دوو شه‌ممه‌ , تشرینی دووه‌م 4 2024

سيحرو كاريگەرييە نەرێنيەكانى

نوسينى/ بەهار عبدالرحمن محمد
سیحر ئاماژەیە بۆ بەکارهێنانی هێز و کاریگەریی ناسروشتی یان سەروو سروشتی بۆ کۆنترۆڵکردنی ڕووداوەکان یان تاکەکان، یەکێکە لەو بابەتانەی مێژوویەکی دوورو درێژی هەیە، لە گشت سەردەم و کات و شوینێکدا بە شێوازی جیاواز بەدیکراوە لە هەموو ئاستێکی کۆمەڵگەدا پێشکەوتوو دواکەوتوو، خوێندەوارو نەخوێندەوار، هەژارو دەوڵەمەند..هتد ئەنجام دەدرێت، ئەمەش پەیوەستە بە چەند هۆکارێکەوە لەچوارچێوەی سەرکەشی و حەزو خولياى مرۆڤدا بۆ بەدیهێنانی ویستەکانی و زانینی داهاتوو.
تێڕوانینەکان بۆ سیحر لە کولتوورێکەوە بۆ کولتوورێکی تر جیاوازن، لە هەندێک کولتووردا پێیان وایە کە سیحر دەتوانێت کاریگەری ئةرێنی ياخود نەرێنی لەسەر تاک و کۆمەڵگه هەبێت لە هەندێک کولتووردا بەناوى ئایین یان ڕێوڕەسمی ڕۆحی كراوە، لە هەندێکی تردا پراکتیزەیەکە لەسەر بنەمای زانستە جادووییەکان و هێزە سەروو سروشتییەکان يان کردارە جۆراوجۆرەکانی وەک شوێنپێهەڵگرتنی ئەستێرەناسی و فەلەكناسي بۆ کاریگەریکردن لەسەر ڕووداوەکان و مرۆڤەکان هەروەها فەرمانی زارەکی بۆ کاریگەری لەسەر واقیع.
باوەڕبوون بە سیحر يەكێکە لەو بابەتە مەترسیدارانەى كە مێشكى مرۆڤەکان سەرقاڵ دەكات و دەوروژێنێت و چەندین ئەنجامی نەرێنی بەدوای خۆیدا دەهێنێت، هەربۆیە يەکێکە لە حەرامكراوەکان لە ئاينى پیرؤزى ئيسلامدا و هەڵوێستى یەکلاکەرەوەی لە بەرامبەری هەیەو هەموو کارێک ڕێگە پينەدراوەکە بەرەو سیحر و جادوو ئاراستە بكات ، خواى گەورە دەفەرموێت (وَلَكِنَّ الشَّيْاطِينَ كَفَرُواْ يُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ}(سورة البقرة، الآية: 102)، کەواته سیحر كار و هانداني شةيتانە بۆ مرۆڤەکان دەبێت خۆيانى لێ بەدوور بگرن، خوای گەورە دەفەرموێت: {وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ ۚ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ}، (سورة البقرة، الآية: 208) واته شوێن هەنگاوەکانی شەیتان مەکەون، بەڕاستی ئەو دوژمنی ڕوونی ئێوەیە}
هەروەها فێربوون و فێرکردن و پراکتیزەکردنی قەدەغە کراوە بۆ ئەوەی خورافات دزە نەكاتە ناو مێشکی موسڵمانانەوە و ڕێگریی لە زیانەکانی و ئەوكاريگەرييە نەرێنیانەى لەسەر تاك و كۆمەڵگە هەيەتى بکات.
(ابن القیم) دەربارەی سیحر دەفەرموێت: (ئەوە تێکەڵەیەکه لە کاریگەریی ڕۆحە بەدخوازەکان و کاریگەریی هێزە سروشتییەکان و ڕێکەوتنێکە لە نێوان ساحیر و شەیتانێک بۆ ئەوەی ساحیرەکە هەندێک کاری حەرام یان شرك لە بەرامبەردا ئەنجام بدات بەرامبەر هاوکاریکردنی شەیتان بۆی)
سیحر چەمکێکی ئاڵۆز و فرە ڕەهەندو فاکتەره، چەندین هۆکارلە پشت ئەنجامدانيەتى هەروەك چەندين كاريگەرى نەرێنی لەسەر تاك و كۆمەڵگە جێدەهێڵێت
گرنگترين هۆكارەکانى ئەنجامدانى:-

