتكردنیان لە ژیاندا ماون دڵنیابین چی بچێنین ئەوە ئەدورینەوەش (هل جزا‌ء الاحسان إلا الاحسان).