هه‌ڵاڵه محەمەد ئەڵماس
پێگه‌و جێگه‌ى ئافره‌ت له‌به‌ر ڕۆشنایى قورئانى پیرۆزدا پێگه‌یه‌كى به‌رزو بڵندى هه‌یه‌و، قورئانى پیرۆز به‌گرنگیه‌وه سه‌یرى پرسى ئافره‌ت ده‌كات به‌جۆرێك كه پێمان ده‌ڵێ ژن خاوه‌نى ڕێزو كه‌رامه‌تى خۆیه‌تى( وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ) (يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ) له‌سه‌ر ئه‌م بنه‌مایه يە كه ئافره‌تان خاوه‌ن كه‌سایه‌تى سه‌ربه‌خۆى خۆیانن، بۆ گه‌یشتن به‌مقام و پله‌ى به‌رزى رێز و كه‌رامه‌تى هه‌میشه‌یى له‌دونیا و دوارۆژ، ڕێگه‌ى ته‌قواو كاركردن بۆ ئه‌و پله‌یه‌ى ئاوه‌ڵا كردووه، هه‌روه‌ك چۆن بۆپیاوان ئاوه‌ڵایه..هه‌روه‌ها خوداى گه‌وره قورئانى بۆ كۆمه‌ڵگه‌ى مرۆڤایەتی دابه‌زاندووه، كه ئەوکات كۆمه‌ڵگه مافى ئافره‌ت پێشێل ده‌كات و زینده‌به‌گۆرى ده‌كات و، كاتێ له‌دایك ده‌بێ ناره‌زایه‌تى ده‌رده‌برن و به‌چاوى رق وكه‌م سه‌یرى ده‌كه‌ن، لەبەرئەوە به‌ئایه‌تى قورئان ڕێگرى كردووه له‌ئه‌زیه‌تدانى و مافخواردن و تۆقاندن وكوشتن و زینده‌به‌گۆڕكردنى و ڕوخاندنى به‌قسه‌ى نه‌شیاو كارى بێزراو مامه‌ڵه‌ى ناشایسته‌و، هه‌ركه‌س ئه‌مانه‌ى به‌رامبه‌ر بكات سزاى بۆدیاریكردووه و، خودا كاره‌كانیانى به‌مونكه‌رو خراپ و نه‌شیاو ئه‌ژمار كردووه، هه‌ندێ له‌وانه هه‌رله‌دونیا سزایان به‌سه‌ردا جێبه‌جێكراوه. پێغه‌مبه‌رى خوداش گه‌وره‌ترین فریادره‌سى ئافره‌تان بووه و، هه‌میشه له‌گه‌ڵیاندا بووه و پشتگیرى و پشتیوانیان بووه، كه نموونه‌كانى له‌ژیاننامه‌و فه‌رمووده شیرینیه‌كانیدا زۆر زۆرن هه‌ر له‌كاتى له‌دایك بوونى هه‌تا هه‌موو قۆناغه‌كانى ژیانى ئافره‌ت كه پێیدا تێده‌په‌رێ، هه‌ربۆیه فه‌رموویه‌تى (ماأكرمهن الا كریم ولا اهانهن الالئیم) وه‌قورئان كۆمه‌ڵگه‌ى ئاگادار كرده‌وه كه ژن سێبه‌ر وپاشكۆى پیاو نیه، به‌ڵكو ئه‌مانه‌تى خوداى به‌دیهێنه‌ره له‌سه‌ر ڕووى زه‌وى، كه‌ده‌بێت بپارێزێ ونازى هه‌ڵبگریێ و دڵى نه‌شكێنى.
ژنان ده‌بێ شانازى بكه‌ن به‌پێگه و بایه‌خيان لاى خوداو پێغه‌مبه‌رى خودا، چونكه ژن ناسنامه وشوناس و پێگه‌ى وه‌حى خودایى دیاریكردووه، نه‌ك حه‌زوو ئاره‌زووى مرۆڤه‌كان، كه‌فیتره‌ت و سروشتى سازو گونجاوه له‌گه‌ڵ په‌یامى خودا نه‌ك مۆدێل و ڕواڵه‌ت سه‌نته‌رى و چاولێگه‌رى. پێغه‌مبه‌رى خوا وه‌سفى ئافره‌تى كرد به ڕووناكی و ئاوه‌دانى ماڵه‌كان كةدةفةرمووى (لا تكرهوا البنات فإنهن المؤنسات الغالیات) ڕقتان له‌كچان نه‌بێ، به‌ڵكو به‌دڵ وگیان خۆشتان بووێن ئه‌وان مایه‌ى خۆشبه‌ختى وئاوه‌دانى ماڵن.
ژن له‌م گه‌شته‌ى ژیانیدا ده‌بێ ئاسووده وئارام بێ، نابێ ئه‌زیه‌ت بدرێت، وخۆى ئةزيةت بدات چونكه ئه‌و ده‌زانێ له‌كوێوه هاتووه و كێ ڕێنمونى و ئاڕاسته‌ى ده‌كات وبۆلاى كێ ده‌گه‌رێته‌وه.