هۆکاری زۆر هەیە بۆ ئەوەی هەندێک کەس پەنا بۆ سیحر ببەن و گرنگترين ئەو هۆکارانەش بریتين ‎لە: ‎١-گەڕان بەدوای چارەسەر بۆ کێشەکانیان:

1_هەندێک کەس کاتێک ڕووبەڕووی کێشە یان سەختی ژیان دەبنەوە ڕوو لە سیحر دەکەن، وەک کێشەی سۆزداری یان دارایی، و چاوەڕێ دەكەن چارەسەرێک بۆ کێشەکانیان لە سیحردا بدۆزنەوە.

2-ئارەزووی کۆنترۆڵکردن: ڕەنگە هەندێک پەنا بۆ سیحر ببەن بۆ کۆنترۆڵکردنی مرۆڤەکان یان ڕووداوەکانی ژیانیان، جا بۆ تۆڵەسەندنەوە بێت یان بۆ گەیشتن بە ئامانجە کەسییەکانیان.

3-ترس و دڵەڕاوکێ: ڕەنگە هەندێک کەس بەهۆی ترس و دڵەڕاوکێ لە شتە نەناسراوەکان یان ڕووداوە ترسناکەکان پەنا بۆ سیحر ببەن، وا دةزانن سیحر لەم شتانە دەيانپارێزێت.

4-باوەڕبوون بە سیحر: لە هەندێک کولتوور و کۆمەڵگادا مرۆڤەکان باوەڕێکی پتەوییان بە هەبوون و کاریگەریی سیحر هەیە، و بە بەشێک لە نەریت و باوەڕەکانیان دەزانن. 5-بێتوانایی لە بەدەستهێنانی چارەسەری پزیشکی: لە هەندێک حاڵەتدا مرۆڤەکان پەنا بۆ سیحر دەبەن کاتێک هەست دەکەن چارەسەری پزیشکی یارمەتیان نادات بۆ چارەسەرکردنی هەندێک کێشەی تەندروستی یان دەروونی.

‎6-فشارە کۆمەڵایەتی و کولتوورییەکان: لەوانەیە فشاری کۆمەڵایەتی یان کولتووری هەبن کە وا لە هەندێک کەس بکات پەنا بۆ سیحر ببەن، بەو گومانەی سیحر دەتوانێت هاوكارى بكات لە رِووبەڕووبوونەوەى فشارەکان. ‎هۆکارەكان هەرچییەک بن کە وا لە مرۆڤ دەکەن پەنا بۆ سیحر ببەن، دەبێت ئەوە بزانن کە سیحر چارەسەرێکی کاریگەر نییە بەڵكو چەندين کاریگەری نەرێنی لەسەر تاك و كؤمەڵگە هەیە، هەربۆیە باشترە بەدوای چارەسەرێکی باشتر و سەلامەتتردا بگەڕێن بۆ کێشەکان.

كاريگەرييەكانى سحر لەسەر تاك و كۆمەڵگە
‎لێرەدا کۆمەڵێک کاریگەری نەرێنی سیحر لەسەر تاك و کۆمەڵگە دەخەینەڕوو کە دروست دەبێت له كاتێکدا هەندێك باوەڕیان بە بوونی سیحر هەیە:
‎*کاریگەریەکانی لەسەر تاك
‎1_کاریگەری لەسەر تەندروستی دەروونی: باوەڕبوون بە بوونی سیحر دەبێتە هۆی دڵەڕاوکێ و فشاری دەروونی، هەروەها دەبێتە هۆی کەمبوونەوەی ئاستی متمانە بەخۆبوون لە دەروونداو هەستکردن بە فشاری درێژخایەن.
‎2_کاریگەری لەسەر پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان: ئەگەر کەسێک هەستی کرد کە لەژێر کاریگەری سيحردایە یان بەرکەوتەی جادوو بووە، ڕەنگە کاریگەری لەسەر پەیوەندییەکانی لەگەڵ کەسانی دیکەدا هەبێت، هەروەها دەبێتە هۆی گومان و گرژی لە پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکاندا.
‎3-هەستيارى نادروست: باوەڕبوون بە بوونی سیحر دەبێتە هۆی ئەوەی مرۆڤ هەستيار بكات و لەڕادەبەدەر سەرنجی هەبێت بۆ هەر گۆڕانکارییەکی بچووک لە ژیانیدا، ئەمەش توشى گرژ ى دەروونى و هەست بە دڵەڕاوکێی زۆرى دەکات.
‎4_پشتگوێخستنی چارەسەری پزیشکی: لە هەندێک حاڵەتدا ئەو کەسانەی پێیان وایە لەژێر کاریگەری سیحردان، لەوانەیە لەبری ئەوەی بەدوای چارەسەری پزیشکی پێویستدا بگەڕێن، پەنا بۆ سيحر یان چارەسەری جادوويي دەبەن، ئەمەش زیان بە تەندروستی جەستەیان دەگەیەنێت.
‎5_گۆشەگیری: باوەڕبوون بوون بە سیحر وا لە مرۆڤ دەکات هەست بە گۆشەگیری بکات، بەو پێیەی دەترسێت کێشەکانی لەگەڵ کەسانی دیکەدا باس بکات یان داوای یارمەتی بکات.
‎6-لەدەستدانی متمانە بەخۆبوون: کاتێک کەسێک هەست بەوە دەکات بە سیحرلێکردن دەکرێتە ئامانج، دەبێتە هۆی لەدەستدانی متمانە بەخۆبوون و هەستکردن بە لاوازی و بێتوانایی لە ڕووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگەکان.
‎7-هەستکردن بە ترس و دڵەڕاوکێ: هەندێک کەس پێیان وایە لەژێر کاریگەری سیحرێک یان نەفرەتێکدان، ئەمەش وایان لێدەکات بەردەوام هەست بە ترس و دڵەڕاوکێ بکەن.
‎8-توندوتیژی و شەڕەنگێزی: لەوانەیە ئەو کەسانەی کاریگەری سیحر و جادووگەرییان لەسەرە، پەنا بۆ توندووتيژى و تۆڵەسەندنەوە ببەن بۆ ئەوەی لە کاریگەرییەکانی ڕزگاریان بێت، ئەمەش کێشەکەیان زیاتر دەكات لەبری چارەسەرکردنی.
‎9-کاریگەری لەسەر ڕاپەڕاندنی کار: ئەگەر کەسێک پێی وابێت کە سیحری لێکراوە، ڕەنگە کاریگەری لەسەر کارکردنی هەبێت لە شوێنی کارەکەی و ببێتە هۆی سستی و لاوازی لە ڕاپەڕاندنی کارەکەیدا.

‎کاریگەریەکانی لەسەر كۆمەڵگە
‎1-دابەشبوون و هەڵوەشانی کۆمەڵگە: باوەڕکردن و پراکتیزەکردنی لەوانەیە کۆمەڵگە دابەش بکات بەسەر گروپی کێبڕکێکار یان ناکۆکی سەبارەت بە بیروباوەڕ و پراکتیزە ئایینی و کولتوورییەکان.
‎لە هەندێک حاڵەتدا باوەڕی تاکەکان بە بوون و کاریگەریی سیحر دەتوانێت ببێتە هۆی هەڵوەشاندنەوەی کۆمەڵگە و زیادبوونی گومان و گرژی لە نێوان ئەندامانی کۆمەڵگەدا.
‎2-برەودان بە خورافات و نەزانی: باوەڕبوون بە سیحرو جادووگەری برەو بە خورافات و نەفامی لە کۆمەڵگەدا دەدات، ئەمەش ڕێگری لە گەشەسەندنی کۆمەڵایەتی و کولتووری دەكات.
‎3-زۆربونى تاوان و توندوتیژی: ناوبەناو سیحر دەتوانێت بەشداربێت لە تاوان یان کردەوەی توندوتیژی کە لەلایەن گروپەکانەوە ئەنجام دەدرێت کە باوەڕیان بە هێزی سیحراوی هەیە.
‎4-تێکدانی پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان: ڕەنگە لە هەندێک حاڵەتدا سیحر بەکاربهێنرێت بۆ تێکدانی پەیوەندییە کۆمەڵایەتی و خێزانییەکان بە وروژاندنی ناکۆکی و ململانێی نێوان تاکەکان.
‎5-ترس و دڵەڕاوكێ: باوەڕبوون بە سیحر دەتوانێت ترس و دڵەڕاوکێ لە کۆمەڵگەدا دروست بکات، بەو پێیەی مرۆڤەکان لەو تاکانە دەترسن کە گومانیان لێدەکرێت سیحروجادووگەری بکەن و بە مەترسی بۆ سەر سەلامەتی گشتی دەزانن.
‎6-نەمانى متمانە له پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکاندا: ئەگەر وا بڕوا بکرێت کەسانێک هەن لە کۆمەڵگەدا جادووگەری دەکەن، ئەمە دەبێتە هۆی وەرینی متمانە لە نێوان ئەندامانی کۆمەڵگەو هەڵوەشاندنەوەی پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان.
7-سەرقاڵبوون بە کێشە لاوەكيەكان: بە گرنگیدان بە سیحر و چاوخشاندن بە شتە سەروو سروشتییەکان، کۆمەڵگە دەتوانێت چاوپۆشی لە کێشە ڕاستەقینەکان بکات کە ڕووبەڕووی دەبێتەوە، لەبری هەوڵدان بۆ باشتربوون و گەشەسەندن پشت بە ئەفسانە و بیرۆکەی تەقلیدی دەبەستن
‎گرنگە بزانین سيحر هيچ بنەمايەكى زانستی نیيه، زۆرینەی زانا و پسپۆڕانی بواری زانستی و شەرعى و دەروونی و تەندروستی باوەڕی خەڵک بەوەی کە لە ژێر کاریگەری سیحردان رەت دەکەنەوە، وادادەنێن لە ئەنجامی فێڵ و هۆکاری دەروونی دیکە بێت، هەروەها هەمیشە پێشنیار دەکەن لەم جۆرە حاڵەتانەدا داوای یارمەتی لە کەسانی شارەزاو پسپۆڕانی دەروونی و تەندروستی بکەن.
‎چۆنێتی خۆپاراستن لە سحر
‎سیحر بەو پێودانگەى ڕێگایەکە بۆ گەندەڵی و هۆکارێکە بۆ زیانگەیاندن لە نێو بەندەكاندا و لە سەرووی هەموو ئەوانەشەوە هۆکارێکە بۆ بێباوەڕِى بە خودا وشکۆمەندی بۆ زاتى و دوورکەوتنەوە لە دین و شەریعەتەکەی و وەڵامدانەوەی شەیتانی نافرەت لێکراوە، پێويستە خۆپارێزی لێیی هەبێت.
‎بۆ كەمكردنەوە و بەتاڵکردنەوەی سيحر چەند هەنگاوێک گرنگە:-
‎1-تەقوا و باوەڕێکی پتەو و بەهێزكردنى ئەو باوەڕەى كە سيحر یەکێکە لە کوفر و حەرامەکان، مرۆڤ بەرەو گومڕای و خراپەكارى دەبات و كەسانێك پەنا بۆ سيحرو جادوو دەبەن كە باوەرِيان لاوازە پێغەمبەر درودى خواى لەسەر بێت دەفەرموێت:-
‎ من أتى عرافًا فسأله عن شيء، لم تقبل له صلاة أربعين يومًا ( هەرکەسێک بچێتە لای فاڵچییەک و پرسیاری شتێکی لێبکات، چل ڕۆژ نوێژەکەی قبوڵ نابێت)
‎من أتى كاهنًا فصدقه بما يقول، فقد كفر بما أنزل على محمدﷺ (هەرکەسێک بچێتە لای فاڵچییەک ، باوەڕی بەو شتانە هەبێت کە دەیڵێت، کافر بووە بەو شتەی کە بۆ محمد دابەزیوە، سەلامی خوای لەسەر بێت
‎كەواتە موسڵمان بۆ ئەوەى ئيمان و باوەرِى پارێزراو بێت ، دەبێت دووربكەوێتەوە لە پەنابردن بۆ سيحرو جادوو
‎2-پشت بەستن بەخواى گەورە، پەیوەندیکردن و پشتبەستن بە خودا و داوای پاڵپشتی و هێز لە ڕێگەی دوعا و قورئان خوێندن و نوێژو عيبادەتەوە یارمەتیدەره بۆ کەمکردنەوە و نەهێشتنى کاریگەرییەکانى، هێورکردنەوەی دەروون و بەهێزکردنی ڕۆح بە پەناگرتن بەخواى گەوره دەبيت
‎3-پەروەردە و هۆشیاری: پەروەردەکردن سەبارەت بە هۆکاری کێشەکان و پێدانی زانیاری دروست و بلاوكردنەوەى هۆشيارى ڕێگاى کەمکردنەوەی سحرو جادوون، گرنگترین شت ئەوەیە کە ژیر و عەقڵانی بیت لە مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو بابەتانەی کە وەک کێشەیەک دەردەکەون کە لە ئەنجامی باوەڕبوون بە سیحر یان هەر بیروباوەڕێکی کەسییەوە سەرهەڵدەدەن
‎4-پێشخستنی گەشەسەندنی کەسی و هاندانی تاکەکان بۆ فێربوونی کارامەیی نوێ و باشترکردنی تواناکانیان و دووركەوتنەوە لە خورافات دەتوانێت متمانە بەخۆبوون بەرز بکاتەوە و بەشداری بکات لە باشترکردنی کوالیتی ژیان.
‎5-چارەسەری پزیشکی: ئەگەر نیشانەی تەندروستی یان دەروونی بەرچاو هەبوو، پێویستە ڕاوێژ بە پزیشکانی پسپۆڕ بکرێت بۆ هەڵسەنگاندنی حاڵەتەکە و ئاراستەکردنی چارەسەری، داوای یارمەتی پیشەیی بکە لە ڕاوێژکاری دەروونی یان چارەسەرکەر کە پسپۆڕە لە مامەڵەکردن لەگەڵ کاریگەرییەکانی سیحر ، زۆر گرنگە وریا بیت و دوور بکەویتەوە لە کەوتنە ناو ئەفسانە یان چارەسەرێک کە نازانستی بێت.
‎6-بەهێزکردنی پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان: مانەوە لە دەوری پاڵپشتی کۆمەڵایەتی لەلایەن هاوڕێ و خێزانەوە دەتوانێت سوودی هەبێت بۆ بەهێزکردنی بەرگری دەروونی و سۆزداری، بوونى پەیوەندی لە نێوان ئەندامانی کۆمەڵگەدا دەبێ بە ئاشکرا و ڕاشکاوانە بێت، دیالۆگ و تێگەیشتن بگرنەبەر بۆ چارەسەرکردنی ناکۆکی و نەهێشتنی گرژی، دروستکردنی تۆڕێکی پاڵپشتی کۆمەڵایەتی بەهێز کاریگەری ئەرێنی لەسەر تاک و کۆمەڵگە دەبێت.
‎لە کۆتاییدا دەبێت بە شێوەیەکی واقیعی و عەقڵانی مامەڵە لەگەڵ ئاڵانگاری و کێشەکاندا بکرێت و سەرنج بخرێتە سەر بەرزکردنەوەی ژیانی کۆمەڵایەتی و دەروونی نەک بیرکردنەوە لە بیرۆکەکانی پەیوەست بە سیحر یان بابەتە سەروو سروشتییەکان.
‎هەروەها پتەوكردنى ئەو باوەڕەى كە سیحر بوونی نییە، بەڵکو تەنها خۆدزینەوە و خەیاڵ و جۆرێکە لە فێڵبازی دەست و جادووگەری بەڵگەی ئەمەش وتەی خودای گەورەیە کە دەفةرموێت: يُخَيَّلُ إِلَيهِ مِن سِحرِهِم أَنَّها تَسعى “(سورة طه، اية66)
‎پاراستنی وزەی ئەرێنی و هەوڵدان بۆ دوورکەوتنەوە لە وزە نەرێنییەکان و پاراستنی ژینگەیەکی تەندروست لە دەوروبەرت و ئەنجامدانی ئەو هۆكارانەى کە دڵخۆشی و ئاسوودەیی دەهێنێت.

‎سەرچاوەکان
‎1-البحث في امور السحر / بحث علمى / عمر حافظ
‎2-احكام السحر وصوره المعاصرة / ا.د.علي بن عمربن محمد السحيباني
‎3-الحذر من السحر / دراسة علمية لحقيقة السحر، وواقع أهله من منظور الكتاب والسنة، مع بيان المشروع في الوقاية والعلاج / د خالد بن عبد الرحمن بن علي الجريسي
‎4-السحر الاسود / عمروا ياسين
‎5-السحر والحسد / محمد متولي الشعراوي

Check Also

دڕکی ژیان ئازارت دەدات بەڵام ناتکوژێت

‎‎خەرمان کەریم‎ئێمە سەرلەبەرمان گوڵمان خۆشدەوێت و هەمیشە تینووی دیدارو پێگەیشتنین..وەلێ دڕکەکانی ئازار بەخشن بەڵام هێشتا …